رویداد۲۴ رایان حسینی: یکی از موارد تاسف آور در فرهنگ معاصر کشور ما «هیتلردوستی» است. علاقه به نازیسم و شخص آدولف هیتلر در ایران از دهه بیست آغاز شد که در حقیقت پاسخ و واکنشی بود به اشغال ایران توسط متفقین، اما نکته جالب اینکه هنوز هم کمابیش وجود دارد. هیتلردوستی در ایران دهه‌های بیست تا چهل شمسی محدود به سیاستمداران و وابستگان نظامی آلمان بود. همچنین شکل و شمایلی رسمی داشت و در احزاب سیاسی و نشریات عمومی بازتاب پیدا می‌کرد.
هیتلردوستی امروز خصلتی توده‌ای دارد، از عرصه‌های رسمی حذف شده و بدل به خرده فرهنگی در میان اقشار گوناگون اجتماع گشته است. در ایران امروز پوسترهای هیتلر در اکثر فروشگاه‌های لوازم‌التحریر و کتابفروشی‌ها موجود است، کتاب «نبرد من» نوشته هیتلر که انتشار آن در بسیاری از کشور‌های جهان ممنوع است در تیراژ وسیع منتشر میشود و به فروش می‌رسد و تعداد زیادی گروه و کانال در شبکه‌های مجازی وجود دارد که رسما هوادار نازیسم و آدولف هیتلر هستند.
در ایران امروزی حتی یک سایت رسمی با دامنه ir برای تبلیغ نازیسم وجود دارند که با مجوز رسمی وزارت ارشاد شروع به کار کرده و نام خود را ستاد نازیسم در ایران گذاشته است. در بیانیه این سات آمده که «یاری خدا و روح پیشوا آدولف هیتلر همیشه با ما خواهد بود. ما همه سربازان نازیسم هستیم.»
در این سایت بخش‌هایی با عناوین «تالار رایش سوم»، «تالار جنگ جهانی دوم»، «ایدئولوژی و اصول و عقاید نازیسم»، «مباحث پیرامون شخصیت، افکار و سخنان پیشوا آدولف هیتلر» و... به چشم میخورد. در این انجمن‌ها به ترویج عقاید آدولف هیتلر و پیروانش پرداخته شده است و تلاش شده کاربران را به سمت نازیسم و گرایش‌های آن سوق دهد. جالب‌تر آن که عنوان یکی از مطالب به روز شده این سایت «صعود روز افزون انجمن، تبریک به همه!» است.
این سایت پرطرفدار در سال ۱۳۸۹ با پی‌گیری تعدادی از فعالان حقوق بشر فیلتر شد و پس از یک ماه دوباره رفع فیلتر شد؛ اقدامی که با اعتراض انجمن کلیمیان ایران و بسیاری از فعالان حقوق بشر در ایران همراه بود.
این مسئله برای خود آلمانی‌ها نیز بسیار عجیب است. مشهورترین نمونه هیتلردوستی برخی از ایرانیان در جریان مسابقه دوستانه تیم ملی آلمان و ایران رخ داد و به دلیل بازتاب بین‌المللی آن بسیار واکنش برانگیز شد. تماشاگران ایرانی در آغاز این مسابقه و هنگامی که سرود ملی آلمان از بلندگو‌ها پخش میشد، به وجد آمده و شمار زیادی به پا خاستند و به طور دسته جمعی به مهمانان آلمانی خود «سلام نازی» دادند.
این درحالی بود که سایر تماشاگران ایرانی تصاویر آدولف هیتلر و فریدریش نیچه را در برابر چشمان بهت زده مهمانان آلمانی به اهتزاز در آورده بودند. این نکته برای آلمانی‌ها به قدری عجیب بود که در ابتدا تصور کردند که تماشاگران ایرانی قصد توهین به آن‌ها را دارند و با این علامت می‌خواهند مردم آلمان را نازی و نژادپرست خطاب کنند. اما به زودی متوجه شدند که حرکت مذکور در واقع از روی همدلی صورت گرفته است!
مفسر تلویزیون آلمانی ZDF وضعیت مذکور را چنین گزارش داده بود: «خوشبختانه ما خیلی مختصر دیدیم. افراد معیوب به زمین افتادند، شمار زیادی به پا خاستند و حتی تعدادی از آن‌ها سلام هیتلری دادند.»
تردید نیست که تماشاچیان ایرانی، هرگز قصد حمایت از نازیسم و جنایات آن را نداشتند. ایرانیها با این دوره از تاریخ اروپا، به آن اندازه‌ای که خود اروپاییان آشنا هستند، آشنایی ندارند. اما استقبال غیر معمول از تیم آلمان نشان می‌دهد که ایرانیها تلاش کردند علاقمندی‌شان را به ژرمن‌ها -ولو با تاسف بار‌ترین شیوه ممکن- ابراز کنند.
همانطور که «ماتیاس کونتزل» مورخ آلمانی می‌نویسد، در مسابقات فوتبال ایران چنین ابراز علاقه عجیبی تنها و تنها به آلمانی‌ها نشان اختصاص دارد و پیام «اخوت آریایی» که دهه‌ها قبل توسط دستگاه پروپاگند آلمان نازی پخش شد، هنوز در ایران طنین‌انداز است.
کونتزل می‌نویسد: «این آریایی باوری مبتذل در ابعاد مختلف زندگی روزمره در ایران هنوز هم معمول بوده و به بطن زندگی روزمره اقشاری از ایرانیان رسوخ کرده است و آن را میتوان در فرهنگ عامه، ادبیات و نمایش به وفور مشاهده کرد.»
مطالبی برای مطالعه بیشتر درباره هیتلردوستی ایرانیان
حزب سومکا چگونه در ایران تاسیس شد؟
حزب پان ایرانیست چگونه در ایران تشکیل شد؟
نازیسم در ایران چگونه شکل گرفت؟
آیا مردم ایران از نژاد آریایی هستند؟
«کریستیانه هوفمن» خبرنگار روزنامه فراکفورتر آلگماینه در تهران، که از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ برای این روزنامه گزارش تهیه می‌کرد، در سال ۲۰۰۸ در مقاله‌ای درباره تحسین آشکار بسیاری از ایرانیها از هیتلر نوشت که فحوای آن برای خوانندگان آلمانی بسیار عجیب بود.
به گزارش رویداد۲۴ «یاسمین خسروی» استاد رشته اسلام‌شناسى دانشگاه بن آلمان درباره هیتلردوستی ایرانیان می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد که مردم ایران درباره آنچه هیتلر واقعا بوده و آنچه او در تاریخ انجام داده تصویر درستى داشته باشند. من با چنین روحیه اى درکشورهاى عربى هم برخورد داشته ام. آنچه فورا به چشم میخورد سطحى بودن این احساسات است و شاید از آنجا ناشى میشود که ارتش نازى هرگز در ایران نبوده. بنابراین مردم یک تجربه شخصى مانند آنچه در اروپا وجود دارد نداشته اند. به نظر من این فقط نشان ناآگاهى است»
این مطلب تا حد زیادی درست است. هواداران نازیسم نمی‌دانند که از منظر هیتلر و یارانش ایرانیان جزو «نژاد آریایی» نیستند و تبلیغات نازی‌ها در ایران بر وفق اهداف سیاسی بوده و نه از روی عقاید ایدئولوژیک. همچنین بر اساس معیار‌های نازیسم، آریایی‌نژادان باید ویژگی‌های ظاهری خاصی می‌داشتند که اغلب ایرانیان این ویژگی‌ها را ندارند.
هیتلر در کتاب «نبرد من» با استناد به تحقیقات شبه علمی، ویژگی‌های ظاهری نژاد آریایی را چنین بیان میکند: «قد بلند (بیش از ۱۷۵ سانتی‌متر)، چهره کشیده، چانه برجسته، بینی باریک و صاف با برآمدگی کوچک، جمجمه کشیده، موی صاف و روشن، رنگ چشم روشن و پوست سفید.» نازی‌ها افرادی را که فاقد ویژگی‌های مذکور بودند به قتل می‌رساندند تا به قول خودشان دست به پاکسازی نژادی بزنند. با این اوصاف چنانچه این هواداران وطنی نازیسم در آلمان نازی زندگی می‌کردند، خود به دست نازی‌ها اعدام میشدند.
علاوه بر این، شناخت افکار عمومى درایران از هیتلر و حزب نازی به فیلم‌هاى هالیوودی در مورد جنگ جهانى دوم و معدودى کتاب عامیانه خلاصه میشود. آثاری که فقط جنبه نظامی رخداد‌ها را ترسیم می‌کنند و قادر به بیان رنج و محنت عظیمی که در جنگ دوم جهانی و حکومت هیتلر بر سر میلیون‌ها انسان آمد نیستند.
گرایش ایرانیان به نازیسم اولا و به‌ذات دلیلی تاریخی داشت. ایران پس از انقلاب مشروطه برای مدرن‌سازی کشور و ایجاد زیرساخت‌های توسعه به کمک کشور‌های اروپایی نیاز داشت. در میان کشور‌های اروپایی، سابقه استعماری بریتانیا و روسیه باعث بدبینی ایرانیان به این دو کشور شده بود.
فرانسه نیز در میان سیاستمداران ایرانی به دلیل عهدشکنی این کشور در دوران ناپلئون منفور شده بود. در این میان آلمان گزینه خوبی برای همکاری به نظر می‌رسید و دولت پهلوی اول با این پیشینه روابط گسترده‌ای را با آلمان نازی شروع کرد. بسیاری از این سیاستمداران، آلمان را به منزله «راه سوم» و بدیلی در برابر دو خصم استعماری روس و انگلیس استفاده می‌کردند.
همچنین اشغال ایران توسط متفقین باعث نفرت ایرانیان از این کشور‌ها شد. در واقع اگر به‌جای متفقین آلمانی‌ها ایران را اشغال می‌کردند، به احتمال زیاد شاهد انگلیس‌دوستی در میان ایرانیان بودیم.