پناهندگی لهستانی‌ها در ایران

رویداد۲۴ نخستین هدف بزرگ هیتلر در جنگ جهانی دوم لهستان بود. لهستان جمعیت یهودی چشمگیری داشت و برای نخستین پیروزی حریف ساده‌ای به نظر می‌رسید. هیتلر پیش از حمله، پیمانی با استالین بست و در آن دو ابرقدرت لهستان را بین یکدیگر تقسیم کردند. بنا بر این معاهده پنهانی، شوروی بخش شرقی و آلمان بخش غربی لهستان را اشغال کرد. آلمان اردوگاه‌های آدم سوزی در لهستان غربی ایجاد کرد و این امر باعث فرار بسیاری از لهستانی‌ها به شرق کشور شد. از طرفی هم لهستانی‌ها در شرق علیه شوروی دست به شورش می‌زدند و شوروی حدود دو میلیون از لهستانی‌ها را به قزاقستان و سیبری تبعید کرد. دو سال بعد هیتلر بزرگترین اشتباه خود را مرتکب شد و به شوروی حمله کرد و بخش شرقی لهستان نیز به اشغال نازی‌ها درآمد. شوروی به کمک لهستانی‌ها آمد و دولت در تبعید لهستان تشکیل شد. لهستانی‌ها به ارتش سرخ پیوستند و با یکدیگر علیه شوروی جنگیدند. اتحاد لهستانی‌ها با متفقین پای آن‌ها را به ایران کشاند. چهار لشکر لهستانی تشکیل شد که از طریق ایران به شوروی منتقل شدند و تعدادی از لهستانی‌های مقیم شوروی اعم از زن و بچه و پیر مرد و پیرزن از شوروی به ایران منتقل شدند.

بیش از ۱۵۰ هزار لهستانی از طریق بندرانزلی وارد ایران شدند و مورد پذیرایی گرم ایرانیان قرار گرفتند. ایرانیان با اینکه خود در شرایط سختی قرار داشتند از میهمانان خارجی استقبال کردند. نامه نمایندگان مهاجران لهستانی به دولتمردان ایرانی به خوبی حکایتگر این میهمان نوازی است: «در این موقع که پناهندگان لهستانی بعد از سه سال اقامت در خاک پاک کشور شما از این سرزمین عزیمت می‌کنند، اینجانبان از آن جناب تمنا داریم که بهترین تشکرات صمیمانه ما را در مقابل میهمان نوازی و پذیرایی دوستانه که از طرف آن جناب و کلیه اولیای امور ایرانی و عامه مردم به عمل آمده، قبول فرمایند. این حسن میهمان نوازی و پذیرایی و همچنین تمام اقدامات و توجهاتی که از طرف اولیای کشوری و لشکری ایران به عمل آمده هیچگاه از خاطره ملت لهستان پاک نخواهد شد. تمام ما‌ها که در وطن شما زندگانی کرده‌ایم بهترین یادبود‌ها را از آن حفظ خواهیم کرد. ما نه تنها با قلبی مملو از امتنان ایران را ترک می‌کنیم بلکه بهترین ادعیه صمیمانه خود را برای سعادت و ترقی کشور شما و ملت ایران نثار می‌کنیم ..»

لهستانی‌ها به زودی از انزلی راهی تهران، اصفهان، شیراز و دیگر شهر‌های بزرگ شدند.

لهستانی‌ها حتی در تهران یک روزنامه تاسیس کردند که ندای لهستان نام داشت. آن‌ها وارد بازار ایران شدند و بسیاری به علت تسلطی که به زبان‌های اروپایی داشتند به عنوان معلم سر خانه در خانه‌های اشراف استخدام شدند. گروهی هم در کاباره‌ها مشغول شدند و به اجرای موسیقی پرداختند. این مردم آواره نهایتا پس از اتمام جنگ جهانی از ایران به کشور خود بازگشتند، ولی حدود ۳۰۰ نفر از آن‌ها در ایران ماندند و تشکیل خانواده دادند.

امروزه هم آثاری از پناه گیری لهستانی‌ها در ایران باقی مانده است. لهستانی‌ها کنیسه‌ای به نام کنیسه دانیال در ایران ساختند و گورستان‌هایی از آن‌ها در تهران و اصفهان باقی مانده است.