رویداد۲۴ | مهسا زرگری: تبخال یکی از شایعترین بیماریهای ویروسی در بین انسانها محسوب میشود. این بیماری که به دلیل عفونت ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد میشود، معمولاً بر روی لب یا داخل دهان ظاهر میگردد و باعث ایجاد تاول و زخمهای دردناک میگردد. تبخال نه تنها ظاهر فرد را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه ممکن است باعث ایجاد ناراحتی و دردسر نیز بشود.
علیرغم شیوع بالای این بیماری، همچنان بسیاری از افراد از علل ایجاد آن، نحوه انتقال و همچنین راههای درمان و پیشگیری از آن آگاهی کافی ندارند. در این مقاله، سعی خواهیم کرد تا به بررسی جامع و همهجانبه این بیماری و ارائه راهکارهای مؤثر برای مقابله با آن بپردازیم.
ابتدا به معرفی تبخال و شناخت ویروس عامل آن خواهیم پرداخت. سپس به بررسی علائم و عوارض این بیماری و همچنین روشهای تشخیص و پیشگیری آن خواهیم پرداخت.
تبخال عفونتی است که توسط ویروس ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد میشود. این ویروس می‌تواند دستگاه تناسلی خارجی، ناحیه مقعد، سطوح مخاطی و پوست را درگیر کند.
تبخال یک بیماری مزمن است، اما بسیاری از افراد با وجود داشتن ویروس، هرگز علائمی از آن را تجربه نمی‌کنند.
علائم تبخال شامل تاول، زخم، درد هنگام ادرار، تبخال و ترشحات واژینال است. اگرچه درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد، اما می‌توان با استفاده از داروها و درمان‌های خانگی، این بیماری را کنترل کرد.
تبخال یک روند چندمرحله‌ای است که در این بخش به آن اشاره می‌کنیم:
خارش و سوزش:
بسیاری از افراد احساس خارش یا سوزش در اطراف دهان و لب‌هایشان به مدت یک روز تجربه می‌کنند. این حس گاهی همراه با درد نیز هست. پس از این احساس، معمولاً تبخال ظاهر میشود.
تاول یا جوش:
جوش‌های کوچک پر از مایع معمولاً از قسمت کنارهایشان شکاف پیدا می‌کنند و این نشانه ایجاد تبخال است. این جوش‌ها می‌توانند روی گونه یا بینی نیز ایجاد شوند.
ترکیدن و پوسته‌شدن:
جوش‌های کوچک به دلایل مختلف ممکن است ترکیده و باز شوند، که این باز شدن باعث ایجاد تبخال میشود.
علائم تبخال در افراد مختلف کمی متفاوت است و می‌تواند چند روز طول بکشد و در عرض دو تا چهار هفته کاملاً بهبود پیدا کند.
اگر برای اولین بار تبخال می‌زنید، ممکن است این علائم را نیز داشته باشید:
کودکان بالای پنج سال ممکن است تبخال در کنار دهان خود را تجربه کنند که معمولاً با زخم اشتباه گرفته میشود. این زخم‌ها ربطی به ویروس هرپس ندارند.
در این بخش، چندین درمان خانگی و گیاهی برای تبخال مطرح شده است:
یخ:
یخ می‌تواند التهاب، قرمزی و درد تبخال را کاهش دهد. لازم است که یک قالب یخ را در پارچه‌ای تمیز بپیچید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی ناحیه تبخال قرار دهید. این فرآیند را هر ۳ تا ۴ ساعت تکرار کنید.
سیر:
سیر دارای خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی است که به درمان تبخال کمک می‌کند. همچنین خواص ضد التهابی آن می‌تواند ورم و التهاب را کاهش دهد. برای استفاده، یک حبه سیر را نصف کنید و به مدت 10 تا 15 دقیقه روی ناحیه تبخال قرار دهید. این کار را 3 تا 5 بار در روز تکرار کنید.
استون:
استون به راحتی می‌تواند تبخال را خشک کند. مقدار کمی استون را روی یک پد تمیز بزنید و به صورت ضربه‌ای روی تبخال اعمال کنید. این فرآیند را هر 1 ساعت یک بار تکرار کنید.
هیدروژن پراکسید:
هیدروژن پراکسید برای ضد عفونی کردن و خشک کردن تبخال مناسب است. مقداری از آن را به یک پد تمیز بزنید و روی تبخال قرار دهید. این کار را هر چند ساعت یک بار تکرار کنید.
شیرین بیان:
گیاه شیرین بیان دارای مزایای درمانی متعددی است. یکی از کاربردهای اصلی آن درمان تبخال می‌باشد. این گیاه حاوی ماده فعال به نام گلیسیریزین است که خواص ضد التهابی و ضد ویروسی دارد.
برای استفاده از شیرین بیان در درمان تبخال، می‌توانید یک قاشق غذاخوری از پودر ریشه این گیاه را با نصف قاشق چای‌خوری آب مخلوط کرده و روی تبخال قرار دهید. این کار را چندین بار در طول روز تکرار کنید. همچنین می‌توانید از چای ریشه شیرین بیان یا مکمل های آن استفاده نمایید.
افرادی که مستعد ابتلا به تبخال هستند می‌توانند از مصرف مداوم شیرین بیان به عنوان پیشگیری استفاده کنند.
نکته: افرادی که فشار خون بالایی دارند باید از مصرف شیرین بیان اجتناب کنند، زیرا این گیاه می‌تواند باعث افزایش فشار خون و کاهش پتاسیم شود.
لیزین
لیزین یک آمینواسید ضروری است که می‌تواند از بروز تبخال و عفونت‌های ویروسی جلوگیری کند. این ماده با مهار فعالیت آرژنین دیگر آمینواسیدها، اثرات درمانی مفیدی ایفا می‌کند.
مصرف روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم مکمل لیزین می‌تواند از ابتلا به ویروس هرپس پیشگیری نماید. همچنین کرم‌های حاوی لیزین نیز در دسترس هستند.
منابع غذایی غنی از لیزین شامل گوشت، شیر، ماست، پنیر، سویا و سایر پروتئین‌های غذایی می‌باشند.
تبخال‌ها معمولا بدون درمان هستند، اما در صورت دارا بودن شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
سیستم ایمنی تان ضعیف شده است.
تبخال شما بعد از دو هفته بهبود نیافته است.
علائم شدید دارید.
چند بار پشت سر هم تبخال زده اید.
احساس سوزش و خارش شدید در اطراف چشم‌ها دارید.
پس از ورود ویروس به بدن، علائمی شبیه سرماخوردگی شدید ظاهر می شود. بیمار دچار گلودرد شده و بلع برایش مشکل ایجاد می کند. در داخل دهان، زخم هایی قرمز و ملتهب در ناحیه گونه و لثه ها بروز می کند. همچنین بیمار معمولاً دچار سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و تب است. این بیماری معمولاً خود به خود و بدون عارضه خاصی ظرف حداکثر 2 هفته بهبود می یابد.
اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود. پس از فروکش کردن علائم بیماری اولیه، ویروس در بدن باقی می ماند و به سمت گره های عصبی حرکت می کند. سپس ویروس در سلول های عصبی مستقر شده و در صورت مساعد بودن شرایط، مجددا فعالیت خود را با شدت کمتر ادامه می دهد. از این مرحله به بعد است که زخم تبخال معروف ظاهر می شود.
پس از ابتلا به تبخال اولیه، بسیاری از افراد مستعد ابتلا به تبخال عود کننده لب می شوند. البته برخی بیماران علی رغم ابتلا به تبخال اولیه، هرگز دچار تبخال عودکننده نمی شوند. اغلب افراد در پی ضعف سیستم ایمنی دچار تبخال عود کننده می شوند. عوامل محرکی مانند تب، قاعدگی، استرس های روحی و جسمی، خستگی و قرارگیری بیش از حد در معرض نور آفتاب می توانند باعث تحریک و عود تبخال شوند.
انجام درمان هاي دندانپزشکي براي بيماراني که دچار تبخال هستند ممنوع است و درمان بايد تا زمان برطرف شدن زخم به تعويق بيفتد. علت اين مسئله احتمال پخش شدن ويروس در هوا و آلوده کردن محيط و خود بيمار و کادر پزشکي است، بنابراين اگر تبخال مي زنيد وقتي به دندانپزشک مراجعه کرديد اين را ذکر کرده و به دندانپزشک خود اطلاع دهيد. همچنين اگر دچار تبخال شديد و همان وقت قرار بود تحت درمان هاي دندانپزشکي قرار بگيريد حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهيد.
تبخال اگرچه بيماري آزاردهنده اي است اما اصولاً خطرناک نيست و بدون بر جاي گذاشتن اثري حداکثر تا ۲ هفته بهبود مي يابد. اما اگر تبخال شما بعد از گذشت ۲ هفته هنوز خوب نشده بهتر است با يک پزشک مشورت کنيد. همچنين کساني که به هر دليلي دچار ضعف سيستم ايمني هستند (مثل مبتلايان به ايدز، بيماري هاي خوني، بيماراني که داروهاي شيمي درماني مصرف مي کنند، مصرف کنندگان داروهاي سرکوبگر سيستم ايمني، کساني که مدت طولاني است کورتون دريافت مي کنند) بهتر است هنگام ابتلا به تبخال به پزشک مراجعه کنند چون اين احتمال وجود دارد که ويروس ارگان هاي حياتي بدن از قبيل ريه، کبد و مغز را درگير کند. عفونت اين اعضاي بدن با ويروس تبخال مي تواند مرگبار باشد. از سوي ديگر اگر بيماري تبخال بخش هاي ديگري از بدن را درگير کرد و ترشحات آن به خصوص به چشم يا نوک انگشتان دست رسيد و شما در اين نواحي احساس سوزش و درد داشتيد فوراً به پزشک مراجعه کنيد. اگر ويروس وارد چشم شود و در اين ناحيه زخمي ايجاد کند به نابينايي منجر مي شود.