رویداد۲۴| روح انگیز درّی: در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در آمریکا که پنجم نوامبر-سه شنبه ۱۵ آبان- برگزار می شود شهروندان ایالات متحده آمریکا باید به یکی از دو کاندیدای حاضر در عرصه انتخابات رای بدهند؛ دونالد ترامپ یا کامیلا هریس.
اما این مساله به این معنی نیست که هر یک از این دو کاندیدا که رای بیشتری بیاورد به همراه معاون اول خود راهی کاخ سفید می شود. برخلاف نظام رای گیری ایران و بسیاری از کشورهای دیگر برای انتخاب رییس جمهور، در آمریکا لزوما فردی که بیشترین رای را کسب میکند پیروز انتخابات نیست. این موضوع ناشی از سیستم رای گیری در ایالات متحده آمریکا یعنی رای الکترال است.
انتخابات ایالات متحده به جای یک رقابت ملی، یک رقابت ایالت به ایالت است.پیروزی در یکی از ۵۰ ایالت به این معناست که آن نامزد تمام آراء مجمع گزینندگان آن ایالت را کسب میکند. در مجموع، ۵۳۸ رأی مجمع گزینندگان وجود دارد. یک نامزد برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری به حداقل ۲۷۰ رأی مجمع گزینندگان یا کالج انتخاباتی نیاز دارد. اما این به چه معنی است؟
انتخابات ریاست‌جمهوری در ایالات متحده آمریکا به صورت دو مرحله‌ای انجام می‌شود. مردم در روز انتخابات اگر چه اسم نامزدهای ریاست‌جمهور را در برگه‌های اخذ رأی می‌نویسند، اما در عمل مجمع گزینندگان به‌طور مستقیم رئیس‌جمهور و معاون او را انتخاب می‌کنند.
به این معنی که رأی‌دهندگان هر ایالت گزینش‌گران رئیس‌جمهور (electors) را انتخاب می‌کنند و آن‌ها بعداً رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند. منظور از رای گیری الکترال در ادبیات سیاسی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همین مساله است.
کالج انتخاباتی متشکل از ۵۳۸ گزیننده (الکتر) است. یعنی هر ایالت به تعداد سناتوران و نمایندگانی که در کنگره دارند، آراء الکترال یا گزیننده دارند.
کالیفورنیا پرجمعیت‌ترین ایالت است و به این ترتیب بیشترین تعداد نمایندگان (۵۴ تن) را در کنگره دارد. الاسکا تنها سه نماینده در کنگره دارد، دو سناتور و یک نماینده در مجلس نمایندگان.پهر ایالت برای هر عضو خود در کنگره یک رای الکترال (رای گزیننده) دارد. به این ترتیب، کالیفرنیا ۵۴ رای الکترال دارد، ۵۲ رای الکترال در مجلس نمایندگان و دو رای الکترال برای سناتوران خود.الاسکا سه رای الکترال دارد: یکی در مجلس نمایندگان و دو رای الکترال برای سناتوران.
بیشتر بخوانید:
شهروندان ایالات متحده وقتی به یک نامزد رای می‌دهند، در واقع به گزینندهها (الکترهای) مورد نظر او رای می‌دهند. در بسیاری ایالت‌ها، وقتی یک نامزد برنده آراء مردمی می‌شود، همه آرای گزینندگان آن ایالت را دریافت خواهد کرد. به طور مثال اگر دونالد ترامپ در کالیفورنیا برنده آراء مردمی گردد، همه ۵۴ رای گزیننده یا الکتر این ایالت را از آن خود می کند. این موضوع در مورد همه ایالت ها صادق است به جز «مین» و «الاسکا».
در این دو ایالت همه گزینندهها (الکترها) براساس آراء مردمی به یک نامزد واحد تعلق نمی‌گیرد و آراء گزینندهها می‌تواند متناسب با آراء مردمی میان دو نامزد تقسیم شود.
هرچند کدام قانونی وجود ندارد که گزینندگان (الکترها) را مکلف کند به همان نامزدی رای بدهند که آراء مردمی آن ایالت را برده است، اما بسیار نادر است که گزینندگان برخلاف تصمیم رای‌دهندگان یک ایالت تصمیم بگیرند.
براساس گزارش های اداره ثبت فدرال، در تاریخ ایالات متحده امریکا «بیش از ۹۹ درصد گزینندگان (الکترها) مطابق وعده خود [براساس آراء مردمی] رای داده اند.»
ماده دو قانون اساسی روش انتخابات ریاست جمهوری از جمله ایجاد کالج انتخاباتی را تعیین میکند که نتیجه توافق میان آن دسته از تدوین‌کنندگان قانون اساسی که می‌خواستند کنگره رئیس‌جمهور را انتخاب کند و آن‌هایی است که رای مردمی ملی را ترجیح می‌دادند.
هدف قانون‌گذاران آمریکایی از انتخاب سیستم «کالج‌های انتخاباتی» این بود که بین دولت فدرال و حکومت ایالات نوعی تعادل بر قرار سازند. در این صورت ضمن حفظ مشارکت عموم مردم در انتخابات، به ایالات کم‌جمعیت حق حضور بیشتری داده شود و انتخابات، مستقل از کنگره و بدون نفوذ آن به اجرا درآید. در نتیجه رئیس‌جمهور انتخابی، از نهایت استقلال عمل برخوردار می‌شد و از نفوذ سیاسی گروه‌های قدرت مصون می‌ماند. از سوی دیگر قانون‌گذاران آمریکایی نیز تلاش داشتند تا هر چه بیشتر عرصه انتخاب رئیس‌جمهور را از توده گرایی و پوپولیسم به دور نگاه دارند. در این صورت کمتر فردی می‌توانست با عوام فریبی رئیس‌جمهور شود.
در هر دوره از انتخابات آمریکا چندین ایالت را به عنوان ایالت‌های حساس یا چرخشی در نظر می‌گیرند. به این معنا که تکلیف فرد برنده در آن‌جا تا پیش از برگزاری انتخابات روشن نیست و از پیش نمی‌توان پیش‌بینی کرد که نماینده حزب جمهوری‌خواه در آن‌جا پیروز خواهد شد یا حزب دموکرات.
کارشناسان انتخابات آمریکا برای این دوره هفت ایالت را به عنوان ایالت‌های حساس در نظر می‌گیرند که تعداد آرای الکترال هر یک از ایالت‌ها نیز به این ترتیب است: پنسیلوانیابا ۱۹ رأی، آریزونابا ۱۱ رأی،کارولینای شمالی با ۱۶ رأی، جورجیا با ۱۶ رأی، ویسکانسین با ۱۰ رأی، میشیگان با ۱۵ رأی و نوادابا ۶ رأی.
با توجه به نظرسنجی‌ها در ایالت‌هایی که تکلیف آن‌ها به نظر روشن می‌رسد کامالا هریس تاکنون ۲۲۶ و دونالد ترامپ ۲۱۹ رأی الکترال را در سبد خود دارند. در نتیجه، رقابت بر سر ۹۳ رأی الکترال در هفت ایالت حساس و چرخشی است که تعیین خواهد کرد کدام‌یک از این دو نامزد در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیروز خواهد شد.
مجموع آرای الکترال در کل کشور ۵۳۸ رای است و هر نامزدی که بتواند در نهایت به عدد ۲۷۰ برسد پیروز انتخابات خواهد بود. بنابراین پیروز نهایی لزوما دارای رای مردمی بیشتر نیست بلکه رای الکترال بیشتری دارد.
حتی ۵ بار در تاریخ ایالات متحده کاندیدایی در انتخابات پیروز و رییس جمهور شده است که لزوما رای مردمی بیشتری دریافت نکرده بوده است؛ در سال ۲۰۱۶ دونالد ترامپ نسبت به رقیب خود از حزب دموکرات سه میلیون رای مردمی کمتر داشت، اما در آراء گزینندگان یا کالج انتخاباتی پیروز شد. در انتخابات سال ۲۰۰۰ نیز بوش آراء مردمی را باخته بود، اما در آراء کالج انتخاباتی در برابر ال‌گور پیروز شد. در سده ۱۸۰۰ نیز چنین رویدادی سه بار تکرار شده بود.
در اتفاق بسیار نادری که هر کدام از دو نامزد ۲۶۹ رای کالج انتخاباتی را ببرد و هیچ کدام آن‌ها ۲۷۰ کالج انتخاباتی مورد نیاز را به دست نیاورد، مجلس نمایندگان وظیفه دارد که برنده را تعیین کند. در این صورت، هیئت نمایندگان هر ایالت در مجلس یک رای دارد، و یک نامزد باید اکثریت ۲۶ رای را بگیرد تا پیروز شود. تا حالا هرگز پیش نیامده است که دو نامزد به تعداد مساوی آرای کالج انتخاباتی را ببرند.