در تاریخ ۱۴ آگوست ۱۹۳۵، فرانکلین دی. روزولت با امضای قانون تامین اجتماعی، نقطه عطفی در تاریخ ایالات متحده و حتی در تاریخ تمام جهان ایجاد کرد و توان رهبری خودش را در مواجهه با بحرانهای اجتماعی و اقتصادی جامعه نشان داد.
یکی از ماندگارترین لحظات تاریخ سیاسی ایالات متحده، عکسی است که در آن هری اس. ترومن، رئیسجمهور وقت، روزنامهای با تیتر اشتباه «دیوی ترومن را شکست داد» را بالا گرفته است. این تصویر نه تنها یکی از نمادهای شکست رسانهها در پیشبینی درست وقایع بود، بلکه به یک درس تاریخی در اهمیت دقت و پیشبینی و همچنین امید تبدیل شد.
امضای پیمان «استارت یک» توسط جورج بوش پدر و میخائیل گورباچف نقطه عطفی در پایان جنگ سرد بود. امضای این پیمان به ما یادآور میشود که حتی در تاریکترین روزهای تاریخ، همیشه امیدی برای روشنی وجود دارد و اراده انسانها میتواند مسیرهای تازهای به سوی صلح بگشاید.
آیتالله طالقانی از معدود چهرههای تاریخ معاصر ایران است که در میان اغلب گروههای فکری و سیاسی مختلف، از چپ تا لیبرال و اسلامگرا، محبوبیت دارد. شاید به همین دلیل بود که آزادی وی از زندان با آزادی دیگر انقلابیون تفاوت داشت و مردم هنگام آزادیاش استقبال کمنظیری از او کردند.
تصویری که از ملاقات دو چهره تاریخی آمریکا، رونالد ریگان و دونالد ترامپ، ثبت شده است. این تصویر، بیش از یک ملاقات رسمی میان دو شخصیت برجسته است و روایتی تصویری از بازتولید و انتقال ارزشها و ایدئولوژیها از نسلی به نسل دیگر است. سیاستمداری مانند ریگان که حافظ و نماینده ارزشهای نولیبرالیسم و محافظهکاری سنتی است، با تاجری «موفق» مانند ترامپ ملاقات میکند؛ فردی که راه ریگان را ادامه داد و نولیبرالیسم محافظهکارانه را به پوپولیسم سرمایهداری ستیزهجو و بدل کرد.
سخنرانی رونالد ریگان در سال ۱۹۸۷ و کنار دیوار برلین زادگاه یکی از معروفترین جملات سیاسی قرن بیستم بود: «آقای گورباچف، این دیوار را خراب کن!». این جمله ساده که توسط مشاوران ریگان نوشته شده بود، از نظر تحلیلگران سیاسی نمونهای برجسته از قدرت بلاغت سیاسی محسوب میشود. در این گزارش به ماجرای سخنرانی معروف ریگان و قدرت کلمات در میدان سیاست میپردازیم.
جیمی کارتر سی و نهمین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا بود که در سال ۱۹۷۷ و به نمایندگی از حزب دموکرات به قدرت رسید. وی رابطه متلونی با شاه ایران داشت و سیاستهایش تاثیرات زیادی بر مناسبات داخلی ایران بر جای گذاشتند. احمد اشرف، مورخ نامدار، سه بازیگر اصلی انقلاب ایران را آیتالله خمینی، محمدرضاشاه پهلوی و جیمی کارتر میداند و معتقد است که اگر این سه نفر در آن مقطع خاص تاریخی که منتهی به انقلاب شد نبودند، انقلاب ۱۳۵۷ پیروز نمیشد. حتی اگر سخن اشرف را قبول نکنیم، بدون شک نمیتوان نقش کارتر را در وقوع انقلاب نادیده گرفت؛ نقشی که بیش از همه چیز، ناشی از عوامل روانشناختی و سیاسی بود.
انتخابات ۱۹۶۴ در آمریکا نشانگر این واقعیت بود که سیاست همواره عرصهای پیچیده و پر از تضاد بوده است. این رقابت نه تنها تقابل دو شخصیت و دو حزب، بلکه نمایانگر برخورد دو جهانبینی متفاوت بود. باری گلدواتر نماد یک جریان فکری جدید در سیاست آمریکا بود که ریشه در گرایشات نژادپرستانه داشت و رسما از سوی گروههای تبهکار و قاتلان کو کلاس کلان حمایت میشد. در سوی دیگر، لیندون بی. جانسون گرایشات عدالتطلبانه داشت و مدافع حقوق سیاهپوستان بود. این انتخابات و نتایجش تاثیری دیرپا بر سرنوشت سیاست در جامعه آمریکا داشت.
سفارت آمریکا در آبانماه سال ۱۳۵۸ توسط دانشجویان تندرو اشغال شد و در پی آن روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا قطع، و دولت مهندس بازرگان نیز در واکنش به آن استعفا کرد. در این گزارش به دلایل اشغال سفارت و پیامدهای آن میپردازیم.
مطابق قانون اساسی مشروطه، فرزند ذکور به عنوان ولیعهد، تداوم دهنده سلطنت محسوب میشد. از آنجایی که محمدرضاشاه پهلوی در پی دو ازدواج نخست خود نتوانسته بود فرزند پسر داشته باشد، تولد رضا پهلوی برای شاهنشاهی ایران اتفاق بسیار مهمی تلقی میشد و دولت وقت سالروز تولد او را جشن گرفت و هرساله رای تولد وی جشنهای مفصل برپا میکرد.
مجسمه آزادی یکی از مشهورترین آثار معماری در سراسر جهان است و به نوعی نماد کشور ایالات متحده آمریکا محسوب میشود. سازمان یونسکو در تعریف مجسمه آزادی چنین نوشته: مجسمه آزادی شاهکار روح انسان و نمادی برای عمق بخشیدن به مولفههای آزادی، صلح، حقوق بشر، لغو بردهداری و گسترش دموکراسی است. در این گزارش به تاریخ و ایده منحصر به فرد این اثر تاریخی میپردازیم.
جنگ ایران و عراق یکی از طولانیترین و ویرانکنندهترین جنگهای قرن بیستم بود که تاثیر عمیقی بر هر دو کشور به جا گذاشت. نبرد خرمشهر یکی از نقاط عطف این جنگ بود و بدل به نمادی از مقاومت و ایستادگی ایرانیان گشت.. این پیروزی تنها یک واقعه تاریخی نبود؛ بلکه نمایانگر روح مقاومت و خوداتکایی ایران بود.
یکی از اهداف اصلی انقلاب ۵۷ این بود که دیگر در کشور زندانی سیاسی وجود نداشته باشد و انقلابیون تصور میکردند که با سقوط حکومت پهلوی، دیگر زندانی سیاسی نیز در ایران وجود نخواهد داشتن و تمام شهروندان از حق مشارکت سیاسی، حق تعیین سرنوشت و آزادی بیان برخوردار خواهند بود. این موضوع، یعنی آزادی زندانیان سیاسی، در سالهای پایانی حکومت پهلوی به قدری اهمیت یافته بود که حتی متحدان شاه نیز به او فشار میآوردند و تا زندانیان سیاسی را آزاد کند و دست به سلسله اصلاحات گستردهای در زندانها بزند.
تاریخ مناقشه اسرائیل و فلسطین با دو قیام بزرگ که به انتفاضه معروف شدهاند، شناخته میشود. انتفاضه یک واژه عربی است و به معنای پریشان کردن، نثارکردن، پراکنده کردن و... میباشد. این دو قیام و شورش بزرگ مردم فلسطین را «انقلاب سنگها» نیز خواندهاند. برای شناخت مناقشه فلسطین و اسرائیل، شناخت انتفاضه نیز اهمیت بسیاری دارد و ما در این گزارش به انتفاضه اول میپردازیم.
جنبش مقاومت مردم فلسطین که پس از جنگ شش روزه روحیه خود را از دست داده بود، پس از نبرد کرامه دوباره احیا شد. در نبرد کرامه ارتش آزادیبخش فلسطین به همراه دولت اردن، در برابر اسرائیل ایستادگی کرد و ارتش اسرائیل را وادار کرد عقبنشینی کند. این دستاورد کمی برای یک گروه چریکی نبود.
کشتار صبرا و شتیلا که در روزهای ۱۶ تا ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۲ رخ داد، یکی از هولناکترین فجایع جنگ داخلی لبنان به شمار میآید. این قتل عام توسط شبهنظامیان فالانژ لبنانی و با حمایت نیروهای اسرائیلی انجام شد و محل تلاقی مسائلی همچون نفرت فرقهای، مناقشه سرزمینی و بیتوجهی بینالمللی به معضلات اخلاقی بود. این کشتار علاوه بر اینکه به مرگ هزاران نفر انجامید، زخمهای عمیقی در حافظه جمعی فلسطینیها و لبنانیها بر جا گذاشت.
در سال ۱۹۷۳، شاه به سنت لوئیس، سفر کرد تا جزئیات قرارداد جدیدی را بررسی کند که ایران را به یکی از بزرگترین کاربران جنگندههای اف ۴ فانتوم در جهان تبدیل میکرد. اف ۴ فانتوم، یک جت دوقلوی مافوق صوت و یکی از پیشرفتهترین جنگندههای زمان خود بود. شاه مصمم بود که ارتش ایران را با این جنگندهها تجهیز کند و به همین منظور به آمریکا سفر کرد تا رضایت دولت این کشور را برای فروش اف ۴ به ایران جلب کند.
کلنگ ساخت راه آهن سراسری ایران در ۲۳ مهر ۱۳۰۶ و به دستور رضاشاه در محل فعلی ایستگاه راه آهن تهران زده شد. این خط آهن ملی، در آغاز، بندر شاه (ترکمن) را در شمال به بندر شاهپور (سربندر) در جنوب متصل میکرد و تحول عظیمی در تاریخ مدرنیزاسیون ایران بود. سرمایه مالی این پروژه بزرگ از طریق مالیات بر قند و شکر و بدون اقتصاد نفتی تامین شد که آرزوی دیرینهی روشنفکران و ایران دوستان که همان ایجاد راه آهن سراسری بود را به واقعیت تبدیل کرد.
فلسطین یکی از قدیمیترین تجلیگاههای تمدن بشری است. پیش از تاسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۷، اقوام و ادیان مختلف در فلسطین حضور داشتند و بدون مشکل خاصی کنار یکدیگر زندگی میگردند. این تنوع به فلسطین چهرهای منحصر به فرد داده بود و از حیث فرهنگی به این منطقه کثرت و غنایی منحصر به فرد بخشیده بود. از بندرهای پرجنبوجوش یافا تا باغهای زیتون الخلیل، زندگی در فلسطین جلوهای از تعامل ملل مختلف بود. اما در قرن بیستم و با تلاش برای دولتسازی مصنوعی، این توازن مختل شد.
در مسیر تاریخ پر پیچوخم خاورمیانه، صلح بین فلسطین و اسرائیل یکی از دستنیافتنیترین موضوعات تاریخ منطقه بوده است. این نزاع، که ریشههای عمیقی در سیاست، مذهب و فرهنگ دارد، بارها به لحظات حساسی رسیده است؛ لحظاتی که در آن فرصتی برای رسیدن به توافقی پایدار پدید آمده، اما هر بار به دلایل مختلفی از دست رفته است. یکی از مهمترین این لحظات از دست رفته در سال ۲۰۰۰ و پیشنهاد صلحی بود که از سوی دولت کلینتون مطرح شد. این پیشنهاد میتوانست نقطهعطفی در تاریخ منطقه باشد، اما نهایتا به شکست انجامید. بیل کلینتون این شکست را یکی از بزرگترین شکستهای زندگی حرفهای خود میداند.