رویداد۲۴ گزارش‌های مردمی و رسانه‌ای از درگیری‌های عراق نشان میدهد تعداد کشته‌های
تظاهرات عراقیها علیه دولت به بیش از ۷۲ تن و تعداد زخمی‌ها به اذعان مقامات رسمی به ۱۹۰ تن و به ادعای برخی رسانه‌ها به بیش از ۹۰۰ تن رسیده است. برخی از بازداشت نزدیک به ۶۰۰ نفر نیز خبر داده‌اند.
این گزارش‌ها در حالی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که اینترنت در شهر‌هایی نظیر بغداد در دو روز گذشته با اختلالاتی روبرو بوده و انتشار اخبار نیز متعاقب آن با مشکل همراه شده بود. نگرانی‌ها نسبت به تحولات عراق با توجه به نزدیکی تاریخ اربعین حسینی بالا گرفته و همزمان وزارت خارجه ایران در اقدامی که با مخالفت برخی جریان‌های داخلی مواجه شده خواستار توقف سفر ایرانیها به عراق برای مشارکت در مراسم اربعین شده است.
چرا مردم عراق قیام کرده‌اند؟
آسوشیتدپرس به این سوال پاسخ داده و در یادداشتی نوشته فشار‌ها از زمان اعلان جنگ علیه داعش در سال ۲۰۱۷ آغاز شده است. بعد از اینکه جنگ به پایان رسید، بخش زیادی از عراق نابود و ده‌ها هزار تن بی خانمان شده بودند. کشور با وضعیت وخیم کمبود آب و برق مواجه بود. در سال‌های اخیر بار‌ها شاهد تظاهرات پراکنده مردم بودیم. در تابستان مردم از کمبود آب و غذا رنج بردند و شهر بصره شاهد تظاهرات مردم بود.
آسوشیتدپرس با اشاره به رده سنی تظاهر کنندگان نوشت: بیشتر معترضان دهه ۲۰ زندگی‌شان را می‌گذرانند و از اینکه مقامات این کشور ثروت نفت را هدر داده‌اند خسته شدند. بسیاری از آن‌ها تحصیل کردگان دانشگاهی‌اند که بیکارند.
به گزارش رویداد۲۴ برخی رسانه‌ها از قطعی ۴۸ ساعته اینترنت در عراق خبر دادند. پایگاه خبری نت بلاک چارتی را منتشر کرده که دسترسی به اینترنت را در عراق در روز‌ها و ساعات مختلف نشان میدهد. در این چارت مشخص شده که از چه زمانی مردم دسترسی به اینترنت نداشته‌اند. ای بی سی نیوز نیز از قطعی موقت اینترنت در عراق توسط دولت و به دستور عادل عبدالمهدی خبر داده است.
یکی از کاربران توییتر که شاهد تظاهرات در بغداد بوده در توییتر خود نوشت: از شاهدان پرسیدم اگر اینترنت مسدود نشده بود آیا چیزی تغییر می‌کرد؟ او گفت: اگر اینترنت داشتیم چه می‌شد؟ این دولت و همه نظام سیاسی‌اش فرو پاشید. دلیل مسدود نگه داشتن اینترنت این است که اجازه انتشار اطلاعات به مرد را ندهند و اقدامات سرکوبگرانه‌شان را مخفی کنند.
ویدئو‌هایی از تظاهرات در عراق از صبح روز پنجشنبه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. این ویدئو‌ها نشان میدهد نیروهای امنیتی به طرف مردم شلیک میکنند و صد‌ها تن از مردم عراق در تاریکی شب در حالی فرار میکنند که صدای ممتد تیراندازی شنیده می‌شود.
هشتگ «من برای حقم مبارزه می‌کنم» به زبان عربی از جمله هشتگ‌های پرکاربرد برای انتشار اخبار درگیری‌ها در عراق است.
تظاهرات عراق از شهر‌های جنوبی و شیعه نشین عراق شروع شده و به به سایر شهر‌های این کشور سرایت کرده است. این تظاهرات با شعار‌هایی علیه فساد دولتی و وضعیت معیشتی مردم عراق آغاز شد. مردم نزدیک به یک هفته است که درخواستشان برای مبارزه با فساد، بیکاری و فقدان آب و برق را فریاد می‌زنند، اما این فریاد‌ها اخیرا تغییر جهت داده و به سمت ایران نشانه رفته است.
چرا مردم عراق علیه ایران شعار می‌دهند؟
رویترز در گزارشی با اشاره به حمایت ایران از دولت عراق نوشت: این درگیری‌ها آزمایشی برای دولت عادل عبد المهدی است که سال گذشته با حمایت گروه‌های شیعه به نخست وزیری رسیده است.
به گزارش رویداد۲۴ این رسانه بریتانیایی، درگیری و ناآرامی‌ها در عراق در حالی آغاز شده که عراق در آستانه اربعین حسینی است. در سال‌های اخیر بیش از ۲۰ میلیون زائر در این مراسم شرکت میکنند که ده برابر ابعاد حج است. بسیاری از زوار راهشان را از روز جمعه شروع کرده‌اند، اما ایران یکی از
راه‌های ورود زوار به عراق را از روز پنجشنبه مسدود کرده است.
آسوشیتدپرس قدرت گرفتن نیروهای نظامی مورد حمایت ایران موسوم به حشد الشعبی را دلیل اصلی شعارهای ضد ایرانی در تظاهرات عراق خوانده و نوشت: این گروه در حال حاضر یکی از گروه‌های نظامی عراق است. آن‌ها قدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی را در دست دارند و با قدرت مرکزی نیز وارد چالش‌هایی شده‌اند. از زمان روی کار آمدن عادل عبدالمهدی، او وعده مبارزه با فساد را سر داده، اما از اجرای اصلاحات بازمانده است. او قادر به کنترل حشد الشعبی نبوده و مردم از این وضعیت خسته شده‌اند و شاهد نفوذ روز افزون ایران بر کشورشان بودند.
تا امروز نماینده حشد الشعبی در دولت و پارلمان هیچ اظهار نظری درباره این تظاهرات نداشته‌اند. به ادعای اسوشیتدپرس دفاتر برخی از آن‌ها در شهر‌های جنوبی از جمله نجف و اماره به آتش کشیده شده است.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تنش‌های منطقه‌ای راهشان را به درگیری‌های عراق باز کرده‌اند. در حالی که برخی تظاهر کنندگان عراقی ایران را مسئول خشونت‌ها می‌دانند، رسانه‌های نزدیک به الحشد الشعبی و ایران، آمریکا و عربستان را مسئول ناآرامی‌ها معرفی کرده‌اند.
هشتگ «حب الحسین یجمعنا» و «الایران و العراق لایمکن الفراق» که هر سال با شروع اربعین از سوی برخی جریان‌های داخل ایران و کاربران نزدیک به این جریان‌ها بازنشر می‌شود، این بار با شروع تظاهرات در عراق بار دیگر فعال شده است.
خبرگزاری تسنیم، رسانه اصولگرا و نزدیک به سپاه پاسداران، در گزارشی اعلام کرده بررسی‌های انجام شده درباره توییت‌های ضد ایرانی درباره تظاهرات عراق نشان میدهد ۷۹ درصد این توییت‌ها از مکان‌هایی در عربستان منتشر شده‌اند.
همچنین بخش‌هایی از یادداشت حسین شریعتمداری سردبیر روزنامه کیهان به زبان انگلیسی و عربی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. کیهان در این یادداشت که روز ۱۰ مهر منتشر شده، نوشت: این اولین بار نیست که عراقیها در اعتراض به فساد دولتی، پایین بودن سطخ خدمات عمومی و نبود فرصت شغلی دست به تظاهرات می‌زنند، اما در اعتراضات خیابانی سال‌های گذشته نکته‌ای که وجود داشته این بوده که شماری از معترضان شعارهای ساختارشکن سر می‌دادند و به مراکز دولتی و حتی به
کنسولگری ایران در شهر بصره حمله کرده و آن را به آتش کشیده بودند. در آن زمان با هوشیاری مردم این خط اعتراضات هدفمند خاموش شد.
در این گزارش به شعارهای ضد ایرانی و ضد حشد الشعبی اشاره شده و گفته شده در تظاهرات دیروز ابتدا قرار بود علیه فساد و بیکاری باشد، ولی در برخی ازشهرها خیلی زود این شعارها در میان شعارهای ضد حشد الشعبی و ضد ایران گم شد. البته نا گفته نماند که هیچ کس علیه آمریکا و رژیم صهیونیستی و عربستان که مسبب اصلی همه مشکلات معیشتی و غیر معیشتی عراق بوده و هستند شعار نداده است و همین سکوت در مقابل جنابتکاران و سر دادن شعار علیه نجات دهندگان و حامیان عراق به تنهایی نشان میدهد که اتقاقات دیروز مهندسی شده بود.
به گزارش رویداد۲۴ استیو نبیل خبرنگار عراقی رسانه الحره با اشاره به این یادداشت در توییتر خود نوشته: روزنامه اصولگرای تندرو در ایران به تظاهر کنندگان عراقی حمله کرده و گفته این تظاهرات توسط آمریکا و اسرائیل و عربستان مهندسی شده تا علیه محور مقاومت شعار بدهند.
پخش مستقیم
مصاحبه قاسم سلیمانی با تلویزیون ایران در شبکه‌های عراقی نیز با اعتراض مردم عراق در شبکه‌های اجتماعی مواجه شده است. کاربران توییتر با اعتراض به عدم پوشش اخبار مربوط به تظاهرات در شبکه‌های دولتی عراق نسبت به پخش مستقیم مصاحبه قاسم سلیمانی انتقاد کرده و گفته‌اند این تلویزیون‌ها نشان داده‌اند که «اولویت و وفاوداری‌شان متوجه چه کسی است.»
احمد الجبوری نماینده مجلس عراق در توییتر خود نخست وزیر عراق را به قدرت دادن بیش از حد به الحاج حامد برای ایجاد اتاق فکر عملیات با هدف سرکوب اعتراضات عراقیها با استفاده از تک تیر انداز‌ها متهم کرده است.
مساله تک تیرانداز‌ها به معضلی در جریان تظاهرات مردم عراق تبدیل شده است. برخی گزارش‌ها از وجود تک تیرانداز‌های ناشناسی در سطح شهر بغداد خبر می‌دهند که جان چهار عراقی را گرفته‌اند.
به گزارش الجزیره، نیروهای عراقی گفته‌اند این تک تیرانداز‌های ناشناس اقدام به شلیک به سمت مردم کرده‌اند. در بیانیه نیروهای امنیتی عراق آمده دو تن از این افراد از نیروهای نظامی و دو تن دیگر از مردم عادی بوده‌اند.
همزمان با شایعه حضور نیروهای نزدیک به ایران در اتاق فکر عملیات علیه تظاهر کنندگان عراقی، تصویر تاری از تعدادی نظامی در لباس خاکی هم رنگ لباس سپاه ایران در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. این تصاویر مشخص نیست اما در جریان سیل ایران و حضور نیروهای حشد الشعبی در ایران، برخی جریان‌ها با خبرسازی‌هایی گفته بودند که این نیروها در ایران به حجاب افراد گیر داده‌اند؛ در حالیکه مشخص شد آن فیلم‌ها واقعی نبوده است. در موج دوم خبرسازی‌ها تصاویری منتشر شده تا بگویند سپاه ایران در سرکوب مردم عراق نقثش داشته است. احتمالا مبتدی‌ترین فرد نظامی هم تشخیص میدهد هیچ نیروی نظامی حاضر نیست با لباس رسمی‌اش در کشور دیگر فعالیت سرکوبگرانه داشته باشد و به فرض که چنین موضوعی هم وجود داشته باشد، مشخص است کسی با لباس سپاه چنین اقدامی نمی‌کند. با این حال این تصاویر در حال دست به دست شدن است.
استیو نبیل در توییترخود پرسیده این‌ها چه کسانی‌اند؟ پاسخ کاربران به این سوال جالب توجه است. تعداد زیادی از آن‌ها معتقدند تصویر مربوط به نظامیان ایرانی یا میلیشیای مورد حمایت ایران است. همزمان خبر پیدا شدن پاسپورت ایرانی در یک وسیله نقلیه نظامی که برای سرکوب معترضان بغداد به کار رفته بود منتشر شده است. محل گرفتن این تصویر نیز مشخص نیست و سخت بشود به آن استناد کرد.
در یکی از ویدئو‌هایی که نبیل منتشر کرده یک عراقی فریاد می‌زند: ما نه صدری هستیم، نه حامی سیستانی هستیم، نه سنی هستیم نه شیعه. ما عراقی هستیم. چرا به ما شلیک میکنید؟ من فقط روزی ۸ دلار درآمد دارم و می‌خواهم زندگی کنم.
واکنش مقامات عراقی چه بوده؟
روز جمعه مقتدی صدر در نامه‌ای خواستار استعفای دولت و برگزاری یک انتخابات با نظارت سازمان ملل برای پایان دادن به درگیری‌های خونین در عراق شده است.
بسیاری از عراقیها بیانیه مقتدی صدر را تشویق به ادامه تظاهرات تا زمان سرنگونی دولت قلمداد کرده‌اند. صدر که خود رهبر بزرگترین حزب اپوزیسیون دولت در پارلمان عراق است از نمایندگان حزب خود خواسته تا مشارکت در قانونگذاری را تا زمانی که دولت برنامه‌ای برای حل مشکل عراقیها ارائه نداده متوقف کنند.
به گفته رویترز در صورتی که مقتدی صدر دستوری بدهد، به تعداد تظاهر کنندگان اضافه خواهد شد. صدر هنوز از حامیان خود نخواسته که به خیابان بریزند، اما جریان او با اهداف تظاهر کنندگان ابراز همدردی کرده است.
ایاد علاوی یکی از سیاستمداران ارشد جریان سیاسی صدر، تظاهرات مردم را به انقلاب گرسنگان تشبیه کرده است. عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق در بیانیه‌ای که به طور زنده در تلویزیون عراق قرائت شده از مردم خواسته آرامش خود را حفظ کنند.
رییس پارلمان عراق تظاهر کنندگان را انقلابی‌هایی خوانده که علیه فساد اقدام کرده‌اند، اما با این حال خواستار حفظ آرامش آن‌ها شده و طرحی برای اصلاحات و بهتر شدن وضعیت حمایت از خانه دار شدن فقرا ارائه داده است.
نماینده آیت الله سیستانی نیز بیانیه‌ای در جریان خطبه نماز جمعه حرم امام حسین تعرض به تظاهر کنندگان عراقی را غیر قابل قبول خواند و گفت: این مرجعیت عالی دینی همواره از جریان‌ها و طرف‌های مختلف که کنترل قدرت را در دست دارند، خواسته که رویکرد خود با مشکلات کشور را تغییر دهند، اقدامات جدی در راه اصلاحات و مبارزه با فساد انجام دهند و از سهمیه بندی و رابطه بازی در اداره کشور عبور کنند و به آن‌هایی که مانع از انجام اصلاحات می‌شوند و به این دل بسته‌اند که درخواست‌ها برای انجام آن کاهش یابد نیز هشدار داده که بدانند اصلاحات یک ضرورت غیر قابل اجتناب است و اگر نشانه‌های درخواست آن برای مدتی کاهش یابد، در زمان دیگری و این بار با قدرت و گستره بیشتری باز خواهد گشت.
آسوشیتدپرس نوشت همه نگاه‌ها به افرادی نظیر آست الله سیستانی است که روز جمعه تلویحا از تظاهر کنندگان حمایت کرده است.
واکنش‌های بین المللی به تحولات عراق چه بوده؟
وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای از ایرانیان خواست تا اطلاع ثانوی از سفر به عراق برای مشارکت در راهپیمایی اربعین خودداری کنند تا وضعیت عراق آرام بگیرد.
وزیر خارجه بحرین از همه شهروندانش در عراق خواسته به سرعت این کشور را ترک کنند و به بحرینی‌ها گفته از سفر بله عراق اجتناب کنند.
سازمان عفو بین الملل از مقامات عراق خواسته به سرعت تحقیقات مستقل و فوری را درباره خشونت‌های به کار رفته علیه تظاهر کنندگات را از سر بگیرند.
ائتلاف به رهبری آمریکا در بیانیه‌ای ضمن تایید انفجار‌هایی در منطقه سبز بغداد که مقر این ائتلاف و سفارت آمریکا و بسیاری از ساختمان‌های دولتی عراق از جمله پارلمان این کشور در آن قرار دارد، اعلام کرد: هیچ یک از تاسیسات ائتلاف آسیب ندیده، اما نیروهای ما همواره حق دفاع از خودشان را محفوظ می‌دانند و هیچ حمله‌ای به پرسنل ما تحمل نخواهد شد.
نزدیک به ۵۰۰۰ نیروی آمریکایی در حال خاضر در بغداد به سر می‌برند. کمیته بین المللی صلیب سرخ از نیروهای امنیتی عراق و تظاهر کنندگان خواسته تا تظاهرات را متوقف کنند.
در بیانیه‌ای که کاترینا ریتز رییس هیات صلیب سرخ در عراق در توییتر خود منتشر کرده گفته شده استفاده از سلاح توسط نیروهای امنیتی باید گزینه آخر و تنها برای حفاظت در برابر تهدید جانی باشد. ما از همگان می‌خواهیم این وضعیت را متوقف کنند.
نچیروان بارزانی رییس اقلیم کردستان با اشاره به ناآرامی‌ها گفته این وضعیت در بغداد باید به دقت رصد شود.
او در بیانیه‌ای گفته تظاهرات صلح آمیز مردم بخشی از حقوقشان در قانون اساسی است و نباید به آشوب و بی نظمی بینجامد.
مارتا هورتادو سخنگوی دفتر حقوق سازمان ملل در جمع خبرنگارتن در ژنو گفته ما از دولت عراق می‌خواهیم که به مردم اجازه دهد از حق شان برای آزادی بیان و آزادی تجمعات صلح آمیز استفاده کنند. ما نگران گزارش‌هایی هستیم که نشان میدهد نیروهای امنیتی از سلاح و گلوله در برخی مناطق استفاده کرده اند و گاز اشک آور را به صورت مستقیم به سمت تظاهر کنندگان شلیک کرده اند. استفاده از زور باید در موارد استثنایی انجام بگیرد. هرگونه استفاده از زور باید مطابق با نرم‌های حقوق بشر و استاندارد‌های بین المللی باشد.
وزارت خارجه قطر با انتشار بیانیه‌ای از شهروندانش خواسته به عراق سفر نکنند و کسانی که در عراقند به سرعت این کشور را ترک کنند.
وزارت خارجه ترکیه نیز اواخر روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که «شدید نگران» آمار کشته‌ها و زخمی‌ها در عراق است. در این بیانیه، وزارت خارجه ترکیه خواستار توقف درگیری‌ها از هر دو سمت و جلوگیری از افزایش تعداد کشتی‌ها و خرابی‌ها شده است.
وزارت خارجه ترکیه گفته: ما بر این باوریم که دولت عراق اقدامات لازم برای تامین خواسته‌های بحق مردمش را انجام خواهد داد و اینکه ترکیه بر اهمیت ثبات عراق تاکید دارد.