حرکت‌های خشونت‌بار در عراق، یک تیر با چند نشان

رویداد۲۴ از جمله این نشان‌ها می‌توان به ساقط کردن یا تضعیف و تحت فشارگذاشتن رهبران عراقی برای تسلیم در برابر سیاست‌های آمریکا و سعودی، تضعیف و کاهش روابط ایران و عراق و از جمله از طریق کاهش احتمالی میزان زائران ایرانی در اربعین و ایجاد فتنه میان دو ملت همسایه اشاره کرد.

همچنین ارسال پیام از سوی آمریکا و سعودی به رهبران عراق که هر گاه بخواهیم می‌توانیم به عناصر قدرت و نماد‌های شما حمله کنیم وخطاب قرار دادن ایران که اجازه نمی‌دهیم روند تقویت روابط دو کشور همسایه، بدون هزینه ادامه یابد از دیگر نشان‌های این برنامه ریزی هدفمند به شمار می‌رود.

برخی ناظران حمله تروریستی چند هفته پیش به یک مینی بوس حامل زائران عراقی در مدخل شهر کربلا که به شهادت ۱۲ نفر از سرنشینانش منجر شد نیز مصداقی از همینگونه هدف گیری‌ها و ارسال پیام‌ها می‌دانند.
براین اساس اعتراضات روز‌های اخیر در بغداد و دیگر شهر‌های عراق را باید به دو بخش تقسیم کرد، بخش اعظم اعتراضات که به صورت مسالمت آمیز و بدنبال خواسته مشروع از دولت بود و بخش کوچکتر، اما پرهیاهو و برخوردار از پشتوانه عظیم رسانه‌ای غربی - عربی و بعثی و ارتش‌های سایبری که بدنبال ساقط کردن نظام و تخریب نماد‌های شیعی و دمیدن در کوره فرقه گرایی بود تا جایی که در شکلی بی سابقه حتی متعرض مقام مراجع عراق و موضوع راهپیمایی اربعین نیز شد.

ناظران بر این باورند که بخش دوم اعتراضات، پاسخی است که آمریکا و عربستان سعودی و نیرو‌های همدل و همسو با آن‌ها در داخل عراق، به مواضع و سیاست‌های یکسال گذشته عادل عبدالمهدی نخست وزیر، برهم صالح رییس جمهوری و محمد الحلبوسی رییس پارلمان و دیگر ارکان و احزاب عراقی در پرونده‌های مهمی مانند تحریم‌های ضد ایرانی، تحولات یمن، سوریه، بحرین و فلسطین، موضوع جایگاه الحشد الشعبی در ساختار سیاسی و نظامی عراق، نزدیکی بی سابقه به چین که به نوعی به چالش کشیدن آمریکا تعبیر شده است، می‌دهند، پاسخی که اگر خوش شانس باشند وهمه چیز طبق برنامه پیش برود به تغییر نظام و استقرار نظامی وابسته به آمریکا و عربستان در عراق منجر می‌شود و اگر هم شانس یاری نکند، دست کم تزلزلی چند ماهه یا چند هفتگی در دولت و جامعه عراق ایجاد کرده اند و می‌توانند از این آب گل آلود ماهی‌های بهتر و امتیازات بیشتری از عراقی‌ها بگیرند.

به هر روی جای تردید نیست که تحولات یک سال اخیر، عراق را بیش از پیش به یک بازیگر تاثیرگذار در منطقه تبدیل کرده است که هر چه استقلال و جایگاهش تقویت می‌شود، تلاش آمریکا و سعودی برای شکستن و متزلزل کردن آن نیز افزون‌تر می‌شود.

هر چند اعتراضات در عراق بی سابقه نیست و سالهاست مردم با مطالبات مختلف سیاسی و اجتماعی به خیابان‌ها می‌آیند و خواستار مبارزه با فساد دولتی، فقر، بیکاری و ضعف خدمات عمومی و دولتی هستند و دولت، پارلمان، مراجع دینی و احزاب نیز این حق را به رسمیت شناخته اند، برخی ویژگی‌های خاص، تظاهرات روز‌های اخیر را از موارد پیشین جدا می‌کند.

آمریکا نمی‌خواهد عراق مستقل و آرام باشد

عراق در یکسال گذشته، صحنه تصمیم گیری‌ها و مواضعی بود در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین المللی بود که بیش از پیش عراق را به جایگاه مناسب خود به عنوان یک کشور مستقل و عنصر موثر منطقه‌ای نزدیک می‌کرد:
- مخالفت آشکار و عدم همراهی عملی با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه مردم ایران برغم همه رفت و آمدها، فشار‌ها و کارشکنی‌های آمریکا.

- تقویت و گسترش روابط با ایران و امضای چندین موافقتنامه مهم در سفر حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران به بغداد از جمله رایگان شدن روادید، لایروبی اروند رود و ..

- تقویت سیاسی، نهادی و نظامی سازمان الحشد الشعبی از طریق مشارکت آنان درحوزه‌های بازسازی، امداد سیل زدگان عراق، مبارزه با مراکز قمار و مفاسد اجتماعی، تغییر ساختار الحشد الشعبی و نهادینه و سازماندهی‌تر کردن آن، و همه این‌ها همزمان با افزایش فشار‌ها و تحریم‌های آمریکا و وابستگان داخلی و منطقه‌ای اش، در حمله و تضعیف و تحریم الحشد الشعبی.

- اتخاذ مواضع مستقل و شجاعانه در خصوص تحولات سوریه، بحرین، یمن و بویژه فلسطین و بخصوص مخالفت چندین باره با معامله قرن

- آغاز روند مبارزه با فساد دولتی و شروع آن از احزاب و شخصیت‌های ذینفوذ که از جمله مهمترین مصادیق آن بازپس گیری املاک و ساختمان‌ها و کاخ‌های زمان صدام بود که از زمان سقوط تاکنون در اختیار و تصرف برخی افراد و احزاب بود و عبدالمهدی آن را به دولت بازگرداند.

- رقابت‌های درونی و بیرونی سه گروه اصلی شیعیان، اهل سنت و کرد‌ها که به گفته خود عراقی‌ها اصل اساسی آن "محاصصه" یا سهم بندی / خواهی قدرت، ثروت و نفوذ است، از دیگر عواملی است که شاید هیچ تحولی در عراق را نتوان بدون توجه اساسی به این عامل، بدرستی تحلیل کرد.

- سفر بسیار مهم چند روز پیش عبدالمهدی به چین و قرارداد‌های بزرگی که در برابر نفت با این کشور بسته شد. سفری که ایرنا همزمان از قول کارشناسان پیش بینی کرد که بازگشت سفر عبدالمهدی از پکن، آغاز بحران سیاسی علیه او در داخل خواهد بود.

- به اذعان خود آمریکایی‌ها و نیز گله مندی همیشگی برخی کشور‌های خلیج فارس، آمریکا نتوانست به اهداف اشغالگری در عراق دست یابد و عراق را از دامن جهان عرب جدا کرد! و به جبهه مقابل خود راند و به تعبیر آنان تقدیم ایران کرد. این احساس شکست و تحقیر باعث شده است که آمریکایی و متحدان عربش در منطقه همواره دنبال تغییر نظام سیاسی در عراق باشند تا به گفته آنان عراق به آغوش فضا و جهان عربی خود بازگردد و از جبهه مقاومت فاصله بگیرد. اعزام بیش از پنج هزار سعودی به عراق و انجام عملیات انتحاری و کشتن زنان و کودکان عراق تا سال ۲۰۰۸ (به تصریح حیدرالعبادی نخست وزیر سابق) و حمایت همه جانبه و آشکار آمریکا، سعودی و ... از داعش در تصرف و ویران کردن عراق از جمله مواردی است که عراقی‌ها از آن بعنوان مصادیق تلاش برای تغییر نظام و روند سیاسی در عراق یاد می‌کنند.

 آمریکا دنبال جبران ناکامی‌های خود

-آمریکا در سال ۲۰۱۱ با چهره یک اشغالگر شکست خورده و ناکام عراق را ترک کردند، سال ۲۰۱۴ داعش بهانه‌ای شد تا دوباره به این کشور بازگردند و طی دو سالی که از شکست داعش می‌گذرد، هر بار که عراقی‌ها بطور جدی موضوع خروج را مطرح کرده اند، آن‌ها نیز متقابلا بحث ادامه خطر داعش را مطرح کرده و در مواردی نیز در کشور رخداد‌های ضد امنیتی و تحرکات داعش افزایش یافته است تا عراقی‌ها را از خلاء نیرو‌های آمریکای بترسانند، امری که برخی نیرو‌های سنی و کرد نیز علنا به زبان می‌آورند و به همین بهانه یا ترس با خروج آمریکا مخالفت می‌کنند.

- تلاش شبانه روزی، اما سرانجام ناکام برت مک گورک فرستاده ویژه رییس جمهوری آمریکا در ائتلاف مدعی مبارزه با داعش و سیلیمان سفیر پیشین واشنگتن در بغداد برای مهندسی انتخابات پارلمانی عراق و سپس تحمیل شخصیت‌های مورد نظر خود برای پست روسای سه گانه (نخست وزیری، ریاست جمهوری، ریاست پارلمان) و نیز ترکیب هیات وزیران دولت عادل عبدالمهدی، اتفاق کم سابقه‌ای بود که دهان به دهان چرخید و برخی از تحلیلگران غربی حتی از شکست سه بر هیچ آمریکا در برابر ایران سخن گفتند؛ و زمان زیادی از این اتفاقات نگذشت که آمریکا کادر دیپلماتیک خود در بغداد را تغییر داد، ابتدا برت مک کورگ برکنار شد و سپس سفیر تغییر کرد و فرد تندتری به جای او نشست.

از همان زمان بسیاری از تحلیلگران بر این نکته تاکید می‌کردندکه شکست فضاحت بار آمریکا در این روند، حتما تبعاتی برای عراق خواهد داشت و آمریکایی‌ها قطعا آن را با تقویت ناامنی و یا ایجاد بحران‌های سیاسی دراین کشور تلافی می‌کنند و برای جبران شکست‌های خود نقشه می‌ریزند.

آمریکا و عربستان در یکسال گذشته چه کردند؟

- شاید حمله هوایی به ده‌ها مرکز و زاغه مهمات الحشد الشعبی در نقاط مختلف عراق، از بارزترین اقداماتی باشد که برای فشار به دولت عبدالمهدی و نیز تضعیف الحشد صورت گرفته است. ابومهدی المهندس معاون الحشد در اطلاعیه‌ای رسما اسراییل را متهم به عاملیت این حملات کرده و تاکید کرده بود که این حملات با اطلاع و هماهنگی نیرو‌های آمریکایی مستقر در عراق انجام شده است. نخست وزیر عراق بعدا در گزارش رسمی نتیجه تحقیقات را چنین اعلام کرد که (برخی از) این حملات کار اسراییل بوده است. اما ناظران می‌گویند با توجه به کنترل حریم هوایی عراق از سوی آمریکایی ها، اسراییل به تنهایی یا بدون اطلاع و هماهنگی آمریکا نمی‌توانسته این حملات را انجام دهد. بر این اساس متهم اول بازهم آمریکاست.

- از زمان انتخابات خبر‌های موثقی از منابع محلی در استان‌های مرکزی و جنوبی – اغلب شیعه نشین- منتشر شده است که عربستان سعودی با پیشنهادات و امتیازات اغواکننده سعی در جذب شیوخ عشایر این مناطق دارد و در این زمینه میلیون‌ها دلار پول خرج کرده است، دعوت از گروه‌های از این روسای عشایر به عربستان و استقبال این شیوخ از گشایش کنسولگری سعودی در نجف و بصره و .. و انتشار خبر‌های بسیاری در خصوص تاثیر پول کثیف سعودی در انتخابات اخیر عراق، از مواردی است که پرده از تلاش سعودی‌ها در خصوص تغییر نظام و روند سیاسی در عراق خبر می‌دهد، امری که با حمایت از داعش و اعزام هزاران انتحاری تحقق نیافت و علت عدم تحقق آن نیز – به گفته خود عراقی - سه محور حمایت ایران، فتوای مرجعیت، حضور حماسی و فداکارانه مردم در قالب الحشد الشعبی در صحنه‌های جهاد و شهادت بود.

- مخالفت صریح و مکرر بغداد با معامله قرن، یکی دیگر از مسایل مهمی بود که همان موقع نسبت به تبعات آن بر عراق هشدار داده شد. از جمله شیخ قیس الخزعلی دبیرکل عصائب اهل الحق از گروه‌های مقاومت اسلامی عراق، از چند هفته پیش با اشاره به موضع قاطع بغداد در مخالفت با معامله قرن گفت پیش بینی می‌کنم علیه عراق تحرکاتی صورت خواهد گرفت تا بتوانند در ماه نوامبر دولت را تغییر دهند و مقدمه آن نیز تظاهراتی است که توسط شبکه‌های مجازی مدیریت خواهد شد و از یک ماه قبل از آن آغاز می‌شود. این سخن را ثبت کنید تا درستی این پیش بینی را ببینید.

زمانبندی و کم و کیف تظاهراتی که از روز سه شنبه در چند نقطه بغداد و استان‌های مختلف مرکزی، شرقی و جنوبی عراق رخ داد صحت این پیش بینی را تایید کرد.

- هر چند - به اذعان مسوولان و تاکید ناظران - بدنه اصلی تظاهرکنندگان، مسالمت جو و دنبال تحقق خواسته‌های مشروع و مطالبات خود از مسوولان هستند، اما به گفته خود آنان، رگه‌هایی از "نفوذیها" در آنان راه یافته اند که هم به اقدامات خشونت بار و حمله با کارد، میله‌های آهنی و بمب‌های صوتی علیه نیرو‌های امنیتی و نیز دیگر تظاهرکنندگان دست می‌زنند و هم اقدام به تخریب اموال و اماکن عمومی و خصوصی می‌کنند.

همین رگه‌های نفوذی – به گفته ناظران عراقی – شعار‌های تازه‌ای نیز بویژه در دو روز نخست سر می‌دادند که نسبت به اعتراضات سال‌های قبلی عراق، تازگی داشت و محور آن ضدیت با محور مقاومت و نماد‌های تشیع بود؛ ایران، مرجعیت چهارگانه نجف و راه پیمایی اربعین از جمله این نماد‌ها بود که هر چند کاملا محدود و انگشت شمار بود، اما از سوی ارتش‌های سایبری عبری، غربی، عربی و بعثی در دامنه گسترده‌ای بازنشر و موج آفرینی شد تا هر چه بیشتر به مسائل فرقه گرایانه در عراق آنهم در آستانه اربعین دامن زده شود.

این درحالی بود که اعتراضات و تظاهرات در دوره‌های قبل عمدتا بر محور انتقاد از فساد دولتی و عملکرد احزاب سیاسی بود و مطالبات آنان نیز محدود به مبارزه با فساد، ایجاد اشتغال و تقویت خدمات عمومی بود، اما این بار – هر چند محدود، اما کاملا برنامه ریزی و بزرگنمایی شده و ازسوی گروه‌های ناشناخته مجازی بود که شعار "الشعب یرید اسقاط النظام" سرلوحه مطالبات قرار داده شد و شبکه‌های منتسب به بعث درعراق از جمله الشرقیه، الرشید و الرافدین، شبکه آمریکایی الحره عراق، و نیز رسانه‌های سعودی از جمله اسکای نیوز و العربیه درکنار ارتش‌های سایبری وابسته به آنان در شبکه‌های مجازی، لحظه به لحظه به تبلیغ و بازاریابی آن می‌پرداختند.

- بر اساس اطلاعات اختصاصی که یک منبع مطلع عراقی در اختیار خبرنگار ایرنا قرار داد، سطح اغتشاش و تخریب در بغداد و نیز استان‌های جنوبی و مرکزی در دو روز نخست به حدی رسید که حتی عشایر سنی شمال و غرب عراق نگران آینده کشور شدند و در پیام‌هایی به شیوخ شیعه جنوب توصیه کردند که اشتباهات سال ۲۰۱۴ آنان را تکرار نکنند که اعتراضات و تحصن هایشان زمینه هجوم داعش را به کشور فراهم کرد و عراق تا مرز تجزیه پیش برد.

- فضای دو روز اول تظاهرات و اغتشاشات همراه آن به گونه‌ای سنگین بود که حتی برخی جریان‌های شناخته شده سیاسی نزدیک به جبهه مقاومت نیز که ابتدا گفته بودند اعتراضات ماهیت و اهداف بعثی وضد نظام دارد و باید بایکوت شود، روز‌های دوم و سوم از رسانه‌های بعثی در تحریک و تشویق اعتراضات پیشی گرفتند و حتی به خبرسازی برای کشاندن مردم به خیابان‌ها روی آوردند که با تذکر همفکران دیگر خود، این روند را از عصر پنجشنبه تا حدی اصلاح کردند و روند تخریب دولتی را همچنان ادامه میدهند.

بر این اساس به جرات می‌توان گفت که سرنوشت عراق و نیز تا حد نه چندان کم اهمیتی، سرنوشت تحولات منطقه به سرنوشت اعتراضات جاری و ایستگاه‌هایی که در آن توقف و یا از آن عبور خواهد کرد، بستگی خواهد داشت، امری که به نوبه خود به دانایی، شجاعت و ترجیح منافع ملی بر منافع حزبی و گروهی در میان رهبران و حاکمان کنونی عراق و تصمیم حرفه‌ای و درست برای خروج از بحران و برنامه ریزی جهت حل مشکلات اساسی کشور و اجابت خواسته‌های مردم، وابسته است.