رویداد۲۴ رایان حسینی: یکی از فجیع‌ترین نمونه‌های برخورد با اندیشه انتقادی در ایران، قتل روشنفکران و دگراندیشان بود که به قتل‌های زنجیره‌ای موسوم شد. عاملان و آمران این قتل‌ها، کنشگران و روشنفکران منتقد را نشانه گرفته بودند. افشای قتل‌ها و توجه افکار عمومی به آن از آذرماه سال ۱۳۷۷ آغاز شد.
در تاریخ یکم آذر سال ۱۳۷۷ داریوش فروهر و همسرش پروانه اسکندری در منزلشان سلاخی شدند. در روز‌های ۱۲ و ۱۸ آذرماه نیز قتل محمد مختاری و محمدجعفر پوینده دو نویسنده ایرانی صورت گرفت. جسد آن‌ها پس از چند روز بی‌خبری در جاده‌های اطراف شهر پیدا شد. حمید حاجی زاده و «کارون» فرزند ۹ ساله‌اش به ضرب ۳۸ چاقو به قتل رسیدند. پیروز دوانی در ۳ شهریور ۱۳۷۷ از منزل خود خارج شد و دیگر بازنگشت و گفته شد جسدش کنار خطوط راه‌آهن سوزانده و دفن شد است.
محافظه‌کاران، این قتل‌ها را نتیجه تصفیه درونی دانستند و می‌گفتند قاتلان را باید از درون خود روشنفکران پیدا کرد. گروه‌هایی مثل انصار حزب‌الله نیز قتل‌ها را کار بیگانگان برای مخدوش کردن چهره نظام می‌دانستند.
برای مطالعه بیشتر
تاریخ دردناک روشنفکری در ایران / نویسندگانی که سرکوب یا کشته شدند
محمدجعفر پوینده ؛ روشنفکر مقتول
محمد مختاری قربانی قتل‌های زنجیره‌ای +تصاویر و فیلم
با پیگیری مطبوعات مشخص شد قتل‌ها دامنه وسیع‌تری داشتند و دست‌کم شامل قتل نویسندگان و سیاستمداران بیشتری می‌شده است. احمد میرعلایی، غفار حسینی، معصومه مصدق، علی اکبر سعیدی سیرجانی، حمید حاجی زاده، احمد تفضلی، مجید شریف و پیروز دوانی از مهمترین افرادی بودند که به قتل رسیدند.
با بالاگرفتن بحث‌ها، کمیته‌ای به دستور سیدمحمد خاتمی رییس جمهور وقت تشکیل شد. نتیجه پیگیری‌ها به صورت رسمی اعلام و در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۷۷ گفته شد قاتلان از عوامل خودسر امنیتی بودند. طبق اعلام دولت، سعید امامی و مهراد عالیخانی از مدیران رده بالای وزارت اطلاعات دهه ۷۰ به عنوان مسئول قتل‌ها معرفی شدند.
این بیانیه، اما اعتراضات به این اقدام فجیع را کاهش نداد، زیرا معترضان معتقد بودند باید افردی که دستور قتل را صادر کردند، محاکمه شوند. در بهمن ماه سال ۷۷ قربانعلی دری نجف آبادی وزیر وقت اطلاعات از سمت خود استعفا کرد. پس از مدتی دادگاهی برای رسیدگی به قتل‌های زنجیره‌ای تشکیل شد که خانواده قربانیان در آن حضور نداشتند.
وکالت خانواده قربانیان بر عهده ناصر زرافشان بود که مدتی بعد به خاطر افشای جزییات دادگاه به زندان محکوم شد. اتفاق عجیب مرگ سعید امامی متهم ردیف اول پرونده بود که ادعا شد با داروی نظافت خودکشی کرده است. دیگر متهمان پرونده برای مدتی زندانی شدند و در سال‌های بعد به مرور از زندان آزاد شدند. در جریان قتل‌های زنجیره‌ای بخش مهمی از نویسندگان منتقد به قتل رسیدند؛ نویسندگانی که جای آن‌ها در حوزه اندیشه و سیاست ایران همچنان خالی است.
تا جان دهم زشعله به شمع وطن هنوز
تاشد غزل حماسه عشق وطن مرا
برلب مراست تاول صدها سخن هنوز
چون تیر جانگداز که پروازش آرزوست
هستم به شست حادثه ها در محن هنوز...چند بیت از حمید پور حاجی زاده