رویداد۲۴جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا انتخاب متفاوتی برای ریاست آژانس اطلاعات مرکزی این کشور داشته. یک دیپلمات با 33 سال سابقه کار قرار است در راس سیا قرار بگیرد. بنا به گزارش‌ها ویلیام برنز برای تصدی‌گری این سمت نامزد شده است. اما حضور برنز در راس سازمان سیا می تواند چه تبعاتی به دنبال داشته باشد؟
بیل برنز در سال ۲۰۱۴ معاون وزیر خارجه آمریکا بود. او پیش از این سفیر آمریکا در روسیه بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ و سفیر این کشوردر اردن از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ نیز بوده است. او سال ۲۰۱۴ بعد از سه دهه فعالیت به عنوان دیپلمات بازنشسته شد. در مراسم تودیع، باراک اوباما و جان کری رییس جمهور و وزیرخارجه وقت آمریکا از او به عنوان فردی که هم به دموکرات‌ها و هم به دولت‌های جمهوری خواه خدمت کرده و کانال پشت پرده و محرمانه رابطه با ایران را باز کرده است تقدیر کردند.
اوباما در بیانیه‌ای در توصیف ویلیام برنز (او در محافل آمریکایی به بیل معروف است) گفته: «با بیل از زمانی که در مسکو در سال ۲۰۰۵ فعالیت میکرد، آشنا شدم و نسبت به توانایی او حس تحسین داشتم. از زمانی که رییس جمهور شدم به توصیه‌های او اتکا کردم و در ماموریت‌های دیپلماتیک حساس از توانایی او بهره بردم.»
برنز بعد از دوره اول ریاست جمهوری اوباما تصمیم به بازنشستگی گرفت، اما جان کری از او خواهش کرد در جریان مذاکرات هسته‌ای با ایران به او کمک کند. بعد از یک سال برنز بار دیگر تصمیم گرفت بازنشسته شود، اما این بار این اوباما بود که از او خواست تا پایان پاییز ۲۰۱۴ با دولت بماند. جان کری در توصیف ویلیام برنز می‌گوید: «او دیپلمات دیپلمات‌ها است.»بعد از بازنشستگی برنز، آنتونی بلینکن گزینه مشاوره امنیت ملی جو بایدن جای او را در وزارت خارجه اوباما گرفت.
یکی از مهمترین دستاورد‌های برنز نقشی است که او در توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام بازی کرده. او در کنار جیک سالیوان که قرار است مشاور امنیت ملی رییس جمهور بایدن باشد، یکی از دیپلمات‌هایی است که در جریان مذاکرات محرمانه عمان با مقامات ایرانی گفتگو کرده و به نوعی زمینه ساز اصلی توافق هسته‌ای برجام بوده است.
برنز و سولیوان اخیرا در یادداشت مشترکی که در سپتامبر ۲۰۱۷ در نیویورک تایمز منتشر شده خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را مورد نقد قرار داده‌اند. این دو مقام عالی رتبه دولت آتی آمریکا هر دو استراتژی ترامپ را «پرخطر و ناکارآمد» توصیف کرده و تشدید تحریم‌ها، اظهارات بی اساس مقامات ارشد و فقدان ارتباط مستقیم با تهران از سوی دولت او را محکوم کرده‌اند.
این دو مقام ارشد دولت بایدن در یادداشت خود گفته‌اند: «ما به عنوان دو تن از مذاکره کنندگانی که مذاکرات محرمانه با ایران را که به توافق ۲۰۱۵ برجام انجامید انجام دادیم با نقاط قوت و نقاط ضعفی که لاجرم در یک توافق وجود دارد و همه چالش‌هایی که با ایران می‌توانیم داشته باشیم از نزدیک آشناییم.»
به گفته آن‌ها در یک جهان ایده آل ما دانش چرخه سوخت هسته‌ای را از ذهن ایران پاک می‌کردیم و انبار موشکی آن‌ها را نابود کرده و استفاده خطرناک آن‌ها از نیرو‌های نیابتی شان در منطقه را متوقف می‌کردیم و در نهایت آن‌ها را به یک قدرت کمتر مخرب در منطقه تبدیل می‌کردیم، اما ما در دنیای ایده آل زندگی نمی‌کنیم.
بیشتر بخوانید: دیپلمات برجامی در راس «سیا» / نامزد انتخابی بایدن برای ریاست سازمان سیا کیست؟
آن‌ها بر لزوم دیپلماسی تاکید کرده و گفته‌اند: «برجام بهترین آلترناتیوی بود که ما می‌توانستیم به دست بیاوریم. بهترین راه حفظ اتحاد قدرت‌های جهان است. این یعنی باید با همه شرکایمان در تشدید تحریم‌ها علیه رفتار‌های غیر هسته‌ای سو ایران از قبیل برنامه موشکی، حمایت ایران از تروریسم همکاری کنیم. با کشور‌های عربی نیز باید همکاری کنیم تا مانع از دخالت‌های ایران در امور داخلی شان شویم. از طرفی باید نگرانی هایمان از بابت وضعیت حقوق بشر در ایران را نیز مرتفع کنیم.» جیک سولیوان و برنز به این نتیجه رسیده‌اند که همه این‌ها از دریچه دیپلماسی می‌گذرد که ایران ۳۵ سال (در زمان نگارش این یادداشت در سال ۲۰۱۷) فاقد آن بوده است.
نویسنده‌های این یادداشت گفته اند اقدامات ترامپ اهداف اساسا متفاوتی را دنبال کرده است: هدف تغییر رژیم در ایران. برنز و سولیوان در این یادداشت همچنین نسبت به خطرات کمپین حداکثر فشار علیه ایران هشدار داده و آن را زمینه ساز مقابله خشونت آمیز خواسته یا ناخواسته با ایران خوانده‌اند. آن‌ها هشدار داده اند که هم دستی تندرو‌های نزدیک به ترامپ و اصولگرایان تندرو در تهران به سادگی می‌تواند به یک بحران بزرگ منجر شود.
پیشنهاد این مقام ارشد دولت بایدن از سر گیری دیپلماسی و جدی گرفتن مذاکرات و دیالوگ با ایران است چرا که «ارتباط با ایرانی‌ها به منزله تشویق رفتار بد ایران نیست» و ما توهم نداریم که قرار است ایران در همه موارد مورد نگرانی ما تعامل سازنده داشته باشد بلکه دیپلماسی بهترین راه برای آزمون گرایش‌ها و تعریف زمینه‌های ممکن برای بهبود خسارت‌هایی است که یکجانبه گرایی ما بر مشارکت‌های بین المللی مان ایجاد کرده است. از طرفی دیپلماسی به ما این فرصت را میدهد که در صورت لزوم از بهترین قوه قهریه ممکن در ارتباط با تهران استفاده کنیم.
اکونومیست در یادداشتی به مدیریت متفاوت برنز با سازمان سیا آمریکا در دولت ترامپ اشاره کرده و گفته او کارش سخت‌تر خواهد بود.
این نشریه نوشته: در زمان ترامپ برنامه اقدامات محرمانه افزایش یافته و در سال ۲۰۱۸ سازمان سیا اجازه عملیات‌های سایبری علیه ایران را دریافت کرده است، اما به نظر می‌رسد برنز به دنبال بازگشت همان جاسوسی‌های سنتی باشد. این خبری خوبی برای همکاران قدیمی برنز در وزارت خارجه است که نشنه عملیات‌های اطلاعاتی اند.
با این حال جان برنان رییس سابق سیا در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ معتقد است کار برنز سخت‌تر شده است. اینکه برنز بخواهد تعداد تیم‌های شبه نظامی در سوریه و تعداد کشته‌ها در پکن و مسکو را کاهش دهد کار ساده‌ای نیست چرا که تکنولوژی محدودیت‌هایی را برای انواع سنتی جاسوسی ایجاد کرده است.
برنان می‌گوید: سال‌ها پیش سیا به راحتی یک پاسپورت را جعل میکرد ویزای جعلی صادر میکرد و ظرف یک چشم بر هم زدن برای عملیات از کشوری به کشور دیگر می‌رفت. ترکیب کنترل‌های مرزی بایومتریک و فناوری‌های شناسایی چهره اوضاع را تغییر داده است.
برنان می‌گوید قبلا هم این فرآیند‌ها چالش برانگیز بوده، اما لازم نبوده با این همه دوربین مدار بسته و توانایی‌های فنی سرویس‌های اطللاعاتی خارجی برای ردیابی جاسوس‌ها سر کله بزنید.
انتخاب برنز موجب نگرانی محافل اسرائیلی شده است. اورشلیم پست در یادداشتی به نقش برنز در امضای توافق برجام اشاره کرده و گفته در ژانویه ۲۰۲۰ برنز در یادداشتی که در نشریه موسسه صلح کارنگی منتشر کرده رسما اقدام ترامپ در خروج از برجام را احمقانه خوانده است.
مقامات اسرائیلی که نامشان برده نشده به اورشلیم پست گفته‌اند که برنز باهوش و حرفه‌ای است، اما یکی از حامیان سرسخت برجام هم هست.
رسانه‌های اسرائیل به نقل از برخی مقامات سابق اطلاعاتی آمریکا نوشته‌اند که برنز احتمالا نسبت به اطلاعاتی که از سوی کشور‌های خاورمیانه‌ای مخالف ایران به ویژه اسرائیل به آمریکا داده می‌شود بدبینی بیشتری خواهد داشت.
رسانه‌های اسرائیلی مدعی‌اند برخلاف جان برنان رییس سایق سیا که ترور سلیمانی را یک جرم جنگی قلمداد میکرد، برنز تاکنون اظهارنظر خاصی در مورد ترور قاسم سلیمانی نداشته و تنها به تشریح ابعاد این حادثه در رسیدن آمریکا به منافع ملی‌اش بسنده کرده است.