جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن کیست؟/ طراح مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در راه کاخ سفید

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: جیک سالیوان گزینه مشاور امنیت ملی بایدن نام آشنایی برای ایرانی‌هاست. او به عنوان مشاور امنیت ملی بایدن در دولت اوباما در ایجاد کانال پشت پرده مذاکرات با ایران که در نهایت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ختم شد، نقش مهمی داشت. سالیوان اکنون به عنوان مشاور امنیت ملی دولت بایدن انتخاب شده است.

جان کری در کتاب خاطرات خود به نقش جیک سالیوان در شکل‌گیری این کانال محرمانه ارتباط با ایران در از طریق عمان اشاره کرده است. آن زمان جیک سالیوان و پانیت تالوار به عنوان اعضای تیم مذاکرات محرمانه آمریکا با ایران برای ارتباط با مقامات ایرانی به جای هتل‌های لوکس در عمان در یکی از خانه‌های خالی متعلق به سفارت آمریکا ساکن شدند. هرچند به گفته جان کری آن‌ها در آن زمان هنوز ناشناخته بودند و خبرنگاران و ماموران اطلاعاتی به سختی ممکن بود رد آن‌ها را بزنند.

آغاز مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در دوره اوباما

در بخش‌هایی از کتاب درباره کانال محرمانه گفته شده «رئیس‌جمهور اوباما در اقدامی هوشمندانه جیک سالیوان معاون دفتر هیلاری کلینتون، پانیت تالوار از کارکنان شورای امنیت ملی که بعداً دستیار من در مسائل سیاسی شد و همچنین یک کارشناس فناوری اطلاعات و یک مترجم شفاهی را راهی این جلسه کرد. جیک و پانیت که هر دو آدم‌های زیرک و قابلی بودند در تیم امنیت ملی نقش‌های کلیدی داشتند، ولی آن زمان هنوز ناشناخته مانده بودند و به همین دلیل، برای انجام این وظیفه عالی بودند. آن‌ها اقدامات فوق‌العاده‌ای هم برای محرمانه ماندن سفرشان انجام دادند.»

تریتا پارسی در کتابی درباره توافق هسته‌ای می‌نویسد: جیک سالیوان به عنوان ستاره‌ای در میان نخبگان سیاست خارجی واشنگتن معرفی شده که در آن زمان جوان‌ترین فرد مذاکرات بوده است. او در سال ۲۰۱۳ تنها با ۳۱ سال سن به عنوان عضو اصلی تیم مذاکره محرمانه با ایران بوده است.

او به جوان‌ترین مشاور امنیت ملی در دولت‌های آمریکا از دولت آیزنهاور به این سو تبدیل خواهد شد. سالیوان دانش آموخته حقوق دانشگاه ییل و اهل مینه‌سوتاست. در سال‌های اخیر او در دانشگاه ییل به تدریس حقوق مشغول بوده است.

سالیوان که برنده بورسیه «رودز» جایزه دانشگاه آکسفورد و فارغ‌التحصیل رشته حقوق دانشگاه «ییل» است، هرگز از کلینتون جدا نمی‌شد و در تمام ۱۱۲ سفر کلینتون در سِمت وزیر خارجه با او همراه بود؛ و مانند کلینتون، کفه مواضعش به سوی سوءظن و جنگ‌طلبی سنگینی می‌کرد. او با کمال میل نقش پلیس بد را در تیم مذاکره‌کننده آمریکا مقابل ایران بازی می‌کرد.

بیشتر بخوانید: پایان استراتژی اول آمریکا؛ بایدن چگونه با ایران وارد معامله خواهد شد؟

روایت هیلاری کلینتون از روابط ایران و آمریکا

کلینتون در کتاب خاطرات خود تحت عنوان «گزینه‌های دشوار» به وضوح نشان می‌دهد که جیک سالیوان، دستیار جوان او در تدارکات روند تعامل نقش محوری داشته است. آن طور که در کتاب کلینتون آمده، آقای سالیوان در تابستان سال ۲۰۱۰ مامور رایزنی برای آزاد کردن سه جوان کوهنورد آمریکایی می‌شود که در نواحی مرزی ایران و عراق دستگیر و در زندان اوین محبوس بودند.

به گزارش رویداد۲۴ کلینتون می‌نویسد در تابستان ۲۰۱۰ جیک سالیوان در یک نشست بین المللی دیگر پیام تازه‌ای را در مورد سه آمریکایی، شخصا به وزیر امور خارجه ایران تسلیم کرد. اما آن طور که وزیر امور خارجه آمریکا اذعان می‌کند با وجود تماس‌های پراکنده، در نهایت کانال ارتباطی اصلی با ایران، پادشاه عمان بود که در ژانویه ۲۰۱۱ به هیلاری کلینتون پیشنهاد وساطت بین ایران و آمریکا را می‌دهد. هیلاری کلینتون می‌نویسد که پیشنهاد سلطان قابوس را با اوباما در میان می‌گذارد با استقبال او مواجه می‌شود.

او می‌گوید: «پرزیدنت اوباما محتاط، اما علاقمند بود. او به سلطان تلفن زد تا از او درباره امکان پذیر بودن کانال دیپلماتیک تحقیق کند. ما حلقه را کوچک نگه داشتیم. بیل برنز، جیک و من با تیم کوچکی در کاخ سفید همکاری می‌کردیم که شامل تام دانیلون مشاور امنیت ملی وقت رئیس جمهور، معاونش دنیس مک دونا، دنیس راس -تا زمانی که در نوامبر ۲۰۱۱ از کاخ سفید رفت- و پونیت تالوار مدیرارشد بخش ایران، عراق و کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس در شورای امنیت بود.»

وزیر امور خارجه وقت آمریکا این بار هم دستیار جوان خود، جیک سالیوان را به دیدار ایرانی‌ها می‌فرستد. هویت طرف مذاکره کننده ایرانی هیچگاه رسما اعلام نشده است.

کلینتون درباره سالیوان به «مارک لاندلر» خبرنگار نیویورک تایمز گفت: «سالیوان شهرت و تجربه برخی افراد دیگری را نداشت که می‌شد آن‌ها را بفرستیم، اما من به او اطمینان کامل داشتم و در عین حال، او به اندازه کافی ناشناخته بود و می‌توانست دائماً [میان عمان و آمریکا] در سفر باشد بدون آن‌که ناخواسته جلب‌نظر کند.»

او در کتاب خود می‌نویسد: جیک با تجربه‌ترین دیپلمات وزارت خارجه برای اولین دیدار حساس با ایرانی‌ها نبود، من می‌توانستم که فرد دیگری را انتخاب کنم. اما او بسیار مواظب و محتاط بود و از اعتماد کامل من هم برخوردار بود. حضور او می‌توانست این پیام قوی را بدهد که من شخصا در این روند سهیم هستم.

کلینتون توضیح می‌دهد که در اوایل ژوئیه ۲۰۱۲ چطور جیک سالیوان در یکی از سفر‌های خارجی‌اش بی‌سر و صدا از پاریس به مسقط می‌رود. این سفر چنان محرمانه و غیرمنتظره بود که به گفته هیلاری کلینتون، دوستان و همکاران جیک سالیوان فکر کرده بودند برای او مشکل اضطراری خانوادگی پیش آمده و نگران شده بودند.

حدود یک سال پس از آن سفر بود که خبر گفتگو‌های محرمانه ایران و آمریکا به رسانه‌ها درز کرد. در آن زمان، اما ایران و قدرت‌های بزرگ، توافق اتمی شش ماهه را در ژنو امضا کرده و به فکر دور نهایی گفتگو‌ها بودند. به گفته هیلاری کلینتون، جیک سالیوان و پونیت تالوار شب را روی مبل یکی از خانه‌های خالی سفارت آمریکا در مسقط خوابیدند، اما با وجود تمام آن سختی‌ها دو دیپلمات آمریکایی در آن سفر، به نتیجه مطلوبی دست پیدا نمی‌کنند. این مذاکرات در نهایت بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران و روی کار آمدن حسن روحانی به ثمر نشست.

سالیوان خود درباره این دوران از مذاکرات محرمانه با ایران در کتاب خاطرات تریتا پارسی رییس پیشین شورای ایرانیان آمریکا گفته: «ایرانی‌ها که به شدت درگیر انتخابات ریاست‌جمهوری‌شان شدند، دیگر امکان‌پذیر نبود که سرشان را [از ماجرای انتخابات] بیرون بیاورند تا [با ما] نشست برگزار کنند بنابراین همه چیز اساساً به حالت مکث درآمد.»

سالیوان در مقاله‌ای در فارین افیرز نوشته «آمریکا در دولت بایدن باید دیپلماسی با ایران را از سر بگیرد چرا که این تنها راه کاهش تنش و خروج نیرو‌های آمریکایی از منطقه است.»

به گزارش اورشلیم پست، نقش جیک سالیوان خیلی بیش از نقش او در قبال ایران بوده و او در ایجاد پلتفرم اصلی حزب دموکرات در حوزه سیاست خارجی نقش موثری بازی کرده است.

جیک سالیوان در گفتگو با «جیوش اینسایدر» گفته دولت بایدن راه سختی را در پیش دارد چرا که باید همه طرف‌های توافق هسته‌ای برجام را قانع کند که آمریکا یک قدرتی است که سر حرفش می‌ماند و اگر قولی بدهد به آن پایبند خواهد ماند و نباید بترسند که اگر هر توافق جدیدی حاصل شود، دولت بعدی آمریکا ممکن است از آن خارج شود.

او گفته به نظر من جو بایدن ظرفیت ترمیم روابط و بازگشت اعتبار و اعتماد به آمریکا را تسریع می‌کند چرا که او روابط شخصی و اعتبار شخصی در سطح جهان دارد.