مذاکرات هسته‌ای یا موشکی!/ دولت بایدن از خط قرمز ایران عبور می‌کند؟
رویداد۲۴ جیک ساولیوان سیاست مدار جوان آمریکایی که با ۴۴ سال سن با قرار گرفتن در دولت بایدن، جوانترین مشاور امنیت ملی ایالات متحده در تاریخ این کشور خواهد بود، گفته: در مذاکرات گسترده‌تر با ایران ما در نهایت می‌توانیم محدودیت‌هایی بر فناوری موشک‌های بالستیک ایرانی اعمال کنیم و این درست همان چیزی است که ما در پیگیری‌هایمان از طریق دیپلماسی به دنبال آن هستیم. ایران با هرگونه مذاکره بر سر محدودیت بر توسعه و آزمایش موشک هایش مخالف است.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز درباره اظهارات اخیر جیک سولیوان مبنی بر اینکه بعد از پیوستن به برجام با ایران درخصوص مسائل موشکی مذاکره خواهیم کرد، گفت: درخصوص توان دفاعی ایران نه هیچ وقت مذاکره شده و نه مذاکره می‌شود و نه خواهد شد. توان دفاعی ایران براساس نیاز‌های ایران مستقلا پیگیری می‌شود. یک بار در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ موضوع موشک آمده و فیصله یافته است.
نیویورک تایمز با انتشاره گزارشی به اظهارات سولیوان پرداخته و نوشت: در زمان مذاکرات هسته‌ای برای حل مشکل برنامه موشکی ایران، سازمان ملل یک قطعنامه ضعیف به تصویب رساند که طی آن از تهران درخواست خویشتن داری در زمینه موشکی می‌کرد. قطعنامه‌ای که از دید تهران لازم الاجرا نبود و ایران در تمام این سال‌ها آن را نادیده گرفته است. با همه این‌ها اگر دو بیانیه اخیر جیک سولیوان را کنار هم بگذاریم خواهیم دید که دولت بعدی آمریکا قصد دارد به سرعت مساله برجام را حل و فصل کند.
نیویورک تایمز در یادداشتی در این باره گفته: ایده رسیدن به یک توافق جداگانه با ایران بر سر موضوعات موشکی ایده جدیدی نیست، اما ترامپ هیچ اقدامی برای آغاز مذاکراتی با این هدف نکرد. جیک سولیوان و دنیل بنیام مشاور امور خاورمیانه جو بایدن در زمان معاونت ریاست جمهوری باراک اوباما در یادداشتی در مجله فارین افرز این استدلال را مطرح کرده‌اند که آمریکا باید با روی کار آمدن رییس جمهور جدید به سرعت دیپلماسی هسته‌ای با ایران را از سر بگیرد و هرآنچه از برجام مانده را نجات دهند.
به گفته این دو سیاست مدار آمریکایی، همزمان آمریکا باید آنچه «مباحث منطقه‌ای» در مذاکرات خوانده‌اند را نیز در پیش بگیرد. آن‌ها مساله عربستان سعودی را یکی از مباحث منطقه‌ای دانسته و مدعی شدند این رقیب منطقه ایران در واقع یکی از اهداف اصلی برنامه‌های موشکی کشور است.
به نوشته نیویورک تایمز، این رویکرد بی تردید دو جبهه مخالف از دو سوی جهان را فعال خواهد کرد؛ اصولگرایان ایرانی و جمهوری خواهان آمریکایی.
نیویورک تایمز معتقد است جمهوری خواهان با این استدلال که توافق هسته‌ای یک توافق ناقص بوده با هرگونه احیای برجام مخالفند، اما لازم به ذکر است که برجام هرگز یک پیمان نبوده بلکه یک توافق اجرایی مشترک با ایران بوده که ترامپ با یک فرمان آن را باطل کرده و احیای آن هم طبیعتا تنها با یک فرمان اجرا خواهد شد.
اما معضل اصلی اصولگرایان داخلی در ایران‌اند. ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه ایران در مصاحبه با شبکه المنار وابسته به حزب الله لبنان گفته به هیچ عنوان پای میز مذاکره‌ای نخواهیم نشست که دنبال محدودسازی قدرت دفاعی و امنیتی ما باشد و این محدودیت را خلاف امنیت جمهوری اسلامی می‌دانیم و زیر بار آن نخواهیم رفت. ابراهیم رئیسی گفت «آن‌ها با طرح موضوع مذاکره دنبال محدودسازی نفوذ و قدرت منطقه‌ای و قدرت امنیتی و دفاعی ما هستند.»
بازگشت آمریکا به برجام پیش از انتخابات ایران غیرممکن است
علاوه بر این‌ها رسانه‌های آمریکایی بر عدم اعتماد ایران به این کشور به عنوان یکی از دلایل عدم تمایل ایران به بازگشت به توافق هسته‌ای یاد کرده‌اند. نیویورک تایمز در یادداشت خود نوشته: برجام در کشوری که معتقدند آمریکا هرگز به ایران اجازه نمی‌دهد از مزایای اقتصادی این توافق منتفع شود، چندان محبوب نیست. از سوی دیگر ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری است؛ انتخاباتی که مقامات سپاه پاسداران کاندیدا‌های آن هستند. بازگشت به توافق قبلی بدون جبران خسارت خروج ترامپ از این توافق از نظر سیاسی قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران غیر ممکن است.
جیک سولیوان زمانی که تحت فشار فرید زکریا مجری سی ان ان قرار گرفت درباره اینکه چرا توافق برجام منجر به کاهش تنش‌ها با ایران و افزایش همکاری‌های جدید نشد؟ گفت: ما بر این باور بودیم که اگر برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم می‌توانیم وارد موضوعات دیگر شویم.
بیشتر بخوانید:خط و نشان ایران برای غرب/ غنی سازی ۲۰ درصد به رفع تحریم‌های ایران منجر می‌شود؟
واضح است که مخالفان داخلی و خارجی برجام به نظر آماده مقابله با هرگونه احیای این توافق تاریخی‌اند. نفوذ منطقه‌ای ایران و موضوع موشکی از ابتدا پاشنه آشیل مذاکرات ایران و امریکا بوده و نحوه ورود آمریکا به این موضوعات را باید از خلال اظهار نظر‌های مقامات آتی این کشور استخراج کرد.
آمریکا و پیشبرد پروژه فشار حداکثری علیه ایران
سولیوان در یادداشتی به همراه بیل برنز در نشریه آتلانیک در ششم ژانویه ۲۰۲۰ گفته بود: «منطق تاکتیک‌هایی مانند ترور قاسم سلیمانی باید با نتایج استراتژیکی که به همراه دارند مورد تحلیل قرار بگیرد. آمریکا در تراژدی که خودش ایجاد کرده دست و پا می‌زند و ایران آماده است که یک بار دیگر تهدید از دست دادن سلیمانی را به یک فرصت بلند مدت تبدیل کند.»
او در این یادداشت مدعی شده برعکس دولت ترامپ که نمی‌تواند میان تمایلش به خروج از منطقه و سخت گیری با ایران در منطقه آشتی ایجاد کند، ایرانی‌ها یک استراتژی دارند که بر پایه واقعیت‌ها، ناکارآمدی‌ها و محدودیت‌های منطقه خاورمیانه است. تاکتیک‌های ایران بعضا خوب نیستند؛ اما این کشور ابزارش را به هدفش گره زده: حفظ نظام، حفظ پروژه‌های توسعه‌طلبانه و امپریالیستی در منطقه و دور نگه داشتن دشمنان قسم خورده‌ای نظیر آمریکا از خودش و همسایگانش.
سولیوان یک سال بعد در مصاحبه با فرید زکریا در پاسخ به این ادعا که ایران برعکس پیش بینی او در آتلانتیک، نه تنها قوی‌تر نشده بلکه ضعیف‌تر شده و واکنش‌های ضعیفی نشان داده و در این شرایط آمریکا می‌تواند فشار حداکثری را ادامه داده و از آن نتیجه بگیرد، گفت: سوالی که در آن مقاله مطرح کرده بودم این بود که آیا ترور سلیمانی به نفع آمریکا تمام شد؟ پاسخ من به این سوال «نه» بود چرا که ایران به سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر از یک سال پیش شده. ایران در حمله به زیرساخت‌های نفتی و دریانوردی خلیج فارس جسورتر شده. وی همچنین ادعا کرد که گروه‌های نیابتی ایران بار‌ها در یک سال گذشته به منافع امریکا در بغداد حمله کردند و هنوز هم این حملات ادامه دارد.
بازگشت آمریکا به برجام از نگاه سولیوان
فرید زکریا در این مصاحبه به صراحت اعلام می‌کند مساله موشکی ایران یک مساله حیاتی و وجودی برای ایران به شمار می‌رود چرا که ایران در جریان جنگ ایران و عراق از عدم دسترسی به سلاح آسیب جدی متحمل شده، اما از سوی دیگر تاریخ انقضای برخی بند‌ها و محدودیت‌های اعمال شده در برجام رو به پایان است. او از سولیوان خواست تا توضیح دهد چطور این مسائل را در دولت بایدن با ایران حل و فصل خواهند کرد و آیا اساسا به توافق موشک بالستیک با ایران خواهند رسید؟
سولیوان در پاسخ، بازگشت آمریکا به برجام کنونی را نیز مشروط به بازگشت ایران به تعهداتش خواند و گفت: ایران باید میزان انبار اورانیوم خود را کاهش دهد، تعداد سانتریفیوژهایش را کم کند و همه این‌ها در واقع سنگ بنای مذاکره با ایرانند. او تصریح کرد که موضوع موشکی ایران باید روی میز مذاکره قرار بگیرد؛ به عقیده ما مذاکره باید از ۵+۱ فراتر رفته و بازیگران منطقه‌ای را نیز در بربگیرد. ما با یک مذاکره موسع‌تر در نهایت می‌توانیم محدودیت‌هایی بر «تکنولوژی موشک بالستیک ایران» اعمال کنیم.
