رویداد۲۴ سیما صابری: اختلال دوقطبی (به انگلیسی: Bipolar disorder)، که پیش‌تر با نام افسردگی – شیدایی (به انگلیسی: manic depression) شناخته می‌شد؛ نوعی اختلال روانی است که با دوره‌های افسردگی، شیدایی و خُلق غیرطبیعی مشخص می‌شود. در ادامه علائم و ویژگی‌های افراد داری اختلال دو قطبی را بیان می‌کنیم و به انواع درمان‌های آن می‌پردازیم.
تشخیص اختلال دوقطبی به این معنی است که فرد حداقل یک دوره شیدایی داشته است که بیش از یک هفته طول بکشد. همچنین ممکن است فرد دوره‌های افسردگی داشته باشد. دوره‌های شیدایی در صورت عدم درمان به طور کلی ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. دوره‌های افسردگی معمولاً ۶ تا ۱۲ ماه در صورت عدم درمان ادامه خواهند داشت.
تشخیص اختلال دوقطبی نوع دوم به این معنی است که علائم افسردگی شدید است. حداقل یک دوره افسردگی شدید و حداقل یک دوره نیمه‌شیدایی (هیپومانیا) به جای شیدایی در فرد تجربه می‌شود.
بیشتر بخوانید: ریشه اصلی ترس‌های روانی
در چنین مواردی فرد علائم شیدایی یا نیمه‌شیدایی (هیپومانیا) و افسردگی را همزمان تجربه خواهد کرد. در چنین حالتی ممکن است پزشک تشخیص "دوقطبی مختلط" برای فرد بدهد. در چنین شرایطی فرد ممکن است همزمان احساس بی قراری و فعالیت بیش از حد احساس غمگینی و ناامیدی داشته باشد.
در این نوع از اختلال دو قطبی شاهد یک دوره ۱۲ ماهه فرد تعداد ۴ دوره یا بیشتر از دوره‌های افسردگی، مانیک یا هیپومانیک را تجربه می‌کند.
الگوی فصلی در دو قطبی به این معنی است که فرد افسردگی یا شیدایی یا هیپومانیا را به طور مرتب تحت تأثیر فصول تجربه می‌کند. برای مثال، ممکن است متوجه شوید که هر زمستان یک دوره افسردگی دارید، اما شیدایی شما به طور منظم از یک الگو پیروی نمی‌کند.
ممکن است شباهت‌هایی بین دوقطبی I یا II با الگوی فصلی و موارد دیگری مانند اختلال عاطفی فصلی وجود داشته باشد؛ بنابراین توجه داشته باشید که نباید خودسر حالات خود را نامگذاری کنید و حتما باید پزشک آن را تشخیص دهد.
تشخیص اختلال سیکلوتیمیک به این معنی است که فرد دوره‌های منظم هیپومانیا و افسردگی را برای حداقل ۲ سال تجربه می‌کند. در این حالت فرد مبتلا به دوقطبی تشخیص داده نمی‌شود، زیرا علائم خفیف‌تر است. اما اگر این حالت‌ها ادامه دار باشند، سیکلوتیمیا می‌تواند به اختلال دوقطبی تبدیل شود.
کارشناسان به طور قطع نمی‌دانند که چرا برخی از افراد اختلال دوقطبی را تجربه می‌کنند. براساس برخی تحقیقات صورت گرفته ژنتیک و تجربیات فرد می‌تواند در ایجاد اختلال دو قطبی نقش داشته باشد، اما به هر حال علت ایجاد این اختلال چندان مشخص نیست.
اگر یکی از اعضای خانواده اختلال دوقطبی را تجربه کرده باشد، شما نیز شانس بیشتری برای ابتلا به آن دارید. اما دانشمندان می‌گویند که هیچ ژن واحدی را نمی‌توان با اختلال دوقطبی مرتبط کرد.
ممکن است فردی در خانواده شما با اختلال دوقطبی زندگی کند، مانند والدین، برادر یا خواهر. در این حالت ۱۳ درصد احتمال دارد که شما نیز آن را تجربه کنید. اگر هر دو والدین یا دوقلوی شما با این بیماری زندگی کنند، این خطر بیشتر است.
برای برخی از افراد علائم اختلال دوقطبی می‌تواند توسط امور استرس زا در زندگی ایجاد شود. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
مشکلات در رابطه
آزار جسمی، جنسی یا عاطفی
مرگ یکی از عزیزان
بیماری جسمی
از دست دادن شغل یا سایر مسائل کاری
مشکلات مربوط به اختلالات خواب
بدهکار بودن یا مسائل مالی
اولین قدم معمول برای دریافت کمک این است که با روانپزشک صحبت کنید.
این امر می‌تواند به شما کمک کند تا لیستی از حالات برای تشخیص بیماری تهیه شود. در نتیجه می‌توانید نوسانات خلقی خود را درک کنید. شما نیاز دارید که یک دفتر خاطرات از حالات خود و مقیاس آن تهیه کنید.
تشخیص اختلال دوقطبی ممکن است دشوار باشد، زیرا این بیماری هر فردی را به طور متفاوت تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین، علائم اختلال دوقطبی را می‌توان در افرادی که سایر تشخیص‌های بیماری روان را دارند، مشاهده کرد. ضمناً توجه داشته باشید که تشخیص اختلال دوقطبی ممکن است زمان زیادی طول بکشد.
اگر اختلال دو قطبی تشخیص داده شود، ممکن است روانپزشک انواع دارو‌ها برای تثبیت حالات روانی شما توصیه کند. این نوع دارو‌ها بر مدیریت دوره‌های شیدایی و کاهش اعلائم افسردگی اثر دارند. از این موارد می‌توان به دارو‌هایی همچون لیتیوم، برخی دارو‌های ضدتشنج، برخی از دارو‌های بنزودیازپین اشاره کرد.
حتی ممکن است که اگر از دارو‌های ضد افسردگی استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
برخی دیگر از دورا‌هایی که ممکن است پزشک به شما توصیه کند شامل هالوپریدول، اولانزاپین، کوتیاپین و ریسپریدون است. در شرایط خاص ممکن است روانپزشک داروی والپروات سدیم یک داروی ضد تشنج است، به شما توصیه کند. البته این دارو نباید به دختران و زنان جوانی که قصد بارداری دارند، داده شود.
همچنین برخی از دارو‌ها باید کوتاه مدت مصرف شوند. دقت کنید که در مصرف این دارو‌ها حتما باید به توصیه‌های روانپزشک با دقت گوش کنید و به هیچ عنوان شخصا اقدام به مصرف دارو نکنید. روانپزشک ممکن است برای کاهش علائم افسردگی دارو‌هایی نظیر فلوکستین، کوتیاپین، اولانزاپین یا لاموتریژین تجویز کند.
اگر مبتلا به بیماری دو قطبی باشید حتما باید از دوره‌های طولانی مدت مشاوره نیز بهره بگیرید. در این شرایط انواع مختلفی از درمان توسط روانشناسان نظیر درمان شناختی رفتاری (CBT)، یا درمان بین فردی پیشنهاد می‌شود. درمان شناختی رفتاری (CBT) یک روش درمانی است که می‌تواند به شما در مدیریت مشکلاتتان با تغییر طرز فکر و رفتارتان کمک کند. درمان بین فردی یک شیوه درمانی است که بر شما و روابط شما با افراد دیگر متمرکز است. اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر و اغلب عودکننده است. ممکن است برای کمک به مدیریت شرایط خود به حمایت طولانی مدت نیاز داشته باشید؛ بنابراین استفاده از کمک روانشناسان را در طولانی مدت در نظر داشته باشید. به هر حال درمان روانشناسی باید به شما کمک کند تا شرایط خود را درک کنید، به تأثیری که افکار و رفتار شما بر خلق و خوی شما می‌گذارد فکر کنید، بر خلق و خوی، افکار و رفتار خود نظارت کنید و بر آن مدیریت داشته باشید، برای خوب ماندن برنامه ریزی کنید، اگر شروع به ناخوشی کردید بتوانید برنامه‌ریزی کنید و مشکلاتی که ممکن است در زندگی روزمره داشته باشید را مدیریت کنید. ضمناً اگر با خانواده خود زندگی می‌کنید یا با آن‌ها در تماس نزدیک هستید، باید "مداخله خانواده" نیز به شما پیشنهاد شود.
علائم اختلال دو قطبی
برخی از علائم و نشانه‌های این بیماری (اختلال دو قطبی) شامل موارد زیر می‌شود:
-بی‌قراری، افزایش انرژی و میزان فعالیت
-خلق خیلی بالا و احساس نشاط شدید در بعضی مواقع
-احساس خشم و پرخاشگری
-انتقادناپذیری و زودرنجی
-احساسی بودن
-پرحرفی و صحبت کردن فشرده
-عدم توانایی برای تمرکز، حواس‌پرتی
-کاهش نیاز به خواب
-کاهش قابل توجه اشتها
-اعتقادات غیرواقعی در مورد توانمندی‌ها و قدرت فرد همانند افزایش اعتمادبه‌نفس و حرمت نفس
-قضاوت ضعیف
-وابستگی به بعضی افراد و نزدیکان
-افزایش تمایلات جنسی
-رفتارهای اغواگرانه و پرخطر مانند رابطه جنسی پرخطر، قمار و انجام دیگر کارهای پرریسک، رفتار مداخله‌جویانه، و پرخاشگرانه