رویداد۲۴ | مهسا زرگری: تنبلی تخمدان، که به عنوان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز شناخته می‌شود، یک بیماری هورمونی است که می‌تواند علائمی نظیر پریود نامنظم، خونریزی شدید قاعدگی، آکنه، افزایش مو‌های زائد، ناباروری و دیابت بارداری را به همراه داشته باشد. بهترین دارو برای درمان این بیماری بستگی به علائم فرد دارد. به عنوان مثال، پزشکان معمولاً برای تنظیم قاعدگی، مصرف قرص‌های ضدبارداری، دوفاستون یا مدروکسی پروژسترون را توصیه می‌کنند. دارو‌هایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ)، کلومیفن، لتروزول و تزریق گنادوتروپین نیز برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع قرص‌ها برای درمان تنبلی تخمدان می‌پردازیم.
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که در سنین باروری خانم‌ها بروز می‌کند. از جمله علائم شایع این بیماری می‌توان به پریود نامنظم، خونریزی شدید، آکنه، افزایش مو‌های زائد، افزایش وزن، ریزش مو، تیره‌شدن پوست و سردرد اشاره کرد.
اختلالات هورمونی ناشی از این سندرم می‌تواند به عوارضی همچون ناباروری، سقط جنین، زایمان زودرس، سرطان آندومتر، سرطان سینه، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون بالا منجر شود. همچنین، PCOS پیشرفته می‌تواند خطر دیابت یا فشار خون بالا در دوران بارداری را افزایش دهد.
اگرچه علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عوامل زیر می‌توانند در بروز آن مؤثر باشند:
• اضافه‌وزن
• استرس
• وراثت
• اختلالات تیروئید و غده فوق‌کلیه
• مصرف دخانیات
• اعتیاد به الکل
• شیمی‌درمانی
تنبلی تخمدان (PCOS) درمان قطعی ندارد، اما می‌توان علائم و عوارض آن را به طور قابل توجهی کاهش داد. روش‌های درمانی بسته به علائم هر فرد متفاوت است. به‌طور کلی، درمان این بیماری شامل دارو‌های هورمونی برای بهبود تخمک‌گذاری و اصلاح سبک زندگی است که تأثیر زیادی بر بهبود علائم دارد. روش‌های اصلی درمان تنبلی تخمدان عبارتند از:
بیشتر بخوانید: سرطان رحم چیست و عوامل خطرزا کدام است؟
پزشک معمولاً با توجه به علائم شما، دارو‌هایی را برای تنظیم سیکل قاعدگی، کاهش هورمون‌های مردانه، القای تخمک‌گذاری، کاهش مو‌های زائد و درمان آکنه تجویز می‌کند. برخی از دارو‌ها شامل:
قرص‌های ضدبارداری
دوفاستون
مدروکسی پروژسترون
کلومیفن
متفورمین
لتروزول
گنادوتروپین
اسپیرونولاکتون
از مصرف خودسرانه این دارو‌ها بدون تجویز پزشک خودداری کنید، زیرا ممکن است عوارض جدی به ویژه در دوران بارداری ایجاد کنند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تری از انواع قرص‌های مربوط به تنبلی تخمدان خواهیم پرداخت.
در صورتی که درمان‌های دارویی موثر نباشند، پزشک ممکن است جراحی لاپاراسکوپی را توصیه کند. در این روش، جراح با استفاده از لیزر یا سوزن‌های نازک، برش‌های کوچکی در تخمدان ایجاد کرده و بافت‌های تولیدکننده آندروژن را از بین می‌برد. این جراحی می‌تواند تولید هورمون مردانه را کاهش داده و عملکرد تخمدان و فرآیند تخمک‌گذاری را بهبود بخشد.
تغییرات در سبک زندگی و رعایت نکات بهداشتی تأثیر بسزایی در درمان تنبلی تخمدان دارد. اگر اضافه‌وزن دارید، کاهش تنها ۵ درصد از وزن می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. موارد زیر می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند:
• ورزش منظم
• رعایت رژیم غذایی سالم (شامل میوه‌ها، سبزیجات، نان و غلات سبوس‌دار، گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ)
• پرهیز از غذا‌ها و نوشیدنی‌های پرقند، چرب و فست‌فود
• دستیابی به وزن ایده‌آل
۴. IVF
اگر قصد بارداری دارید و درمان‌های دارویی یا دیگر روش‌ها مؤثر نبوده‌اند، پزشک ممکن است روش IVF (لقاح مصنوعی) را پیشنهاد دهد. در این فرایند، لقاح اسپرم و تخمک در آزمایشگاه انجام می‌شود و سپس جنین در رحم قرار می‌گیرد.
اکنون که با روش‌های مختلف درمان تنبلی تخمدان آشنا شدید، ممکن است بپرسید بهترین قرص برای این بیماری چیست. پاسخ این سوال به علائم و شرایط خاص شما بستگی دارد و پزشک بهترین درمان را برای شما تجویز خواهد کرد. بنابراین، هرگز دارویی را خودسرانه مصرف نکنید. در ادامه، به بررسی انواع قرص‌های درمانی برای تنبلی تخمدان بر اساس کاربرد آنها می‌پردازیم.
دارو‌های هورمونی زیر می‌توانند به تنظیم سیکل قاعدگی در بیماران مبتلا به تنبلی تخمدان کمک کنند:
قرص‌های ضدبارداری: این قرص‌ها که حاوی پروژسترون و استروژن هستند، به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند. آنها تولید آندروژن (هورمون‌های مردانه) را کاهش داده و سطح هورمون استروژن را تنظیم می‌کنند. مصرف این قرص‌ها می‌تواند خونریزی شدید پریود را متوقف کند، خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش دهد و آکنه و رشد بیش از حد مو را کنترل کند.
نحوه مصرف قرص‌های ضدبارداری به‌صورت ماهانه است. همچنین می‌توان به جای این قرص‌ها از چسب‌های ترانس‌درمال یا حلقه‌های واژینال حاوی استروژن و پروژسترون استفاده کرد.
قرص دوفاستون حاوی هورمونی مشابه پروژسترون به نام دیدروژسترون است و برای درمان عوارض ناشی از تنبلی تخمدان مانند پریود نامنظم، ناباروری و سقط جنین تجویز می‌شود. این دارو همچنین برای درمان آندومتریوز استفاده می‌شود. مهم است که این قرص تنها با تجویز پزشک و با توجه به شرایط فرد مصرف شود. معمولاً پس از ۱۰ تا ۱۴ روز، پریود‌ها به حالت منظم بازمی‌گردند.
قرص مدروکسی پروژسترون برای درمان پریود‌های سنگین، آندومتریوز و تنبلی تخمدان تجویز می‌شود. این قرص حاوی هورمون پروژسترون است و تأثیر بیشتری نسبت به هورمون‌های طبیعی بدن دارد. عوارض جانبی آن شامل سردرد، حالت تهوع و تغییرات در چرخه قاعدگی است. این دارو از بارداری پیشگیری نمی‌کند و صرفاً در تنظیم پریود‌ها و درمان تنبلی تخمدان مؤثر است. دوز معمول مصرف این قرص باید با تجویز پزشک انجام شود؛ اغلب به مدت ۱ تا ۳ ماه، روزانه ۱۰ میلی‌گرم به مدت ۱۴ روز توصیه می‌شود. استفاده از این قرص در دوران بارداری ممنوع است.
برای کمک به تنظیم تخمک‌گذاری و بارداری، برخی از بهترین دارو‌ها عبارتند از:
کلومیفن: این داروی خوراکی عملکردی مشابه استروژن دارد و برای تحریک تخمک‌گذاری در خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، تجویز می‌شود. باید در مراحل اولیه سیکل قاعدگی مصرف شود.
متفورمین (گلوکوفاژ): اگر کلومیفن مؤثر نباشد، پزشک ممکن است متفورمین را تجویز کند. این دارو برای درمان دیابت نوع ۲ نیز کاربرد دارد و به کاهش مقاومت به انسولین و سطح قند خون کمک می‌کند. متفورمین علاوه بر تحریک تخمک‌گذاری، در درمان پریود نامنظم، کاهش خطر سقط جنین و بهبود وضعیت وزنی مؤثر است. عوارض جانبی آن شامل تهوع، استفراغ و درد معده است.
لتروزول: این دارو که معمولاً برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود، به‌عنوان جایگزینی برای کلومیفن در تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌شود.
گنادوتروپین: اگر با مصرف دارو‌های دیگر باردار نشوید، پزشک ممکن است گنادوتروپین را پیشنهاد کند. این دارو به‌صورت تزریقی است و ترشح هورمون‌های جنسی را تنظیم می‌کند. با این حال، خطر تحریک بیش از حد تخمدان‌ها و حاملگی چندقلویی با این دارو بیشتر است.
برای کاهش رشد مو‌های زائد در افراد مبتلا به PCOS، دارو‌های زیر مؤثرند:
قرص‌های ضدبارداری: این قرص‌ها به کاهش ترشح آندروژن و در نتیجه کاهش رشد مو‌های زائد و بهبود آکنه کمک می‌کنند.
اسپیرونولاکتون: این دارو تأثیرات آندروژن بر روی پوست را کاهش می‌دهد، اما مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث نقایص مادرزادی جنین شود.
کرم افلورنیتین (Vaniqa): این کرم برای کند کردن رشد مو‌های زائد صورت استفاده می‌شود و اثر آن پس از ۴ تا ۸ هفته قابل مشاهده است. کرم ماینوکسیدیل نیز برای کاهش ریزش مو در اثر تنبلی تخمدان توصیه می‌شود، اما نباید در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد.
اگر مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک هستید و قصد بارداری دارید، مهم است که علت ناباروری خود را شناسایی کنید. معمولاً، عدم تخمک‌گذاری ناشی از فولیکول‌های نابالغ یا سطوح بالای تستوسترون، عامل اصلی ناباروری در زنان مبتلا به PCOS است.
حتی اگر تخمک‌گذاری به‌درستی انجام شود، عدم تعادل هورمونی ممکن است مانع لانه‌گزینی جنین در آندومتر شود. همچنین، این عدم تعادل می‌تواند منجر به پریود‌های نامنظم و چرخه‌های قاعدگی غیرقابل‌پیش‌بینی گردد، که محاسبه زمان تخمک‌گذاری را دشوار می‌کند.
با این حال، نگران نباشید؛ زیرا روش‌های درمان ناباروری ناشی از PCOS معمولاً مؤثر هستند و شما می‌توانید باردار شوید. کاهش وزن، به‌ویژه در زنان مبتلا به اضافه‌وزن، اولین قدم مهم برای بارداری است. داشتن BMI ایده‌آل می‌تواند به تعادل هورمون‌ها، کاهش انسولین، بهبود تخمک‌گذاری و تنظیم چرخه قاعدگی کمک کند.پس از آن، پزشک با توجه به شرایط شما، بهترین دارو‌ها مانند متفورمین، کلومیفن، قرص‌های ضدبارداری، لتروزول و گنادوتروپین را برای تحریک تخمک‌گذاری و تنظیم سیکل قاعدگی تجویز می‌کند.
برای دریافت مشاوره در مورد بهترین قرص برای تنبلی تخمدان و بارداری، می‌توانید از متخصصان زنان در اپلیکیشن ایمپو سوالات خود را بپرسید. با نصب این اپلیکیشن، می‌توانید به‌راحتی و به‌صورت آنلاین نگرانی‌های خود را برطرف کنید و زمان دقیق تخمک‌گذاری خود را نیز محاسبه کنید که برای اقدام به بارداری اهمیت بالایی دارد.
همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، درمان قطعی برای تنبلی تخمدان وجود ندارد، اما با به‌کارگیری روش‌های مختلف می‌توان علائم آن را مدیریت کرد. برخی از گیاهان دارویی می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند:
شیرین‌بیان: این گیاه با خواص ضدالتهابی و هورمونی خود می‌تواند به کاهش سطح آندروژن‌ها و تنظیم چرخه قاعدگی کمک کند.
دانه کتان: دانه‌های کتان سرشار از اسید‌های چرب امگا-۳ و فیبر هستند و می‌توانند به تعادل هورمونی و بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کنند.
چای بابونه: این چای به آرامش و کاهش استرس کمک کرده و ممکن است به بهبود خواب و تنظیم قاعدگی کمک کند.
خارخاسک: این گیاه به تنظیم سطح هورمون‌ها و بهبود تخمک‌گذاری کمک می‌کند.
ژل آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا دارای خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند به بهبود وضعیت عمومی بدن و تنظیم قاعدگی کمک کند.
دارچین: این ادویه با کاهش مقاومت به انسولین و بهبود حساسیت به انسولین، می‌تواند در مدیریت علائم تنبلی تخمدان مؤثر باشد.
چای چستبری: این گیاه نیز به تنظیم هورمون‌ها و بهبود عملکرد تخمدان کمک می‌کند.
استفاده از این گیاهان دارویی می‌تواند به عنوان یک روش مکمل در کنار درمان‌های پزشکی مورد توجه قرار گیرد، اما مهم است که قبل از شروع هر گونه درمان گیاهی، با پزشک مشورت کنید.