آرزوهای علیرضا فغانیِ فوتبال زنان
رویداد۲۴-همیشه تصوری که از یک داور در اذهان عمومی وجود دارد، فردی بداخلاق و خشن و جدی است که همه از او حساب می‌برند اما وقتی با مهسا قربانی همکلام شوید تصورتان کاملاً تغییر می‌کند. مهسا قربانی، داور زن ایرانی است که از ١٥ سالگی قضاوت را شروع کرده و با عملکرد خوبی که داشته توانسته در فهرست داوران الیت AFC هم قرار بگیرد. اگرچه این روزها همه توجهات در دنیای داوری معطوف به علیرضا فغانی به دلیل حضورش در جام‌جهانی روسیه است، اما مهسا قربانی هم به واسطه قضاوت‌های بین المللی‌اش آوازه زیادی در فوتبال ایران به دست آورده است.
او نخستین بانوی ایرانی است که فوتبال مردان را هم قضاوت کرده و از این تجربه با هیجان زیادی حرف می‌زند و می‌گوید دوست دارد باز هم داوری در فوتبال آقایان را تجربه کند. نکته جالب درباره مهسا قربانی پوشش متفاوت او نسبت به بقیه داوران خانم است. او کاملاً پوشش مورد نظر فدراسیون را رعایت می‌کند اما لباس‌هایی که برای داوری به تن می‌کند با بقیه داوران متفاوت است چون اعتقاد دارد برخی از پوشش‌ها مانع تنفس مناسب برای او می‌شود. قربانی در گفت و گو با خبرنگار «شهروند» حرفهای متفاوت و جالبی زده که در ادامه می‌خوانید.
چطور شد که از دنیای جذاب فوتبال به داوری علاقه‌مند شدی؟
از دوران بچگی هروقت که به تماشای فوتبال می‌نشستم کسی که بیشتر از همه نظرم را جلب می‌کرد داور بازی بود. شخصیت داوران را دوست داشتم و دلم می‌خواست خودم هم روزی داور شوم اما نمی‌دانستم باید چکار کنم ولی بالاخره وارد فوتبال شدم. در ابتدا به صورت آماتور در یکی از تیم‌های تهران گلر بودم و از‌سال ٨٦ داوری را شروع کردم.
چه زمانی داوری را به صورت حرفهای آغاز کردی؟
من همزمان با قضاوت در لیگ ایران، قضاوت فوتبال زیر ١٤ساله‌های آسیا را هم آغاز کردم. زمانی که من قضاوت را شروع کردم کنفدراسیون فوتبال آسیا نامه‌ای به فدراسیون ارسال کرده بود که داور زیر ٢٥سال می‌خواستند و یک سری فاکتورهایی برای آنها اهمیت داشت. خوشبختانه من فاکتورهای مورد نظر آنها را داشتم و توانستم ٥سال به صورت پیاپی در مسابقات زیر ١٤سال آسیا قضاوت کنم. بعد از این‌که دوره‌های دو ساله کنفدراسیون فوتبال آسیا در‌سال ٢٠١٦ را گذراندم، کنفدراسیون فوتبال آسیا در‌سال ٢٠١٧ نامم را به‌عنوان داور بین‌المللی معرفی کرد و بعد از پشت‌سر گذاشتن یک سری دوره‌ها به‌عنوان داور الیت انتخاب شدم.
در زندگی شخصی هم مثل داوری جدی و بداخلاق هستی؟
من بداخلاق بودن داوران را قبول ندارم اما معمولاً داور بودن روی زندگی شخصی هم تأثیر می‌گذارد و آدم را جدی و منطقی می‌کند. البته این اتفاق برای من رخ نداد چون قبل از این‌که داور شوم هم با مسائل زندگی‌ام به‌طور منطقی برخورد می‌کردم و جدی بودم. فکر می‌کنم همین خصوصیاتم باعث شد که در داوری پیشرفت کنم.
وقتی تصمیم گرفتی داور شوی، واکنش خانواده‌ات چه بود؟
خانواده و تمام اطرافیانم از این‌که می‌خواستم داور شوم ابراز تعجب می‌کردند چون تصور عموم بر این است که فوتبال زنان وجود ندارد و این رشته متعلق به مردان است و از من می‌پرسیدند مگر فوتبال برای زنان هم وجود دارد. به تدریج سعی کردم خانواده‌ام را با فوتبال بانوان آشنا کنم چون آنها کلاً غیرفوتبالی بودند اما حالا تمام مسابقات را تماشا می‌کنند و حتی روی برد و باخت تیم‌ها هم شرط می‌بندند!
برای این‌که داور حرفهای شوی چه سختی‌هایی را پشت‌سر گذاشتی؟
یکی از مشکلات داوری برای بانوان در ایران این است که قدم به قدم فیلترها بیشتر می‌شوند و محدودیت‌ها افزایش پیدا می‌کنند. ضمن این‌که داوران زن از امکانات اولیه هم محروم هستند و به همین دلیل چندان فرصت قضاوت در میادین بین‌المللی را به دست نمی‌آورند. در این راه هیچ حمایتی هم وجود ندارد و خودمان باید سعی کنیم مشکلات را از پیش رو برداریم. درباره خودم هم باید بگویم که از وقتی مطرح شده‌ام مشکلاتم بیشتر شده اما سعی می‌کنم از مسائل حاشیه‌ای دور باشم تا تمرکزم روی کارم باشد.
به‌نظر می‌رسد برای رسیدن به این سطح از پیشرفت خودت بیشتر تلاش کردی و فدراسیون چندان نقش پررنگی نداشته؟
من برای این‌که بتوانم قضاوت‌های بین‌المللی داشته باشم به آمادگی جسمانی خوبی نیاز دارم چون این موضوع برای یک داور مثل پاسپورت است. خوشبختانه توانستم با تلاش خودم و حمایت خانواده‌ام به این‌جا برسم اما واقعیت این است که من و همه داوران زن ایران از امکانات حداقلی هم محروم هستیم. من بارها از فدراسیون خواستم برای تمرین کردن زمینی در اختیارم قرار دهند اما خواسته‌ام هرگز برآورده نشد و مجبورم در پارک و خیابان تمرین کنم. به همین دلیل همیشه پدر و مادرم همراه من بودند و حمایتم کردند که بتوانم موفق شوم. البته این مسائل جلوی من را نمی‌گیرد و همچنان به پیشرفتم ادامه خواهم داد. ضمن این‌که داوران ایرانی به آموزش‌های بیشتر هم نیاز دارند و باید قبل از شروع لیگ‌ها برای آنها کلاس‌های آموزشی برگزار شود که بهتر قضاوت کنند اما این اتفاق هم رخ نمی‌دهد.
قضاوت در عرصه بین‌المللی برایت سخت نیست؟
نه اتفاقاً هیچ مشکلی برای قضاوت در بازی‌های خارج از کشور ندارم و این‌که بازیکنان با من هم زبان نیستند اهمیتی ندارد چون به انگلیسی کاملاً مسلط هستم و همین باعث می‌شود اعتماد به نفس زیادی داشته باشم. در نخستین قضاوتم هیجان و استرس زیادی داشتم و می‌خواستم به بهترین شکل ممکن قضاوت کنم که خوشبختانه همین‌طور شد.
به عنوان یک زن ایرانی در خارج از کشور با چه واکنش‌هایی روبه‌رو می‌شوی؟
در فوتبال زنان چون همه خانم هستند از پیشرفت همدیگر استقبال می‌کنند. آنها می‌دانند ما در ایران با چه محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم به همین دلیل وقتی می‌بینند یک داور ایرانی توانسته به‌عنوان داوری بین‌المللی مطرح شود به او احترام می‌گذارند. تمام این مسائل هم به من اعتماد به نفس زیادی می‌دهد و باعث می‌شود در زمین مقتدرتر باشم.
همیشه این تصور درباره داوران وجود دارد که داوران جدی و بداخلاق هستند اما تو چنین شخصیتی نداری.
بله من شخصیتم هنگام قضاوت و در زندگی شخصی‌ام کاملاً متفاوت است. داور پادشاه زمین فوتبال است و باید روی کار ٢٢نفر نظارت کند. طبیعی است که باید جدی و قاطع باشم. شخصیت جدی من فقط ٩٠ دقیقه به‌عنوان یک داور است و بعد از پایان هر بازی روال زندگی به شرایط عادی برمی‌گردد. البته این‌طور نیست که فقط جدی باشم بلکه سعی می‌کنم لبخندی روی لبم باشد و حتی گهگاه با خنده و شوخی با بازیکنان برخورد کنم.
تا حالا سابقه درگیری با بازیکنان را داشته‌ای؟
شاید برای‌تان جالب باشد اما فقط یک بار این اتفاق برایم رخ داده که آن هم در یک بازی داخلی بود. سال ٩٥ در یکی از بازی‌های لیگ که تأثیر زیادی در تعیین قهرمان داشت یکی از بازیکنان به تصمیم من به تندی اعتراض کرد و من هم با او برخورد کردم. البته بعد از بازی تصمیم من تأیید شد و حالا که به آن اتفاق فکر می‌کنم پیش خودم می‌گویم می‌شد مدیریت کنم تا درگیری ایجاد نشود.
تو نخستین داور زن ایرانی هستی که فوتبال مردان را قضاوت کرده‌ای. این تجربه چطور بود؟
در دوره ٢ساله چشم‌انداز آسیا که در زمان قضاوت من برای فوتبالیست‌های زیر ١٤سال برگزار شد، یکی از دوره‌ها در کشور مالدیو برگزار شد که باید یک مسابقه میان مردان را قضاوت می‌کردیم و من هم یک مسابقه میان دو تیم از لیگ دسته دو کشور مالدیو را قضاوت کردم. تجربه خیلی خوبی برایم بود و از این‌که بخواهم باز هم فوتبال مردان را قضاوت کنم استقبال می‌کنم.
نگاه آقایان فوتبالیست به تو به‌عنوان یک داور زن چطور بود؟
نگاه که طبیعتاً جدید بود و شاید این حس را داشتند که یک خانم شاید نتواند قضاوت خوبی داشته باشد. اگرچه در کشورهای دیگر این شرایط برای قضاوت فراهم شده و خانم اشتاین هوس آلمانی هم امسال برای نخستین بار در بوندس‌لیگا قضاوت کرد که این موضوع نشان از توانایی‌های فوتبال بانوان دارد. در آن مسابقه تمام فکر و ذکرم این بود که کار خودم را به بهترین شکل انجام دهم و کمتر از ١٠ دقیقه نگذشته بود که توانستم شرایط را کنترل کنم و بازیکنان هم فهمیدند که باید کار خودشان را بکنند و این‌که مرد سوت بزند یا زن هیچ فرقی ندارد.
در فوتبال ایران طرفدار تیم خاصی هستی؟
من آن‌قدر به مقوله داوری علاقه دارم که در هر مسابقه‌ای فقط طرفدار تیم داوری هستم و دوست دارم این تیم در همه مسابقات موفق باشد و به چیز دیگری فکر نمی‌کنم.
بزرگترین رویایی که در داوری داری چیست؟
آرزوی هر داوری قضاوت در جام‌جهانی و فینال آن است. من هم دوست دارم روزی در بزرگترین ویترین فوتبال دنیا قضاوت کنم و همه تلاشم را خواهم کرد تا به این آرزوی بزرگم برسم.
از بین داوران ایرانی کار کدام داور را بیشتر دنبال می‌کنی؟
من همیشه سعی می‌کنم پیگیر قضاوت‌های داوران موفق باشم. همیشه بازی‌هایی که علیرضا فغانی در آنها قضاوت می‌کند را می‌بینم و از او الگوبرداری می‌کنم. امیدوارم فغانی و تیمش در جام‌جهانی موفق باشند و افتخار بزرگی برای فوتبال ایران رقم بزنند.
به عنوان سوال آخر، نوع پوشش شما در مسابقات خارجی هم مسائلی را ایجاد کرده است.
(حرف را قطع می‌کند) اجازه بدهید دراین‌باره صحبتی انجام ندهم.
