رویداد۲۴ برای دومین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، سؤال از مقام ریاست جمهوری در صحن علنی مجلس شورای اسلامی، اعلام وصول شد. نخستین بار حدود شش سال و نیم پیش طرح سؤال از احمدی‌نژاد، در دومین دوره ریاست‌ جمهوری‌اش کلید خورد. حالا حسن روحانی نیز در دوره دوم ریاست جمهوری خود به خواست نمایندگان باید به بهارستان بیاید.

** موافقان سؤال فعال‌تر از گذشته
آذر ماه سال 1389 بود که برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، نمایندگان تصمیم گرفتند رئیس جمهوری را برای توضیح به مجلس بکشانند. اما این کار چندان آسان نبود. یک سال طول کشید و هربار امضای نمایندگان پای سوال از رئیس جمهوری وقت، کم و زیاد می‌شد. نهایتا در روزهای پایانی سال 90 اهالی مجلس اصولگرای هشتم به این نتیجه رسیدند از این حق خود استفاده کنند.
در دولت دهم، اوضاع به سمتی پیش می‌رفت که اکثریت اصولگرای مجلس که پیش‌تر حامی احمدی‌نژاد بودند به صف مخالفانش پیوستند و طرح سؤال از رئیس جمهوری را برای نخستین بار در تاریخ انقلاب اسلامی عملی کردند. علی مطهری که آن زمان عضو فراکسیون اصولگرایان بود، از بازیگران اصلی این صحنه به شمار می‌آمد و معتقد بود باید تابوی سؤال از رئیس‌جمهوری شکسته شود. با این حال در آن زمان عده‌ای از اصولگرایان همچون حمید رسایی و روح‌الله حسینیان از نمایندگان تهران، بی‌وقفه‌ برای مطرح نشدن سؤال از احمدی‌نژاد تلاش کردند.

حالا هرچند اعلام وصول سؤال از حسن روحانی در بهارستان هم قریب یک سال طول کشید اما در میان تلاشگران برای مطرح نشدن این سؤال، نامی از نمایندگان تهران شنیده نمی‌شود. این بار جو کلی مجلس، تلاش برای استفاده از ابزار نمایندگی برای طرح سؤال از رئیس جمهوری است برخلاف دوره قبل، که مخالفان طرح سؤال فعال‌تر بودند و صحنه‌گردانی می‌کردند.

همین فضای حاکم بر مجلس دهم، باعث شده حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس جمهوری و عضو سابق شورای نگهبان معترض شود و بگوید «یک بدعتی شکل گرفته چون نمایندگانی که از سؤال خود انصراف داده بودند حالا از انصراف خود انصراف داده‌اند و این اتفاق جدیدی است و مابه ازای قانونی ندارد.»

** قانون‌گریزی؛ کلیدواژه سؤال از احمدی‌نژاد
سؤال از احمدی‌نژاد در سال 90 در 10 محور خلاصه شده بود: عدم تخصیص بودجه و اعتبار قانونی به متروی تهران و کلانشهرهای دیگر، تأخیر در معرفی وزیر ورزش بعد از تصویب تشکیل این وزراتخانه، پایین بودن نرخ رشد اقتصادی و ضعف مدیریت اقتصادی کشور، بی‌توجهی دولت به تخصیص بودجه مبارزه با بدحجابی و بی‌اعتنایی دولت به این موضوع، افزایش خارج از قانون نرخ حامل‌های انرژی، خانه‌نشینی 11 روزه رئیس جمهوری در موضوع ابقای وزیر وقت اطلاعات، نحوه برکناری وزیر امور خارجه، اظهارات او مبنی بر اینکه مجلس رأس امور نیست و طرح موضوع ترویج مکتب ایرانی به جای مکتب اسلام توسط اسفندیار رحیم مشایی رئیس دفتر رئیس جمهوری. در یک کلام، به قول مطهری، احمدی‌نژاد برای پاسخ به «قانون گریزی‌هایش» به مجلس فراخوانده شده بود.

حالا اما خبری از پرسش درباره خانه‌نشینی رئیس‌جمهوری و نحوه برخورد با مجلس و سخنان مسئول دفتر نیست. آنگونه که نماینگان می‌گویند جنس سؤالات متفاوت است.

عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم‌های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درباره کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چندساله و افزایش شتابان نرخ ارز خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی پنج محوری است که روحانی باید درباره آنها به نمایندگان توضیح دهد.

آنچه نمایندگان در سال 90 از رئیس جمهوری وقت سؤال کردند بیشتر بر مبنای رفتارها، اعتقادات و اصرارهای احمدی نژاد بود ولی حالا سؤالات نمایندگان درباره مشکلات کشور و کاستی‌های واقعی در بطن جامعه است. شاید به همین دلیل بود که احمدی‌نژاد ترجیح داد به جای پاسخگویی صریح با نمایندگان شوخی کند.

** تقابل استهزا و سخنوری
البته این شیوه دفاعی احمدی‌نژاد در مقابل هرگونه انتقادی بود که به او و دولتش وارد می‌کردند. در پاسخ به منتقدان گرانی، آدرس جدیدی برای خرید می‌داد، منتقدان سیاسی را خس و خاشاک می‌خواند و حتی در مواردی مجلس را که امام(ره) آن را رأس امور خواند، بی‌اعتبار می‌کرد. حتی در جلسه استیضاح عبدالرضا شیخ الاسلامی، وزیر کار و رفاه اجتماعی خود فیلمی منتشر کرد که نشان دهد، درخواست نمایندگان برای برکناری سعید مرتضوی، رئیس وقت سازمان تأمین اجتماعی تصفیه حساب شخصی است.

روز سؤال از احمدی‌نژاد هم همین شیوه پاسخگویی تکرار شد. تابوشکنی نمانیدگان به مذاق رئیس دولت دهم خوش نیامد و نمایندگان را به استهزا گرفت و به آنان گفت که سؤالات امتحانی خود را به خوبی طراحی نکرده‌اند و باید به او نمره 20 بدهند. او به طعنه گفت که طراح سؤال‌ها همان کسی است که مدرک دانشگاهی خود را «با فشار دادن یک شاسی» گرفته‌ است. البته احمدی‌نژاد در آن جلسه هم مانند همیشه عبارت‌های خاص داشت و گفت: «آخر سال است می‌خواهیم با هم یک مقدار صفا بکنیم». همین‌ها باعث شد علی لاریجانی رئیس مجلس به او تذکر بدهد و بگوید: «جایگاه استفاده از کلماتی مانند شاسی و ماسی در مجلس نیست... مجلس جای شوخی نیست، جای مسائل جدی و مهم است».

مواردی از این دست بود که حتی خشم نمایندگان اصولگرای مجلس را برانگیخت و سبب شد موضوع سؤال از احمدی‌نژاد بعد از اسفندماه سال 90 مجدد مطرح شود.

حالا سال‌ها گذشته و دو دوره انتخابات ریاست جمهوری هم برگزار شده است. این بار حسن روحانی قرار است برای پاسخگویی به سؤال نمایندگان به بهارستان بیاید. قطعا انتظارها از روحانی بسیار متفاوت از اسفندماه سال 90 است. سؤال‌ها درباره قانون شکنی نیست بلکه برای بهتر شدن اوضاع است. انتظار از پاسخ نیز با گذشته تفاوت دارد. روحانی، طی دو بار حضور انتخاباتی و سال‌ها فعالیت در عرصه داخلی و بین‌المللی نشان داده سخنور خوبی است و رسم خطبه‌خوانی را از حوزه و دانشکده حقوق خوب فراگرفته و تاکنون پیش نیامده که استهزا را جایگزین نقد و پاسخ کند.

او حتی طی مذاکرات هسته‌ای که مخالفانش میدان نقد را به جنگ تبدیل کردند، پاسخ مستند را به مسخره کردن ترجیح داد. طی ماه‌های اخیر نیز که ناآرامی و نارضایتی به یکی از سرفصل‌های توصیف اوضاع کشور تبدیل شده است، تهدید خارجی را بی‌پاسخ نگذاشته است. او سهم تقصیر دولت را پذیرفته و حتی در مواردی به همکارانش در قوه مجریه گوشزد کرده، «شفاف» از پشت پرده ماجراهایی بگویند که کشور را به این سمت سوق داده است.

قدرت کلامش حتی مورد کنایه فرمانده کل سپاه پاسداران نیز قرار گرفت. محمدعلی جعفری در دل نوشته‌ای اخیرا گفته است: «چرا با آن قهر و غضبی که در شما سراغ داریم و در رقابت‌های انتخاباتی و یا با مخالفین خود بعضا به کار می‌بردید، با نارسایی‌ها و سوءمدیریت‌های بخش اقتصادی دولت برخورد نمی‌کنید!؟»

حالا باید منتظر ماند و دید در روز سؤال از رئیس جمهوری، حسن روحانی چگونه پاسخ نمایندگان را می‌دهد.