آمریکا در سودای تصرف جبهه جنوب شرق آسیا/ چین به ایران و کره شمالی نزدیک‌تر می‌شود

رویداد۲۴  کمتر تحلیلگری بود که در مذاکرات کره شمالی و آمریکا از نقش پررنگ چین سخن نگوید؛ همان نقشی که زمانی در مذاکرات برجام نیز از آن سخن گفته شد. چین این روزها آنقدر قدرت یافته که می‌تواند در کنار روسیه، ایران را پای میز گفت‌وگوی هسته‌ای با آمریکا بیاورد و آنقدر بر کیم اون جونگ تاثیر بگذارد که او را برای دیدار با یکی از عجیب‌ترین رئیسان جمهوری آمریکا، راهی سنگاپور کند.

 

نشریه نیوزویک آمریکا در سرمقاله‌ای با عنوان «چین در خلال تلاش ایران و کره شمالی برای رابطه با آمریکا به آنها نزدیک شده است» نوشت: درست در زمانی که ایران، چین و کره شمالی هر سه درگیر سیاست خارجی تند ترامپ هستند، چین به دو کشور دیگر نزدیک شده است.

لی شان شو که یکی از نمایندگان ارشد چین و از سران کنگره چین است روز شنبه سفری به پیونگ یانگ داشته و یادداشتی را از طرف شی جین پینگ رییس جمهور چین به رهبر کره شمالی تقدیم کرده است. در این نامه شی تلاش کیم جونگ اون رهبر کره شمالی را برای توسعه اقتصاد و بهبود وضعیت زندگی مردم کره را از طریق خط استراتژیک جدیدش مورد تحسین قرار داده است.

با اینکه این دو متحد سنتی یعنی جمهور خلق چین و جمهوری دموکراتیک خلق کره در دولت کیم از هم فاصله گرفته‌اند، رهبر جوان کره در سال جاری سه بار با شی دیدار داشته است. این تحولاتی است که رییس جمهور چین آن را باز شدن فصل جدیدی در تحولات روابط دو جانبه خوانده است. روابطی که او می‌خواهد به سرعت با اجرایی شدن درک مشترک دو طرف توسعه بیشتری پیدا کند.

گنگ شوانگ سخنگوی وزیر خارجه چین روز دوشنبه در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده چین آماده تقویت دوستی را جمهوری دموکراتیک خلق کره و حمایت از کره شمالی برای توسعه اقتصاد و وضعیت زندگی مردمش است. حتی اگر این دو کشور در موضوع هسته‌ای که برای مدت طولانی منطقه را دچار تنش کرده باشد دچار اختلاف نظر باشند.

چین و کره شمالی در اولین روز‌های جنگ سرد روابط بسیار نزدیکی داشتند. این دو بعد از فروپاشی شوروی نیز روابط خود را حفظ کردند، اما پیونگ یانگ بر توسعه برنامه سلاح هسته‌ای خود در دهه‌های بعد تمرکز کرد و بعضا انتقاد چین را به دنبال داشت. بعد از اینکه نسل سوم کیم‌ها به رهبری رسید، رهبر جدید علیه نفوذ چین در کشورش بپاخاست و شخصیت‌های اصلی را که با پکن در ارتباط بودند را تصفیه کرد. این تصفیه شامل عمومی کیم جونگ اون نیز شد.

در ابتدای امسال، کیم آزمایش‌های هسته‌ای خود را کنار گذاشت و مذاکره مستقیم با کره جنوبی را از سر گرفت. فرآیند صلح وارد مرحله نادری شد و به تدریج زمینه را برای گفت‌وگوی مستقیم کیم و ترامپ در ماه مارس فراهم شد. کمی بعد از پذیرش دعوت کیم از ترامپ، کیم سفری غیر منتظره به پکن داشت و این اولین سفر خارجی کیم به حساب می‌آمد و اولین نشانه‌های همکاری‌های دو کشور بود.

کیم بعد از دیدار با شی و مون جایی رییس جمهور کره جنوبی، که هر کدام سه مرتبه تکرار شد، با ترامپ در سنگاپور دیدار داشت و وعده توقف برنامه هسته‌ای در ازای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی را داد. ترامپ مشتاقانه با پیشنهاد کیم موافقت کرد، اما مقامات آمریکایی نسبت به آنچه روند کند غیر هسته‌ای سازی کره می‌خواندند هشدار دادند تا آنکه ماه گذشته ترامپ نشست مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا در پیونگ یانگ را به دلیل مناسب نبودن روند خلع سلاح هسته‌ای کره و همچنین درگیری‌های تجاری با چین لغو کرد تا ترامپ نیز در پس زمینه تقویت روابط آمریکا و کره، بار‌ها پکن را برای آنچه سیاست‌های تجاری ناعادلانه می‌داند مورد سرزنش قرار دهد.

ترامپ چین و بسیاری از کشور‌ها از جمله متحدانش را با تعرفه‌های بالا بر واردات استیل و آلومینیوم خشمگین کرده و کشور‌های آسیای شرقی را وادار به پاسخگویی کرده است. آمریکا تهدید کرده که اختلافات را تشدید خواهد کرد و چین قول داده که پاسخ درخوری بدهد، اما ترامپ و کیم باوجود اختلافاتی که دو کشور دارند به تبادل بذله‌گویی‌هایشان ادامه می‌دهند.

ترامپ یک توافق هسته‌ای دیگر را نیز متوقف کرده است. در ماه می‌ درست قبل از دیدار با کیم، ترامپ از توافق هسته‌ای ایران خارج شد. این توافق محدودیت‌های قوی‌ای را برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی اعمال کرده بود، اما ترامپ و بسیاری از متحدان محافظه کارش این محدودیت‌ها برای ممانعت از افزایش نفوذ ایران در منطقه کافی نمی‌دانستند.

سایر امضا کنندگان برجام با ترامپ موافق نبودند و سعی دارند این توافق را حفظ کنند. روسیه و چین به طور خاص وعده داده‌اند که به تحریم‌های جدید آمریکا پایبند نباشند. این تحریم‌ها تا کنون بسیاری از صنایع ایران را هدف گرفته است. این صنایع شامل صنعت نفت ایران نیز هست. از نوامبر تحریم‌های نفتی علیه ایران آغاز می‌شود. چین اصلی‌ترین وارد کننده نفت از ایران است و با استفاده از نفتکش‌های ایرانی برای توزیع نفت مورد نیازش موافقت کرده است.

روابط تهران و پکن پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام تقویت شده است. حتی پس از شکل گیری گروه اقدام ایران و هشدار‌های آن‌ها به ایران در باره تهدید ایران به بستن تنگه هرمز، چین روابط تجاری، نظامی و سیاسی خود را تهران افزایش داد. روز جمعه ژانگ یوشیا معاون دبیر کمیسیون ارتش مرکزی و ژنرال وی فنگ وزیر دفاع چین با امیر حاتمی وزیر دفاع ایران در پکن دیدار داشتند.

مقامات نظامی چین در باره این دیدار گفته‌اند: ژانگ یوشیا اعلام کرده که روابط دوستانه بین چین و ایران آزمونی برای وضعیت پیچیده بین المللی است و دو کشور احساس عمیقی برای به اشتراک گذاشتن غم و شادی شان دارند.

او گفت: ژانگ امیدوار است دو طرف بتوانند حمایت‌هایشان را از یکدیگر در مسائل کلیدی و نگرانی‌هایشان از بابت منافع اصلی و مشترک در ارتباط با صلح و ثبات منطقه‌ای و جهانی ادامه دهند.

وانگ همچنین گفته ارتش چین امیدوار است که روابط استراتژیک با ارتش ایران تقویت شود و زمینه‌های همکاری توسعه پیدا کند و همکاری‌های پراگماتیک در زمینه‌های متعدد برای رسیدن به دستاورد‌های جدید تقویت شود.