توقف سوخت‌گیری هواپیما‌های ایرانی در لبنان و شادی ایرلاین‌های ترکیه و قطر

رویداد۲۴ لبنان نیز به جمع کشورهای تحریم‌ کننده ایران پیوست و عجیب‌تر آنکه خبر این تصمیم صبح روز گذشته از رسانه‌های آمریکایی منتشر شد. در خبر آمده بود که شرکت‌های تامین کننده سوخت هواپیما در لبنان سوخت‌رسانی به ناوگان هوایی ایران در فرودگاه‌های این کشور را متوقف کرده‌اند.

یوسف فینیانوس وزیر امور حمل و نقل لبنان در پاسخ به سوال یک رسانه آمریکایی از دریافت هشدار توسط کمپانی‌های نفتی در فرودگاه‌های لبنان مبنی بر عدم ادامه کار سوخت رسانی به هواپیما‌های ایرانی خبر داد و درباره اینکه آیا لبنان موظف شده بر اساس تحریم‌های جدید آمریکا، مانع از ورود هواپیما‌های ایرلاین‌های ایرانی تحت تحریم به فرودگاه‌هایش شود یا خیر؟ گفت: هشدار دریافت شده برای توقف حضور این ایرلاین‌ها در فرودگاه‌های لبنان نبوده بلکه در مورد سوخت‌رسانی به آن‌ها بوده است.

یک مقام فرودگاهی لبنان نیز گفته: کمپانی‌های نفتی بین المللی فرودگاه‌های لبنان از جمله شرکت فرانسوی توتال، شرکت کورال اویل لبنان، لیکوی گاز فیلیپین و شرکت W-H-elfmed بعد از آغاز تحریم‌های جدید آمریکا در پنجم نوامبر هشدار دریافت کردند. برخی از تامین کنندگان سوخت هواپیما به واسطه آیین نامه‌های داخلی کمپانی خودشان از این هشدار مطلع شده‌اند.

وزیر لبنان تایید کرده که هیچ یک از تامین کنندگان اجازه سوخت رسانی به هواپیما‌های ایرانی تحت تحریم را ندارند. او گفته این تصمیم از سوی خود کمپانی‌های سوختی اتخاذ شده است نه دولت لبنان. با این وجود هیچ یک از کمپانی‌های نفتی از این پس قادر نیستند ناوگان هوایی تحت تحریم ایران را تحت پوشش سوخت رسانی خود قرار دهند.

مقام فرودگاهی لبنان گفته این شروع اقدامات بزرگتر علیه ایران است و تاثیر تحریم‌ها به نفت رسانی به هواپیما‌ها منتهی نخواهد شد. وزیر حمل و نقل لبنان گفته دولتش در حال بررسی وضعیت است و هنوز معلوم نیست چه موضعی در قبال تحریم‌های آمریکا علیه ایران اتخاذ کنند.

تبعیت کشور‌های دوست و همسایه  از تحریم‌های آمریکا به معضلی برای تهران تبدیل شده است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا خرداد امسال ۳۱ فروند هواپیمای متعلق به شرکت‌های هواپیمایی ماهان، معراج، کاسپین و پویا ایر را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد. ۵ فروند از این هواپیما‌ها متعلق به معراج، ۹ فروند متعلق به کاسپین، ۵ فروند متعلق به پویا ایر و ۱۲ فروند متعلق به ماهان بوده‌اند.

هفته گذشته با شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا، هواپیمایی ایران ایر و ۶۵ فروند هواپیمای این شرکت نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفتند.

از این بین تنها شرکت‌های ماهان ایر و ایران ایر پرواز مستقیم به لبنان دارند که با قطع سوخت‌رسانی به هواپیما‌های این شرکت‌ها، همه پرواز‌های ماهان به مقصد لبنان در حال حاضر متوقف شده است.

 

کارشناسان صنعت هوایی دو گروه هواپیما را در ایران شناسایی کرده‌اند؛ گروه اول هواپیما‌هایی هستند که می‌توانند بدون نیاز به سوخت‌گیری مسافت‌های نزدیک را طی کرده و به تهران برگردند و دسته دوم هواپیما‌هایی که این امکان را ندارند و در مسیر نیاز به سوخت‌گیری مجدد پیدا می‌کنند.

هوشنگ صدیق مدیرعامل سابق شرکت هواپیمایی زاگرس گفته در حال حاضر در ناوگان ایران هواپیما‌هایی مانند ایرباس ۳۰۰ - ۶۰۰ فعال هستند که می‌توانند مسیر‌هایی با این فاصله را بدون سوخت‌گیری پرواز کنند، اما هواپیما‌هایی مانند ایرباس ۳۲۰ یا بویینگ که بخش دیگری از ناوگان بین‌المللی ایران را می‌سازند نمی‌توانند بدون سوخت‌گیری مجدد به بسیاری از شهر‌های کشور بازگردند.

ایرباس ۳۰۰-۶۰۰ که از چنین توانایی برخوردار است یکی از آخرین خرید‌های ایران‌ایر است که اولین پرواز خود را در سال ۱۳۹۳ انجام داده است. در حال حاضر شرکت‌های هواپیمایی معراج، ماهان، قشم ایر و ایران ایر این هواپیما را در اختیار دارند؛ شرکت‌هایی که همگی در فهرست تحریم‌های آمریکا علیه ناوگان هوایی ایران قرار دارند.

پاسخ به ادعای فاکس نیوز

در نهم جولای ۲۰۱۸ فاکس‌نیوز در گزارشی مدعی شد یکی از کمپانی‌های هواپیمایی ایران سلاح‌هایی را به مقصد حزب‌الله از طریق لبنان ارسال کرده است. این رسانه مدعی شده دو پرواز غیر معمول قشم فارس ایر از تهران به مقصد فرودگاه بین‌المللی بیروت حرکت کرده‌اند. این ادعا همواره از سوی ایران تکذیب شده است. اداره کل هواپیمایی لبنان نیز این ادعا را اینگونه تکذیب کرده بود: شرکت هواپیمائی فارس ایر قشم، یک شرکت هوایی ایرانی است که پیشتر با ارائه دو درخواست به اداره کل هواپیمایی کشوری لبنان، خواهان انجام دو پرواز باری میان فرودگاه های تهران-دمشق- بیروت- دوحه به شکل زیر شده بود. سفر نخست: تهران- دمشق –بیروت به تاریخ ۹/۷/۲۰۱۸ که هواپیمای این شرکت (فارس ایر قشم) که از نوع بویینگ ۷۴۷ بوده، در این تاریخ در فرودگاه بین المللی رفیق حریری بدون هیچ محموله‌ای فرود آمد.

بیروت- دوحه به تاریخ ۱۰/۷/۲۰۱۸ که این هواپیما با بار دام، پس از موافقت مقامات هواپیمایی کشوری اقدام به پرواز کرد.

اداره کل هواپیمایی لبنان درباره سفر دوم به ادعای فاکس نیوز پاسخ داده بود که این سفر تهران- بیروت به تاریخ ۲/۸/۲۰۱۸ یک هواپیمای بویینگ-۷۴۷ این شرکت در فرودگاه بین المللی رفیق حریری بدون هیچ باری فرود آمد ه است. همچنین پرواز بیروت- دوحه به تاریخ ۳/۸/۲۰۱۸
با بار دام، پس از موافقت مقامات هواپیمایی کشوری قطر اقدام به پرواز کرد.

هواپیمایی قشم در سال ۱۳۸۸ به شرکت هلدینگ توسعه سورینت قشم متعلق به بابک زنجانی واگذار شد. در سال ۹۱ رسماً اسم شرکت از هواپیمایی فراز قشم به هواپیمایی قشم ایر تغییر یافت. نهایتاً این شرکت در سال ۱۳۹۳ در ازای بدهی‌های بابک زنجانی به دولت جمهوری اسلامی ایران واگذار شد.

در حال حاضر تنها هواپیما‌های ماهان و ایران ایر تهران را به مقصد بیروت ترک می‌کنند. با توجه به وجود هواپیما‌هایی با قابلیت پرواز مستقیم و بدون نیاز به سوخت‌گیری در مسیر‌های کوتاه در میان ناوگان این دو شرکت هواپیمایی، به نظر می‌رسد خللی در پروازهای ایران - لبنان انجام نشود.

از طرفی ایران همچنان می‌تواند از فرودگاه دمشق به عنوان جایگاه سوخت‌گیری هواپیما‌های خود استفاده کند. مسیر ادعایی پرواز هواپیما‌های جنجالی قشم ایر به مقصد بیروت نشان می‌دهد حتی در صورت نیاز ایران به طولانی‌تر شدن مسیر هوایی با دلایل امنیتی، عملیات سوخت‌گیری در دمشق انجام خواهد شد؛ در این صورت نیز ایران در این زمینه با بحران قابل توجهی روبه رو نیست، اما بسته به نوع هواپیما تقریبا هر نشست و برخاست بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار برای هر هواپیما هزینه دارد که با توجه به مشکلات ایرلاین‌های ایرانی، تحمیل یک هزینه اضافی است.

 

لبنان اولین کشوری نیست که ابتکار عمل توقف در سوخترسانی به هواپیما‌های ایرانی را در دست دارد. در ماه فوریه و در جریان سفر وزیر خارجه ایران به آلمان برای شرکت در نشست امنیتی مونیخ، شرکت‌های نفتی، حاضر به سوخت‌رسانی به هواپیمای حامل وی نشده بودند. این ماجرا با دخالت وزارت دفاع و امور خارجه آلمان حل و فصل شد. شرکت‌های نفتی اعلام کرده بودند که به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا علیه ایران از انجام این سوخت‌رسانی خودداری می‌کنند.

 

هفته گذشته پترول آفیس ترکیه، که یک شرکت وابسته به ویتول هلند است تامین سوخت هواپیما‌های ایرانی در ترکیه را متوقف کرد.

سود حاصل از تبعیت کشور‌ها از تحریم ناوگان هوایی ایران توسط آمریکا در وهله نخست به جیب شرکت‌های هواپیمایی کشور‌های همسایه خواهد رفت. سالانه ۲.۵ میلیون مسافر ایرانی بین ایران و ترکیه مبادله و هفته‌ای ۲۰۰ پرواز بین دو کشور انجام می‌شود.

نگاهی اجمالی به پرواز‌های خروجی یک هفته گذشته فرودگاه امام خمینی نشان می‌دهد به محض حذف هر یک از ایرلاین‌های ایرانی از پرواز‌های خارجی، شرکت‌های هواپیمایی امارات، ترکیش ایرلاین و قطر ایرویز خلاء به وجود آمده را پر می‌کنند.

در حال حاضر ایران ایر و ماهان پرواز‌های خود به مقصد بیروت را تعطیل کرده و این سه شرکت هواپیمایی با نرخ‌های گزاف، جای خالی ایرلاین‌های ایرانی را پر کرده‌اند.