چرا جنگ ایران و عربستان فعلا آتش بس ندارد؟
روابط پیچیده و بغرنج ایران و عربستان تا اطلاع ثانوی وضعیتی جدیدی را به خود نخواهد دید. متغیر‌های پیش رو اجازه تغییر روند‌ها را نمی‌دهد.
رویداد۲۴ روابط ایران و عربستان در حال حاضر در شرایط بغرنجی قرار دارد و به نظر می‌رسد هر چه زمان جلوتر می‌رود امید به اینکه دیالوگی بین دو کشور برای حل مشکلاتشان ایجاد شود کمتر و کمتر می‌شود.
روابط ایران و عربستان که به علت برخی رقابت‌های منطقه‌ای مخصوصا پس از انقلاب‌های عربی و بحران در سوریه به آستانه‌ای از تنش رسیده بود، اعدام شیخ نمر و پس از آن موضوع سفارت عربستان در ایران باعث شد این روابط متشنج به کل قطع شود و دو کشور فضای جدیدی از تنش و تشنج را تا به حال تجربه می‌کنند.
رسیدن ترامپ به قدرت در نهایت ضربه‌ای نهایی بود که آخرین امید‌ها به شکلگیری دیالوگ بین دو کشور را هم ناامید کرد و روابط دو کشور پس از آن وارد فاز جدیدی شد. روابطی که در یک تغییر معادله، عربستان در سویی قرار گرفت که اسرائیل هم در آن سو بود و سعودی‌ها در کنار اسرائیل تبدیل به کشور حامی منافع اسرائیل شدند. ترامپ پس از پیروزی اش در امریکا، عربستان را به عنوان اولین کشور خارجی برای سفر انتخاب کرد و خط بطلانی کشید بر این تئوری که دوران شرق گرایی امریکا شروع شده و خاورمیانه دیگر جذابیت‌های گذشته را برای امریکا ندارد.
در حالت تئوریک این موضوع بسیار مطرح شده است که امریکا نه مانند گذشته به نفت خاورمیانه نیاز دارد و هم اینکه قدرت گرفتم چین می‌طلبد که امریکا در جایی دیگر انرژی و زمان صرف کند. اما ترامپ با تئوری‌های متدوال کاری ندارد و سیاست بین الملل را به شکل رئالیسم عریان و بدور از گفتمان‌های معمول می‌بیند. او تنها به این می‌اندیشد که چقدر می‌تواند از دلار‌های نفتی عربستان را راهی امریکا کند و به کارخانجات اسلحه سازی امریکا رونق دهد. از این رو روابط امریکا و عربستان به دورانی جدیدی در وضعیت کنونی وارد شده است. ترامپ به دلایل مختلف دشمن ایران است و هر آنچه را که می‌تواند به این دشمن کمک کند را برای خود مفید میداند. از این رو عربستان و ایران هم هر روز و هر روز از همدیگر دورتر شدند.
مقامات ایرانی بار‌ها تلاش کرده اند با زبانی دیگر با سعودی‌ها صحبت کنند و آن‌ها را به گفتگو بدون در نظر گرفتن عوامل خارجی فرا خوانده اند. ایران بار‌ها گفته است حضور و نگاه شخصی، چون ترامپ که بار‌ها سعودی‌ها را تحقیرکرده است نباید باعث متشنج شدن وضعیت دو کشور شود.
موضوعی که باعث شد روحانی رئیس جمهور ایران به تازگی در سخنانی بگوید چرا میلیون‌ها دلار خرج امنیت خود می‌کنید، ما حاضریم به شکل مجانی این کار را برای شما انجام دهیم.
همچنین وزیر خارجه ایران در بخشی از سخنانش در رم به سیاست‌های منطقه‌ای عربستان اشاره کرد و گفت: «چرا ایران باید سیاست‌هایش را در منطقه عوض کند؟ آیا ما از صدام حمایت کردیم؟ آیا ما از داعش و طالبان و جبهه النصره حمایت کردیم؟ آیا ما ۱۱ سپتامبر را خلق کردیم؟ آیا ما قطر را محاصره کردیم؟ آیا ما داریم مردم یمن را بمباران می‌کنیم؟ آیا ما نخست‌وزیر کشور دیگری را در خاک خود زندانی کردیم؟ ما اشتباه کردیم یا دیگران؟ آن‌ها هستند که باید سیاست‌ها و رفتار‌های منطقه‌ای خود را تغییر دهند.»
در حال حاضر حضور ترامپ مهمترین متغیری است که بر روابط عربستان و ایران تاثیرگذار است و تا این متغیر دچار تغییر و تحول نشود نمی‌توان انتظار پیشرفت در روابط منطقه‌ای دو کشور را داشت. ترامپ به حدی در پشت سعودی‌ها و بن سلمان قرار گرفته است که حتی با اطلاع داشتن از گزارش سیا مبنی بر مقصر بودن بن سلمان در قتل خاشقچی با لحنی نرم در مورد آن سخن می‌گوید و در بیانیه مربوط به آن در سخنانی عجیب باز هم از ایران حرف میزند.
همچنین دومین متغیر تاثیرگذار در این وضعیت خود بن سلمان است. براستی از زمان حضور او در قدرت روابط ایران و عربستان پیچیده‌تر شد و تا زمانی که این شاهزاده تندرو در قدرت هست نمی‌توان به آرامش در منطقه امیدوار بود.
قتل روزنامه نگار عربستانی هم ترامپ و هه بن سلمان را در شرایطی متفاوت قرار داد و برخی تحلیل‌ها از به خطر افتادن جایگاه آن‌ها خبر داد. اما این موضوع به قدری پیچیده و تودرتو هست که نمی‌توان انتظار داشت به زودی تغییری در معادلات پیش رو اتفاق بیفتد. از این رو عربستان و ایران همچنان در مقابل هم قرار دارند و ظاهرا قصد ترک رینگ مسابقه را ندارند. مشخص نیست این زد و خورد تا راند چندم ادامه داشته باشد.
منبع: نامه نیوز
