آیا بن‌سلمان دستگیر می‌شود؟

رویداد۲۴ نشست سران گروه ۲۰ در بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین امروز آغاز می‌شود و رهبران ۲۰ اقتصاد بزرگ دنیا در این شهر گرد هم می‌آیند تا درباره مسائل مهم سیاسی و اقتصادی جهان به بحث و گفتگو بنشینند.

با وجود آنکه نشست سران گروه ۲۰ دارای دستور کار مشخصی است، اما رهبران کشور‌های مختلف مسائل مهم خود را در این نشست و در دیدار‌های دو و چندجانبه در حاشیه آن مطرح خواهند کرد.

اگرچه موضوعات اصلی این نشست آینده کار، زیرساخت‌های توسعه و مدیریت پایدار غذا عنوان شده، اما انتظار می‌رود مسائل دیگری این موضوعات را تحت الشعاع خود قرار دهند.

همانند بسیاری از نشست‌های بین المللی در دو سال گذشته، یکی از مهمترین حاشیه‌ها در نشست سران گروه ۲۰ نیز مربوط به دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا است که از بدو ورود خود به آرژانتین حاشیه سازی را آغاز کرد.

ترامپ که قرار بود در حاشیه این نشست با ولادیمیر پوتین همتای روس خود دیدار کند، هنگامی که عازم بوئنوس آیرس بود در اقدامی ناگهانی این ملاقات را لغو و علت آن را خودداری روسیه از آزاد کردن کشتی‌ها و نیرو‌های اوکراینی عنوان کرد.
رئیس جمهوری آمریکا که به روش‌های عجیب برای اعلام تصمیم هایش عادت دارد، این موضوع را نیز به جای مجاری رسمی، از حساب توئیتر خود اعلام کرد.
اگرچه پیشتر ترامپ از احتمال لغو دیدار با پوتین خبر داده بود، اما اعلام این خبر از توئیتر و در هنگام عزیمت او به آرژانتین بسیار ناگهانی بود. به ویژه که رسانه‌های روسی روز پنجشنبه از برنامه دیدار پوتین با ترامپ خبر داده بودند.

ترامپ در پیامی توئیتری نوشت: به دلیل آنکه کشتی‌ها و ملوان‌ها (اوکراینی) از روسیه به اوکراین بازنگشته اند، تصمیم گرفتم که برای همه طرف‌ها بهتر است که دیدار برنامه ریزی شده ام با ولادیمیر پوتین در آرژانتین لغو شود.


تنش جدید میان روسیه و اوکراین یکشنبه گذشته در دریای آزوف زمانی آغاز شد که روس‌ها مدعی شدند دو کشتی اوکراینی به همراه یک یدک کش با سرعت بالا در حال ورود به تنگه کرچ (آب‌های سرزمینی آنها) هستند.

روسیه سه شناور اوکراینی را به همراه سرنشینان آن توقیف کرده و خواستار تشکیل جلسه فوری شورای امنیت برای اقدامات بی ثبات کننده اوکراین در اطراف کریمه شد.

روسیه در واکنش به لغو دیدار ترامپ با پوتین، ضمن اعلام این مطلب که این خبر هنوز به صورت رسمی به اطلاع مسکو نرسیده، در اظهاراتی کنایه آمیز لغو این دیدار را باعث ایجاد فرصت بیشتری برای رئیس جمهوری روسیه برای دیدار با دیگر سران کشور‌ها دانست.

دیمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهوری روسیه در این باره گفت: اگر این مساله درست باشد پوتین دو ساعت زمان بیشتری کسب کرده است تا با دیگر سران دنیا در آرژانتین دیدار کند.

یکی دیگر از حاشیه‌ها که نقش محوری آن را نیز ترامپ بازی می‌کند، کشیده شدن پای جنگ تجاری واشنگتن و پکن به نشست گروه ۲۰ است. ترامپ قرار است با شی جین پینگ رئیس جمهوری چین نیز دیدار کرده و درباره توافق احتمالی میان دو کشور پیرامون تعرفه‌های تجاری گفتگو کند.

اگرچه ترامپ با آغاز جنگ تعرفه با بسیاری از کشور‌ها از جمله کشور‌های هم پیمان واشنگتن همچون اعضای اتحادیه اروپا، کانادا، کره جنوبی و ژاپن وارد درگیری اقتصادی شد، اما جنگ تجاری با چین ابعادی بسیار وسیعتر دارد، تا حدی که برخی کارشناسان می‌گویند گسترده شدن تنش‌ها میان واشنگتن و پکن می‌تواند بازار‌های جهانی را به لرزه درآورد.

نهایی شدن نسخه بازبینی شده و جدید پیمان نفتا میان آمریکا، مکزیک و کانادا که در حاشیه نشست گروه ۲۰ در آرژانتین به امضای سه کشور خواهد رسید، باعث شده بسیاری به حصول توافق میان ترامپ و «شی» خوش بین شوند.

اما ترامپ که جنگ تجاری را به گفته خود برای تعدیل کسری تجاری با چین آغاز کرده و تاکنون از تلاش برای رسیدن به توافق می‌گفت، به روش خود با یکی به نعل و یکی به میخ زدن گفت که توافق با پکن بسیار نزدیک است، اما معلوم نیست که وی مایل به امضای چنین توافقی باشد.

ترامپ دلیل آن را اینگونه عنوان کرد که در حال حاضر آمریکا میلیارد‌ها دلار از تعرفه‌های جدید اعمال شده بر کالا‌های چینی درآمد دارد و ممکن است مایل به امضای توافقی برای لغو این تعرفه‌ها نباشد.

این در حالی است که نشست همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (اَپک) هفته گذشته بدون صدور بیانیه به پایان رسید و چشم سرمایه گذاران و رهبران دنیا به نشست پیش روی روسای جمهوری چین و آمریکا در آرژانتین است با امید اینکه جنگ و تنش‌های تجاری میان این دو کشور پایان یابد.

از زمانی که ترامپ آمریکا را در نشست‌های بین المللی نمایندگی می‌کند، رسیدن به بیانیه‌ای نهایی و مشترک با این کشور مشکل ساز شده است. خرداد ماه گذشته نیز نشست دو روزه سران گروه ۷ در کانادا در حالی پایان یافت که به علت اختلاف واشنگتن با دیگر کشور‌ها هنوز بیانیه نهایی آن صادر نشده بود.

ترامپ که پیش از صدور بیانیه نهایی این نشست را ترک کرده بود، در پیامی توئیتری ناگهان اعلام کرد: برمبنای اظهارات خلاف واقع جاستین ترودو نخست وزیر کانادا در کنفرانس خبری و تصمیم این کشور در وضع تعرفه‌های سنگین برای کشاورزان، کارگران و شرکت‌های آمریکایی، به نمایندگان آمریکا دستور دادم که از بیانیه مشترک حمایت نکنند.

این موضوع سبب شده که ناظران دستیابی گروه ۲۰ به یک بیانیه نهایی جامع را که مورد رضایت همه اعضا باشد، به دلیل حضور ترامپ و مخالفت احتمالی او با موضوعاتی نظیر مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی و تعرفه‌های تجاری، بعید ویا دستکم دشوار بدانند.
گذشته از این ها، یکی دیگر از مهمترین موضوعاتی که حاشیه‌های این نشست گروه ۲۰ را بسیار پررنگ‌تر از گذشته کرده، حضور محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی و انتقاد‌های گسترده جهانی از حاکمان سعودی به ویژه بن سلمان در موضوع قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد اهل عربستان است.

خاشقچی روز ۲ اکتبر (۱۰ مهر) برای طی مراحل ثبت ازدواج خود به ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کرد، اما پس از ورود به کنسولگری ناپدید شد.

حکومت آل سعود پس از ۱۸ روز انکار، در پی فشار بین المللی با صدور بیانیه‌ای به قتل او در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول اعتراف و اعلام کرد که در ارتباط با پرونده قتل او، ۱۸ نفر از جمله ۱۵ مامور تیم ترور اعزامی از ریاض دستگیر شده اند.
همه مدارک و شواهد نشان می‌دهد که ۱۵ مامور از نزدیکان بن سلمان ولیعهد سعودی که از طرف او به استانبول اعزام شده بودند، عامل قتل خاشقچی و نابود کردن جنازه وی هستند و بر این اساس، دولت ترکیه خواستار استرداد این افراد برای محاکمه در استانبول است.

از همان آغاز افشای قتل خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول، حاکمان سعودی با فشار‌های بی سابقه بین المللی روبرو شده اند به طوری که این موضوع یکی از سخت‌ترین بحران‌های این کشور تلقی می‌شود.

اگرچه سعودی‌ها با همراهی آمریکا همه تلاش خود را کرده اند تا بن سلمان را از اتهام آمریت در قتل خاشقچی تبرئه کنند، اما ابهام‌های بسیار در تحقیقات پیرامون این قتل و اصرار ترکیه و کشور‌هایی غربی که از فشار افکار عمومی آن‌ها ناشی می‌شود، ولیعهد سعودی را در وضعیتی دشوار قرار داده است.

بن سلمان در حالی برای شرکت در نشست گروه ۲۰ وارد آرژانتین می‌شود که سفر آفریقایی خود را در میان اعتراض‌ها و تظاهرات گسترده علیه وی و خاندان سعودی به پایان برد و با دور جدیدی از فشار‌ها روبرو است.

هفته گذشته کریستیا فریلند وزیر خارجه کانادا با اشاره به تلاش برخی برای بستن پرونده خاشقچی اعلام کرد که این پرونده هنوز بسته نشده و کشورش این موضوع را در نشست گروه ۲۰ مطرح می‌کند.

علاوه بر برخی سران کشورها، حتی ترامپ رئیس جمهوری کشوری که همه تلاش خود را برای پاک کردن دامن خونین بن سلمان به کار برده، اعلام کرده که دیداری در این نشست با وی نخواهند داشت.

با این حال، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه اعلام کرد که با بن سلمان دیدار می‌کند، اما بر موضوع قتل خاشقچی و لزوم شفافیت در تحقیقات مربوط به این قتل تاکید خواهد کرد.

همچنین یک مقام بلندپایه انگلیس که از آمادگی ترزا می‌نخست وزیر این کشور برای دیدار با بن سلمان خبر داد، تاکید کرد که وی موضوع جنگ یمن و قتل خاشقچی را در دیدار احتمالی مطرح خواهد کرد.

دشواری‌های سفر ولیعهد سعودی زمانی تشدید شد که دیده بان حقوق بشر جمعه گذشته اعلام کرد: از آن جایی که بن سلمان ولیعهد سعودی حاکم عربستان نیست، به همین خاطر مصونیت قضایی ندارد و امکان طرح شکایت و تنظیم دادخواست علیه وی وجود دارد.
دیده بان حقوق بشر همچنین دوشنبه گذشته بر اساس بند حاکمیت بین المللی قوه قضائیه در قانون اساسی آرژانتین، خواستار تحت پیگرد قرار گرفتن ولیعهد سعودی شد. قانون اساسی آرژانتین حاکمیت جهانی قضائی در مورد جنایات جنگی و شکنجه را به رسمیت می‌شناسد و بر همین اساس مقامات قضائی این کشور صرف نظر از محل وقوع جرم و یا ماهیت ملی مجرم و یا قربانی، مجاز به انجام تحقیق در خصوص جنایات یاد شده و محاکمه جنایت کاران است.

این نهاد بین المللی حقوق بشری از بررسی نقش بن سلمان در ارتباط با جنگ یمن به رهبری ائتلاف سعودی توسط مقامات قضایی آرژانتین خبر داد و گفت که احتمال می‌رود وی در سفر به این کشور محکوم به ارتکاب جنایات جنگی شود.

دیده بان حقوق بشر روز ۲۶ نوامبر با همکاری دادستانی فدرال آرژانتین پرونده‌ای را ارسال کرده و با اشاره به یافته‌های عمومی خود مبنی بر نقض قوانین بین المللی که در جریان جنگ یمن رخ داده، تاکید کرد که بن سلمان ممکن است به عنوان وزیر دفاع عربستان سعودی مسئول این جنایات شناخته شود. در این پرونده دست داشتن وی در شکنجه و بدرفتاری با سایر شهروندان سعودی، از جمله قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار هم به چشم می‌خورد.

در پی این اقدامات، دفتر قاضی فدرال آرژانتین روز چهارشنبه اعلام کرد که در خصوص شکایت سازمان دیده بان حقوق بشر از ولیعهد سعودی به خاطر ارتکاب جنایت جنگی در یمن از وزارت خارجه این کشور خواسته تا اطلاعاتی از یمن، ترکیه و دادگاه بین المللی لاهه در این رابطه جمع آوری کند.

عربستان و امارات از ششم فروردین سال ۹۴ در قالب ائتلافی از چند کشور عربی و با کمک و چراغ سبز آمریکا، حملات گسترده‌ای را علیه یمن فقیرترین کشور عربی آغاز کردند تا به بهانه بازگرداندن عبدربه منصور هادی رئیس جمهوری مستعفی این کشور به قدرت، به اهداف و زیادخواهی‌های سیاسی خود جامه عمل بپوشانند.

تجاوز عربستان و امارات به یمن تاکنون منجر به کشته شدن بیش از ۱۶ هزار یمنی بی گناه و ویرانی زیر ساخت‌های این کشور شده است.

بن سلمان که همزمان با عنوان ولیعهدی، سمت وزیر دفاع عربستان را نیز بر عهده دارد، ائتلاف عربی را که عملیات نظامی یمن را انجام می‌دهد فرماندهی می‌کند.

بن سلمان به صورت فرضی ممکن است با تهدید حقوقی بر اساس دکترین حوزه قضایی جهانی روبه رو شود که به دادستان‌ها امکان می‌دهد در هر کشوری درخواست بازداشت افراد مظنون به ارتکاب جرایم بزرگ مانند نسل کشی، شکنجه و اعدام‌های بدون محاکمه را بدون توجه به مکان وقوع جرم می‌دهد.