جریان شناسی تشکیلات سیاسی در دانشگاه‌های ایران/ ۵ اتحادیه اصولگرا و صفر اتحادیه اصلاح طلب! +جدول

رویداد۲۴ هفت سال پیش و در آستانه سال ۹۲، برخی از فعالان سیاسی و فعالان دانشجویی که هنوز تشکیلات اصلاح‌طلبانه آن‌ها منحل نشده بود یا توانسته بودند در انتخابات تشکیلات اصولگرا برنده شوند یا در موارد معدودی، موفق به کسب مجوز فعالیت از دولت احمدی نژاد شده بودند، تلاش کردند اتحادیه جدیدی به نام دانشجویان پیرو خط امام تاسیس کنند. این افراد سال گذشته حتی تا برگزاری نشستی سراسری در یزد هم پیش رفتند، اما در نهایت تلاش آن‌ها به تاسیس اتحادیه منتهی نشد.

اما فعالیت برای تشکیل یک اتحادیه سراسری به دانشجویان پیرو خط امام محدود نشد. در این سال‌ها نزدیک به دویست تشکل اصلاح‌طلب در دانشگاه‌های مختلف سراسری و آزاد و علوم پزشکی، دست کم یکی از بیانیه‌های اصلاح طلبانه را امضا کرده‌اند. تعدادی از این تشکل‌ها، زیر نظر تعدادی از دانشجویان سیاسی سابق عضو دفتر تحکیم فعالیت می‌کردند و هدفشان احیای دفتر تحکیم وحدت بود.

این دانشجویان در گفتمان دانشجویی به عنوان بچه‌های احیا شناخته می‌شوند. در اسفند ٩٥ با تلاش‌های بسیار درخواست تأسیس اتحادیه «تشکل‌های اسلامی دانشجویان متحد» در هیات نظارت مشترک سه دستگاه به شماره ٢٩٨٦١٢ ثبت شد، اما هنوز به این درخواست پاسخی داده نشده است. یکی از اعضای هیات موسس به رویداد۲۴ می‌گوید حدود چهل تشکل در این اتحادیه حضور دارند، اما در راه تاسیس این اتحادیه سنگ‌اندازی می‌کنند.

در نامه‌ای که مهر امسال اعضای این اتحادیه به سیدمحمد خاتمی نوشته بودند، اسامی ۳۵ تشکل از جمله  انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشگاه شهرکرد، صنعتی سهند تبریز، دانشگاه بناب، دانشگاه صنعتی کرمانشاه، دانشگاه لرستان، علوم پزشکی کرمان، ولی‌عصر (عج) رفسنجان، هنر اصفهان، دانشگاه اراک، دانشگاه خلیج فارس (بوشهر)، علوم پزشکی مازندران، دانشگاه مازندران، دانشگاه کردستان، هنر تهران، هرمزگان، صنعتی شیراز، صنعتی شاهرود، بیرجند، گلستان و علوم پزشکی کرمانشاه امضا شده بود که سایر تشکل‌ها عموما اسم انجمن اسلامی را به دلایلی در کنار نام خود نداشتند.

تشکل‌هایی مثل انجمن دانشجویان ایران اسلامی دانشگاه ارومیه،  انجمن فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، انجمن اسلامی دانشجویان ترقی‌خواه پلی تکنیک، انجمن اسلامی آرمان دانشجویان علم و صنعت، مجمع اسلامی دانشجویان دانشگاه الزهرا، انجمن اسلامی دانشجویان پیرو خط امام دانشگاه سیستان و بلوچستان، مجمع اسلامی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان، انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه زنجان، تشکل اسلامی انجمن فرهنگ و سیاست دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، انجمن اسلامی دانشجویان پیرو خط امام ره دانشگاه یاسوج، انجمن اسلامی دانشجویان ترقی‌خواه دانشگاه علوم پزشکی همدان، انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه بیرجند، انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گلستان، انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، انجمن اسلامی فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان،  انجمن اسلامی دانشجویان آزاداندیش دانشگاه علامه طباطبایی و انجمن اسلامی دانشجویان نواندیش دانشگاه فردوسی مشهد.

گروهی دیگر از دانشجویان نیز که عموما اعضای ستاد‌های دانشجویی محمدرضا عارف بودند، بنای تشکیل یک اتحادیه دیگر به نام تشکل‌های اسلامی دانشگاه‌های ایران را گذاشتند که به اختصار «تادا» نامیده می‌شود.

این اتحادیه در آخرین روز‌های وزارت فرهادی و اولین روز‌های دولت دوم روحانی مجوزی از وزارت علوم دریافت کرد، اما رسانه‌های اصولگرا با اصرار بر غیبت نماینده نهاد رهبری در جلسه صدور مجوز، این مجوز را غیر قانونی قلمداد می‌کنند و اصرار دارند که تادا اجازه فعالیت ندارد.

در کنار این جریان‌ها، دانشجویان چپ نیز در بعضی دانشگاه‌ها حضور دارند که گرچه در تشکل خاصی نیستند، اما در شورا‌های صنفی یکی دو دانشگاه، حضور موثری داشته‌اند. این دانشجویان عموما از جریان‌های کارگری مانند کارگران نیشکر هفت تپه، هپکو، آذرآب و سندیکای اتوبوسرانی حمایت کرده‌اند. برخی از این دانشجویان نیز بازداشت شده‌اند.

اصولگرایان و اتحادیه‌های ۴+۱

فعالان دانشجویی، به تشکل‌های اصولگرا، اصطلاحا ۴+۱ می‌گویند. عدد یک اشاره به بسیج دانشجویی دارد که به خاطر ماهیت خاص خود، گاهی اصرار به غیر سیاسی بودن و غیر اصولگرا بودن دارد.

به جز بسیج، جامعه اسلامی دانشجویان مهمترین جریان اصولگرا در دانشگاه‌ها به شمار می‌رود. جامعه اسلامی دانشجویان، در سال ۱۳۶۸ در دانشگاه تهران تأسیس شد و همواره از گزینه‌ها و لیست‌های وابسته به جریان اصولگرا در انتخابات حمایت کرده است.  این اتحادیه در شصت دانشگاه ایران دفتر دارد و شاید بتوان آن را بزرگترین اتحادیه دانشجویی دارای مجوز در ایران نام برد. البته در دانشگاه‌هایی مثل صنعتی شریف، علم و صنعت، امیرکبیر و چند دانشگاه دیگر، به خاطر فعالیت موثرتر سایر تشکیلات اصولگرا، جامعه اسلامی دانشجویان تشکیل نشده است.

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل، در دهه هفتاد تشکیل شد و اعضای آن، تشکل‌های دانشجویی بودند که با اکثریت اصلاح طلب و تحول‌خواه دفتر تحکیم وحدت فاصله داشتند. این تشکل‌ها به مرور در بعضی دانشگاه‌های معتبر کشور دفاتر خود را تاسیس کردند، اما در دانشگاه‌های کوچکتر، در رقابت با سایر تشکل‌های اصولگرا توفیقی نداشتند.  دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، شیراز، سمنان، اراک، ارومیه،  کاشان و  دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد مهمترین دانشگاه‌هایی هستند که انجمن اسلامی مستقل در آن‌ها تاسیس شده است.

جریان تحکیم وحدت که از طرف اصلاح‌طلبان عموما جریان جعلی دفتر تحکیم خوانده می‌شود، یکی از اتحادیه‌های جریان اصولگرا به شمار می‌رود. اعضای این اتحادیه دفاتر انجمن اسلامی هستند که در دولت احمدی نژاد، از دست اصلاح‌طلبان خارج شدند و به دست اصولگرایان افتادند، اما در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر مثل تهران، طرفدار و دفتری ندارند،  اما در بعضی دانشگاه‌ها مثل پلی تکنیک، تشکیلات انجمن اسلامی دانشجویان در دست آنهاست و در میان ده عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت فعلی، سه، چهار نفر دانشجوی دانشگاه پلی تکنیک حضور دارند که بیشتر با هدف مقابله با جریان اصلاح طلب و تحول‌خواه در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند و بیشتر فعالیت سلبی دارند چنانچه بیشترین مخالفت و اعتراض با تاسیس اتحادیه دانشجویان اصلاح‌طلب از طرف این گروه بوده است و در آخرین کنش خود، با دبیر شورای نگهبان دیدار کرده‌اند.

جریان عدالتخواه که از طرف سایر اتحادیه‌های اصولگرا، به حمایت از احمدی نژاد متهم می‌شوند، نسبت به سایر جریان‌های اصولگرا در مباحثی مثل عدالتخواهی و مبارزه با فساد، رادیکال‌تر عمل می‌کند و رهبران آن به هیچ عنوان عنوان اصولگرایی را برای خود نمی‌پسندند. انتقاد از ثروت‌اندوزی برخی ائمه جمعه مثل امام جمعه فقید شیراز، انتقاد از زمین‌خواری‌ها و مسائلی مثل حمایت اخیر آن‌ها از ساکنان ده ونک و دعوت از رهبری برای حضور در دانشگاه‌ها وجه تمایز این گروه از دانشجویان در چند سال اخیر بوده است. اعضای ارشد این اتحادیه به خاطر مباحث حساسیت برانگیز به دادگاه احضار شده اند و حتی طعم بازداشت را چشیده‌اند.