ترویج همسر آزاری در صدا و سیما/ زندگی مشترک زیر سایه کتک؟

رویداد۲۴ تصویر زندگی زن و مردی در صدا و سیما و پس از آن پخش کلیپ آن‌ها در فضای مجازی، جنجال‌هایی به دنبال داشت، زنی که در طول ۲۰ سال زندگیش، به کرات کتک خورده و پس از آن ۲۷ بار برای طلاق به دادگاه رفته، اما هر بار پشیمان می‌شود و باز هم به کانون خانواده‌ای در سایه کتک باز می‌گردد.

 

 برنامه فرمول یک شبکه یک صدا و سیما هر از گاهی افرادی را به این برنامه دعوت می‌کند که پس از آن صحبت‌های زیادی در پس آن است، این بار دست روی زندگی گذاشته اند که مرد در تعریف ماجرای زندگی خود با وقاحت اعلام می‌کند که هر بار برای طلاق به دادگاه می‌رفتیم زنم را کتک می‌زدم. البته در طول زندگی هم همیشه او را کتک می‌زنم.

این مرد که حدود ۴۰ سال دارد، در این برنامه تلویزیونی می‌گوید پس از ۲۷ بار درخواست طلاق، بار بیست و هشتم طلاق گرفتیم. ۲۰ سال است که با هم زندگی می‌کنیم در سال بیستم، ۲۷ بار درخواست طلاق داده ایم. «دادسرای خانواده باید اسم ما را در کتاب رکورد‌های گینس بنویسد.»

چقدر سخت است که مردی با این سن و سال که در عصر مدرن زندگی می‌کند، با این صراحت به کتک زدن زنش اقرار می‌کند. حتی می‌گوید: هر بار که تصمیم به طلاق می‌گرفتیم سریع پشیمان می‌شدیم، زنم هر بار پس از کتک خوردن که به پزشکی قانونی می‌رفت و درخواست طلاق می‌داد، با یک زنگ زدن من دوباره به خانه برمی گشت.

اما این زن چرا باید کرامت انسانی خودش را به خاطر تحکیم خانواده اش پایمال کند. یعنی چه چیزی زن را به زندگی پایبند کرده که حاضر بوده هر بار کتک بخورد، اما دوباره به زندگیش برگردد. شاید به خاطر دو فرزند دخترش بوده است، شاید هم علاقه زیادی به همسر یا زندگی اش داشته است. اما نمی‌توان در این زمینه پیش داوری کرد. چون این زن هیچ صحبت خاصی نکرد وو درباره زندگی اش اظهار نظری نداشت.

در این برنامه هنگامی که این جمله از سوی همسر زن تکرار می‌شد که «هر سری متاسفانه کتک می‌زدم»، حس بدی وجود انسان را فرا می‌گیرد. اما او با افتخار می‌گوید: من کتک می‌زدم.

مرد دوباره در این برنامه می‌گوید: زمانی که به دادسرا می‌رفتیم، چون پروسه قضایی آن زمان بر بود، سریع پشیمان می‌شدیم دلمان برای هم تنگ می‌شد، دوباره به زندگی برمی گشتیم. بعد بقیه ماجرای برگشت به خانه را این گونه توضیح می‌دهد که با یک تماس تلفنی که کجایی و می‌خواهم ببینمت، به همین سادگی؛ همسرم به خانه برمی گشت. البته همیشه بعد از قهر و کتک زدن، همسرم به خانه پدرش می‌رفت.

این بانو که هنوز سایه کتک زدن مرد را بر زندگیش احساس می‌کند در این برنامه نیز سکوت اختیار کرد و فقط به صحبت‌های همسرش گوش می‌داد و عکس العمل چندانی ندارد، اما در بخش کوتاهی از این برنامه گفت: خیلی وقت‌ها خانواده ام متوجه نمی‌شدند که ما می‌خواهیم طلاق بگیریم. حتی نمی‌دانستند که من به دادگاه مراجعه کرده ام.

مرد نیز گفت: شاید بیش از ۱۰ بار از درخواست طلاق ما را خانواده همسرم از ماجرا باخبر نمی‌شدند. سالگرد پدر زنم بود که به خواستگاری رفتم، برادر بزرگ همسرم به عنوان بزرگ آن‌ها بود، البته گاهی مقابل برادر زنم می‌ایستادم. اما اکنون رابطه خوبی داریم.

معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در کانال تلگرامی خود بخشی از این برنامه تلویزیونی را به تصویر کشانده و در زیر آن نوشته است: زندگی مشترک زیر سایه کتک؟ این مصاحبه چه معنایی دارد؟

وی چند سوال دیگر از این کلیپ داشته است، در شرایط تلاش برای تقویت و تحکیم بنیاد خانواده، این مصاحبه چه معنایی دارد؟ زنی که بعد از ٢٧ بار درخواست طلاق به خاطر کتک خوردن از همسر، توانست به زندگی مشترک ادامه دهد. تصویر این چنینی زندگی مشترک را برای تشویق جوانان به ویژه دختران به ازدواج، ارائه می‌دهید؟ یا طرح این الگو‌ها برای عادی جلوه دادن خشونت علیه زنان است؟

این سوال در ذهن همه ماست که هدف صدا و سیما ترویج همسرآزاری است یا اینکه می‌خواهد زنان و مردان را به ساختن و سوختن تشویق کند، یعنی با وجود همه مشکلاتی که در زندگی هست زنان باید با شرایط بسازند و خودشان را با زندگی وفق دهند، حتی اگر هر روز کتک بخورند.

زندگی کردن به چه قیمتی؟ اینکه هر روز کتک بخوری، اینکه جلوی دو فرزند دختر این صحنه‌ها را مشاهده می‌کنند، هر روز تن به شکست در زندگی بدهی، اما بمانی؟ بمانی، چون جایی نداری؟ یا اینکه می‌خواهی نشان دهی که زندگی همین است و باید بسوزی و بسازی.

ناگفته نماند که خشونت علیه زنان در سال‌های اخیر از خشونت‌های فیزیکی تا کلامی رشد چشمگیری داشته است، اما بسیاری از زنان تن به این خشونت‌ها می‌دهند. تاب آوری زیادی دارند و تحمل می‌کنند که نمونه آن این زن است که هر بار کتک می‌خورد و دم نمی‌زند، شاید بچه هایش را که می‌بیند سکوت می‌کند. اما به چه قیمتی؟ اما برخی دیگر از زنان هم هستند که نمی‌توانند این مشقت‌ها و تحقیر‌ها را تحمل کنند.

شهناز سجادی، مشاور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری درباره پخش این برنامه تلویزیونی می‌گوید: بحث کتک خوردن زن و ایراد ضرب و جرح نسبت به زن از دیرباز به نوعی در فرهنگ ما یک امر زشت و ناپسندی نبوده است.

وی معتقد است: در این نیم قرن یا طی ۲۰ تا ۳۰ سال اخیر رویکرد کشور ما نسبت به ایراد ضرب و جرح علیه زنان هم مانند خیلی کشور‌های که به حقوق زنان اهمیت می‌دهند، منفی شده و این پدیده رو زشت می‌دانند و هیچ حقی برای شوهر که زن را مورد ضرب و شتم قرار دهد قائل نیست.

سجادی ادامه می‌دهد: در قوانین ما اگر مردی زن را مورد کتک و ضرب و شتم قرار دهد، نه تنها برای زن حق طلاق قائل می‌شود، دیه هم به او تعلق می‌گیرد، مرد باید دیه را بپردازد و اگر مورد قصاص باشد باید قصاص شود، اما این‌ها کافی نیست؛ چون موارد قصاص نادر است و خیلی کم اعمال می‌شود، چون قصاص اعضا نمی‌تواند همان طور مقابله به مثل شود بنابراین فقط پرداخت خسارت می‌ماند. اما مطابق قوانین فعلی مجازات، حبس برای آن‌ها وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه حق طلاق زن محدود به شرایط است، می‌گوید: یکی از این شرایط سوء رفتار مرد است که باعث عسر و حرج هم می‌شود، البته اکنون جامعه اعمال سوء رفتار و خشونت کلامی و فیزیکی علیه زن را روا نمی‌داند و به هر حال محاکم نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند.

مشاور معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری تاکید می‌کند که آنچه که قرار بود بیشتر از این حقوق زن را رعایت کند و مانع از ایراد ضرب و شتم و هرگونه خشونت کلامی و فیزیکی زن شود، در لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت آمده است و اکنون قوه قضاییه از آن ناامید شده است و اعلام کرده که این لایحه جرم انگاری و اشکالات زیاد دارد. در این لایحه انواع خشونت پیش بینی شده است.

به گزارش ایرنا، لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت در دولت یازدهم (معاونت امور زنان و خانواده) تدوین شد که بنا به ماهیت قضایی آن، از سوی شورای نگهبان، برای بررسی و تدوین نهایی به قوه قضاییه ارجاع شده است.

این لایحه در پنج فصل و ۹۲ ماده به منظور جلوگیری از بی عدالتی در روابط خانوادگی و ضرورت رفع ظلم و تعدی نسبت به زنان در عرصه خانواده و همچنین پیش بینی راهکار‌ها و ضمانت‌های قانونی و جلوگیری از افراط و تفریط در این زمینه از طرف مرکز امور زنان و خانواده دولت یازدهم تدوین شده بود. اکنون این لایحه دارای ۵۲ ماده است.

در این لایحه، اهدافی شامل تقویت و تحکیم نظام خانواده، تامین حقوق زنان به منظور حفظ کرامت و امنیت آنان، پیشگیری از خشونت علیه زنان، حمایت از زنان قربانی یا در معرض خشونت و تامین و افزایش سطح آگاهی جامعه در خصوص خشونت علیه زنان و راه‌های مقابله با آن آمده است.

همچنین حمایت‌های مندرج در این قانون شامل زنان بالاتر از ۱۸ سال (شمسی) تمام و زنان متاهل کمتر از ۱۸ سال (شمسی) می­ شود. اگر چه در این قانون خشونت را جرم دانسته و آمده است که هیچکس حق ندارد در روابط خانوادگی، اماکن خصوصی، عمومی یا دولتی به قصد آسیب علیه زنان مرتکب آن شود، در صورت ارتکاب، مطابق احکام این قانون مجازات می‌شود.

لایحه تامین امنیت زنان علیه خشونت ۱۱ ماه است که در اختیار رئیس قوه قضاییه قرار دارد. اخیرا نیز به موضوع مجازات‌های آن اشمکالاتیگرفته شده است که غلامحسین محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرده است که این لایحه نیاز به اصلاحات فراوان دارد و یا باید اصلاح شود یا لایحه‌ای دیگر تهیه شود.

وی معتقد است، در لایحه هرگونه خشونت، ضرب و جرح و تعرض به حیثیت زن را جرم انگاری کرده اند و مجازات حبس را علاوه بر دیه پیش بینی کرده اند، نسبت به آن مخالفت می‌شود و الان می‌گویند مشکل عمده آن، جرم انگاری و مجازات حبس زیاد آن است.

سجادی ادامه می‌دهد: قانون فعلی ما می‌گوید اگر کسی مورد ضرب و شتم قرار گیرد، باید ضارب فقط دیه بدهد؛ مانند این آقا در این کلیپ که ما این شعار را زیاد می‌شنویم. چنین فرهنگی باید جرم انگاری شود. برای ساختن یک فرهنگ مجبوریم این موضوع را جا بیندازیم و برای اینکه مردم به یک رفتار بهنجار مقید شوند باید موضوع را جرم انگاری کنیم تا فرهنگ سازی شود.

وی تصریح می‌کند: وقتی این شوهر ۲۷ بار زن را کتک زده است، باید فقط دیه پرداخت کند، آن هم در صورتی که زن بتواند اموال همسرش را شناسایی کند، ولی جرم انگاری و حبس ندارد، اگرچه مقابله با این رفتار نابهنجار در این لایحه که به عنوان یکی از مطالبات زنان است، آمده است.

سجادی می‌گوید: این لایحه در دولت نهم تهیه شده است، اکنون مخالفان زیادی دارد، اما معتقدیم تا وقتی جرم انگاری نشود ما شاهد این رفتار‌ها هستیم، چون مشکلات روحی و روانی در بسیاری از افراد در جامعه وجود دارد، به عنوان نمونه مصرف برخی موادمخدر باعث توهم می‌شود و این مسائل باعث آسیب‌های فیزیکی به زنان و کودکان می‌شود.

وی اضافه می‌کند: اگر چه اکنون به دلیل افزایش هزینه‌های زندگی حتی دیه هم جوابگو نیست و باید فرد از جیب خودش هزینه کند. اما چون یکی از جرایمی که در کشور ما زیاد است ضرب و جرح است و طبق آمار پزشکی قانونی تعداد زنانی که در یکسال برای معاینات و گرفتن طول درمان ضرب و شتم مراجعه می‌کنند، بالاست؛ وقتی آمار بالاست و جرایم مکرر ضرب و جرح است، پس باید جرم انگاری شود.

براساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، در ۹ ماهه سال ۱۳۹۷ در کشور، ۴۵۸ هزار و ۴۴۰ نفر به منظور انجام معاینات آسیب‌های ناشی از نزاع به پزشکی قانونی مراجعه کردند که از این شمار ۳۱۲ هزار و ۴۹ نفر مرد و ۱۴۶ هزار و ۳۹۱ نفر زن بودند.

همچنین طبق اعلام احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور، میزان همسرآزاری در سال ۹۶ نسبت به ۹۵ با رشد ۵، ۸ درصدی روبه رو بوده است این در حالی است که ۹۰ درصد مدعیان همسرآزاری را زنان و ۱۰ درصد باقیمانده را مردان تشکیل می‌دهند.

سجادی البته معتقد است که ضرب و شتم فقط برای زنان نیست و بسیاری از مردان و حتی نخبگان هم مورد ضرب و جرح قرار می‌گیرند، بنابراین جرم زیاد؛ جرم انگاری لازم دارد و باید فرهنگ سازی شود. معتقدیم جرم انگاری از وقوع جرم، پیشگیری می‌کند، چون پیشگیری از جرائم لازم است.

وی ادامه می‌دهد: اخیرا ایراد‌های زیادی به لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت در قوه قضائیه گرفته شده است و صحبت روی این موضوع است که جرم انگاری زیاد و مجازات حبس پیش بینی شده است و نباید مرد را زندانی کنیم، اما ما معتقدیم یک شوهر نابهنجار باید زندانی شود، چون رفتار او موجب آسیب به زن و فرزندش و گسستن خانواده می‌شود باید این افراد را مجازات کرد قرار نیست یک مرد شریف و مدیر خانواده را مجازات و زندانی کنیم.

مشاور حقوق شهروندی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری می‌گوید: مشکل ما در صدا و سیما نیست در فرهنگ جامعه است. مشکل آن‌هایی هستند که در مقابل این همه ظلم، مقاومت می‌کنند، چون معتقدیم مظلوم هم همان قدر بد است که ظالم بد است و باید در مقابل ظلم ایستادگی و مقابله کرد.

وی ادامه می‌دهد: زنان ما به لحاظ داشتن عاطفه به فرزند و زندگی، کرامت خودشان را فراموش می‌کنند و حاضرند هرگونه ظلمی را در زندگی بپذیرند تا بقای خانواده را داشته و در کنار خانواده خود باشند اگر چه اکثریت آقایان زنان را تهدید می‌کنند که اگر زندگیت را رها کنی فرزندانم را از تو می‌گیرم. یا بسیاری از زنان مهریه را بابت حضانت می‌بخشند.
سجادی خاطرنشان می‌کند: شاید این زن هم مانند هزاران زنی باشد که تمام تلاش خود را کرده است که برای تحکیم خانواده، کرامت خودش را قربانی خود و فرزندانش کرده است. عامل دیگری ندارد اگر آمارگیری هم شود و از زنانی که این مشکلات را دارند پرسیده شود که چرا زودتر برای طلاق نیامده اند، اولین موضوع فرزندانشان است اگر فرزند نداشته باشند اسارت و رنج را نمی‌پذیرند و زودتر جدا می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: صدا و سیما با هر انگیزه‌ای این برنامه را اجرا کرده است باید از خودشان پرسید؛ ولی اگر با این کلیپ‌ها زنان را تشویق به تاب آوری و تحمل رنج و شعار بسوز و بساز می‌کنند، نتیجه معکوس گرفته اند، چون در فضای مجازی پخش شده و معتقدیم فضای مجازی فرهنگ را می‌سازد.

سجادی می‌گوید: صدا و سیما اگر انگیزه داشته که این زن، چون ۲۷ بار کتک خورده و در خانواده اش مانده است، را الگو قرار دهد. این برنامه نتیجه معکوس داشته و زنان را آموزش داده که کرامت خودشان را بیشتر از دست بدهند و با مشکلات و کتک کاری‌ها بسوزند و بسازند.