به موفقیت اینستکس خوشبین نیستم/ از سفر اسد به تهران نگران نبودیم
رویداد۲۴ «لوان جاگاریان» سفیر دولت فدراسیون روسیه در ایران، می‌گوید که روسیه آماده است به سازوکار حمایت از تبادلات تجاری اروپایی‌ها با ایران (اینستکس) بپیوندد، اما اروپایی‌ها تاکنون هیچ دعوتی از آن‌ها نکرده‌اند. سفیر روسیه در ایران می‌گوید که مسکو از سطح روابط سیاسی با تهران رضایت دارد، اما چنین مسئله‌ای در حوزه اقتصادی مصداق ندارد و دو کشور نتوانسته‌اند به‌خاطر برخی مسائل در حوزه تجاری و اقتصادی از پتانسیل‌های خود به‌خوبی استفاده می‌کنند.
سفیر روسیه با رد خبرسازی‌های برخی رسانه‌های عربی و غربی درباره ناراحتی و نگرانی مسکو از سفر بشار اسد به تهران، تصریح کرد که سفر رئیس جمهوری قانونی جمهوری عربی سوریه به تهران به این دو کشور مربوط است؛ به ایران و سوریه، و هیچ کسی نمی‌تواند در این زمینه مداخله کند. جاگاریان در ادامه تأکید کرد که آنچه در برخی رسانه‌های غربی و عربی آمده است، اصلاً بی‌اساس است. به‌گفته سفیر روسیه در ایران، هدف و منظور برخی رسانه‌های عربی و غربی از انتشار چنین اخباری، تلاش برای ایجاد شکاف بین ایران و روسیه و سوریه است، اما اصلاً موفق نخواهند بود.
جاگاریان در خصوص اینستکس ابراز امیدواری کرد که اروپایی‌ها موفق شوند اما بشخصه به آن چندان خوشبین نیست. وی گفت که «ان‌شاءالله من اشتباه می‌کنم و اروپایی‌ها موفق باشند».
در ادامه مشروح گفت‌وگو با سفیر روسیه در ایران ارائه شده است:
در خصوص اوکراین قرار است که طی روزهای آتی در این کشور انتخابات برگزار شود ما چندین سال قبل شاهد بودیم که روسیه با کشورهای غربی در آنجا یک سری چالش‌هایی داشتند و بخشی از آن مربوط به کریمه می‌شد. ارزیابی شما از جدیدترین تحولات مربوط به اوکراین چیست؟ آیا روسیه در انتخابات اوکراین از جناح خاصی حمایت می‌کند یا نه و اینکه شرایط این کشور و کریمه را چطور می‌بینید؟
جاگاریان: آنچه مربوط به اوکراین است، شما درست فرمودید، به‌تاریخ 31 ماه مارس در آنجا انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود. چند تن هم نامزد هستند. اما ما به‌هیچ‌وجه از هیچ طرفی در آنجا حمایت نمی‌کنیم چرا که در امور داخلی مداخله نمی‌کنیم. اما حضور شما عرض شود که ما خیلی نگرانیم و نمی‌توانیم قبول کنیم که تعداد زیادی از شهروندان اوکراین که در روسیه زندگی و کار می‌کنند، که چند میلیون نفر هستند، از امکان شرکت در این انتخابات محروم شده‌اند. معمولاً در سفارت‌خانه‌ها، کنسول‌گری‌های خارج از کشور حوزه‌های [رأی‌گیری] تأسیس می‌شود. ما انتظار داشتیم که اوکراین در سفارت خود در مسکو و همچنین در کنسول‌گری‌هایش در کشور روسیه این حوزه‌های انتخاباتی را [حوزه‌های رأی‌گیری] تأسیس کند، برای اینکه شهروندان اوکراین بتوانند در انتخابات شرکت کنند، ولی اجازه ندادند، و این البته نقض حقوق بشر است، این یک موضوع بود.
موضوع دیگر درباره کریمه است که ما این روزها درست پنجمین سالروز الحاق‌یافتن کریمه به آغوش وطنش را جشن می‌گیریم، و در جشن‌هایی که در شبه‌جزیره کریمه برگزار شد هم رئیس دوما و هم نمایندگان دوما شرکت کردند و مردم خیلی راضی هستند، از اینکه بالاخره پس از گذشت حدود 25 سال این شبه‌جزیره در نتیجه همه‌پرسی عمومی به آغوش وطن برگشته است.
ما به هفتادمین سالگرد تأسیس ناتو هم نزدیک می‌شویم، این سازمان ماهیتی داشت و با یک هدفی تشکیل شد، اما هم‌اکنون ظاهراً علاوه بر اختلافات داخلی که در این سازمان است، برخی درباره ماهیت و اهداف آن سؤالاتی را مطرح می‌کنند، نظر روسیه در این باره چه است؟
جاگاریان:پیش از هرچیز من فکر می‌کنم که در شرایط کنونی که جنگ سرد به پایان رسیده است، هیچ ضرورتی برای موجودیت چنین ساختار نظامی اصلاً وجود ندارد. و شاهد هستیم طی هفتاد سال فعالیت ناتو این سازمان فقط به ایجاد تنش آن‌هم تنش‌های مصنوعی، برطرف کردن رژیم‌های حقوقی و سایر اقدامات غیرقانونی دست زده است، مثلاً بمباران غیرقانونی یوگسلاوی سابق در سال 1999 که شهرهای مختلف صربستان را و به‌نوبه اول پایتخت، شهر بلگراد را بمباران و برخی از مناطق مسکونی پایتخت را نابود کردند. البته کشورهای ناتو از شورای امنیت مجوزی برای این کار دریافت نکردند. این یک تجاوزکاری غیرقانونی بود.
کشورهای عضو ناتو لیبی را هم منهدم کردند، دیگر لیبی به‌عنوان کشوری واحد وجود ندارد. در افغانستان اقداماتی منفی انجام دادند. الآن با گذشت هفده سال یا بیشتر از حضور نیروهای مسلح آمریکا و سایر کشورهای ناتو، شاهد هستیم که نتیجه همان‌گونه که قبلاً هم گفته‌ایم صفر است. افغانستان برای کشورهای ناتو به یک باتلاق تبدیل شده است، لذا شاهد هستیم که آقای زلمای خلیلزاد، خیلی فعالانه تلاش دارد تا آمریکا از این بحران خارج شود، لذا هیچ نتیجه مثبتی را طی هفتادسالگی موجودیت ناتو مشاهده نکردیم.
اخیراً مشاهده کردیم که یک سری تحریم‌ها از سوی برخی کشورها همچون کانادا، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها علیه روسیه اعمال شد، به‌نظر شما اهداف این تحریم‌ها چه است و چه تأثیراتی می‌تواند داشته باشد؟
جاگاریان: ما از این نوع تحریم‌ها خیلی خسته شدیم، اصلاً دیگر به آن‌ها دقتی نمی‌کنیم. تحریم کردند، تحریم نکردند، برای ما اصلاً جالب نیست، منتها یک نکته خیلی مهم است. وقتی آن‌ها تحریم می‌کنند ما هم جواب می‌دهیم. جواب ما هم خیلی قاطع است، لذا در نتیجه این تحریم‌ها، موضع اصولی روسیه اصلاً تغییر نمی‌کند، تجدیدنظر نمی‌کنیم و هدف اصلی این تحریم‌ها اصلاً چی است؟ چون آمریکا و متحدانش از سیاست مستقل روسیه مثل [سیاست مستقل] ایران خشنود نیستند، لذا تحریم می‌کنند. آمریکا می‌خواهد که روسیه کشوری مزدور باشد، اصلاً امکان‌پذیر نیست.
آیا روسیه بحث تحولات مرتبط با برگزیت را هم دنبال می‌کند؟ و چه نتیجه‌ای برایش مطلوب است؟
جاگاریان:این یک مسئله داخلی انگلیس و اتحادیه اروپا است، چنانچه پیشتر نیز تلاش کردند تا روسیه را متهم کنند که گویا روسیه مداخله می‌کند، اصلاً ما هیچ دخالتی نداشته‌ایم، این مسئله اصلاً برای ما جالب نیست، اینکه برگزیت انجام بشود، یا انجام نشود، این کاری مربوط به اتحادیه اروپا است. یک شوخی جدید بین روس‌ها با کلمه برگزیت رایج شده است که به آن «برگزیت کردن» می‌گویند؛ منظور شرایطی است که کسی خداحافظی می‌کند اما نمی‌رود. به این، برگزیت کردن می‌گویند.
جاگاریان: ما شنیدیم که مثلاً یک روزنامه انگلیسی [مستقر در انگلیس] به‌نام العرب نوشته که گویا آقای لاوروف از سفر غیرمنتظره آقای بشار اسد به تهران ناراحت شده است. به‌نوبه اول، سفر رئیس جمهوری قانونی جمهوری عربی سوریه به تهران به این دو کشور مربوط است؛ به ایران و سوریه. این یک مسئله است؛ هیچ کسی نمی‌تواند در این زمینه مداخله کند. دوم، ما طبیعتاً اصلاً به هیچ وجه نگران نبودیم. آنچه در برخی رسانه‌های غربی و عربی آمده است، اصلاً بی‌اساس است. و هدف و منظورشان تلاش برای ایجاد شکاف بین ایران و روسیه و سوریه است، اما اصلاً موفق نخواهند بود.
طی سال ایرانی (هجری شمسی) که گذشت، گزارش‌ها و مطالب زیادی را درباره رابطه ایران و روسیه دیدیم. درباره سوریه یا موضوعات مختلف مطالبی مطرح شده است. حال روابط ایران و روسیه الآن چگونه است؟ چه شرایطی را طی می‌کند؟ آیا مشکلی وجود دارد؟ دست‌اندازی وجود دارد یا خیر؟ آیا روسیه به روابط با ایران در شرایط ویژه‌ای که وجود دارد، دوران تحریم‌ها یا چالش با غرب خورده است، آیا روسیه به روابط خود با ایران ادامه می‌دهد؟
جاگاریان:در این مسئله هیچ شکی وجود ندارد که ما به تعهدات و دوستی خود با دولت جمهوری اسلامی ایران پایبند هستیم، چه در خصوص برجام، ما همیشه کنار ایران هستیم و خواهیم بود، چه در خصوص سایر مسائل همچون حقوق بشر، سیاست منطقه‌ای ایران که آمریکا و متحدانش از ایران انتقاد دارند؛ به‌عنوان سفیر روسیه می‌خواهم تأکید کنم که این انتقادات بی‌اساس هستند، لذا ما از سطح فعلی همکاری دوجانبه بین ایران و روسیه در ابعاد مختلف سیاسی بی‌نهایت راضی هستیم، منتها ناراحتی ما این است که همکاری در بعد اقتصادی پایین‌تر از امکانات هر دو کشور است و این ما را خیلی ناراحت می‌کند. ولی امیدواریم با تلاش‌های مشترک با دوستان ایرانی خود بتوانیم مشکلات موجود همچون مشکلات بانکی و سایر مشکلات مصنوعی را که در نتیجه این تحریم‌های ضدروسی و ضدایرانی ایجاد شده، بتوانیم برطرف کنیم و ان‌شاءالله در ماه ژوئن که نشست کمیسیون مشترک قرار است در ایران برگزار شود به رشد همکاری اقتصادی دو کشور کمک کند.
شما فکر می‌کنید که این پتانسیل افزایش همکاری‌های اقتصادی و آمادگی روسیه برای این کار وجود دارد؟
جاگاریان: من فکر نمی‌کنم، من مطمئنم، شک و تردیدی وجود ندارد.
در خصوص بحث اینستکس، مکانیزم مالی که اخیراً اروپایی‌ها تعبیه کردند که ثبت شده اما هنوز اجرایی نشده است، در خصوص این مکانیزم چه نظری دارید، آیا می‌تواند مشکلات مربوط به ایران را حل کند یا خیر؟ و اینکه در خصوص استفاده کشورهای ثالث از این مکانیزم با شما بحثی مطرح شده از سوی اروپایی‌ها یا خیر؟
جاگاریان: در مرحله اول، همان‌طور که ما اطلاع داریم، همچنان جزئیات زیادی وجود دارد که باید خود اروپایی‌ها بین خودشان و با ایران هماهنگی‌هایی را انجام دهند. ایران نیز باید چنین ساختار مشابهی را ایجاد کند و آقای همتی رئیس بانک مرکزی اعلام کرده است که به‌زودی چنین ساختاری تأسیس خواهد شد، همان‌طوری که من شنیده‌ام. اما این موضوع خیلی پیچیده است، چون اروپایی‌ها در حالتی خیلی دشوار قرار دارند، خوب از یک طرف آن‌ها به تعهدات خود به برجام پایبندند، تا زمانی که ایران پایبند است. از طرف دیگر، آن‌ها زیر فشار خیلی قوی آمریکا هستند و برای آن‌ها خیلی مشکل است. به‌نظر ما، روسیه اعلام آمادگی کرده است که می‌خواهیم و آماده هستیم که به اینستکس بپیوندیم، البته اگر از ما دعوت بکنند. و خیلی مهم است که در این نوع از همکاری، چین و هند هم شرکت بکنند، چون برای ایران به‌نوبه اول مهم‌تر از همه امکان ادامه صادرات نفت است و مهم‌ترین وارد‌کنندگان نفت ایران چین و هند هستند، از این لحاظ برای ایران مهم است. اما باید ببینیم اوضاع چگونه می‌شود، امیدوارم که موفق باشند، امیدوارم، ولی شخصاً خیلی خوشبین نیستم، ان‌شاءالله که من اشتباه می‌کنم، ان‌شاءالله که اروپایی‌ها موفق باشند.
از روسیه که تاکنون برای پیوستن به اینستکس دعوتی نشده است؟
جاگاریان: نخیر.
این نکته‌ای که شما گفتید، آن‌ها تا زمانی که ایران به تعهداتش پایبند باشد، پایبند خواهند بود. ولی نکته‌ای که ایران می‌گوید این است که آن‌ها تاکنون پایبند نبوده‌اند.
جاگاریان:نه، آن‌ها که خارج نشده‌اند از برجام، درست است؟ مثل آمریکا. در برجام هستند لذا وقتی ما نشست برگزار می‌کنیم، پیشتر 1+5 بود، اما اکنون E3+2 است که شامل سه کشور اروپایی به‌علاوه چین و روسیه هستند، بدون آمریکا. 1+5 دیگر وجود ندارد. و یک‌بار دیگر می‌خواهم خاطرنشان کنم که خروج آمریکا از برجام خلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت بود، این یک نقض حقوق بین‌المللی از سوی آمریکا است، و ما این را محکوم می‌کنیم، و از آمریکا به‌شدت انتقاد داریم، لذا آمریکا حق ندارد از دیگران انتقاد کند، چون دیگر هیچ اعتمادی به آمریکا وجود ندارد، اگر این‌گونه رفتار کنند.
