وابستگی متقابل بین سه فاکتور اجرای قانون، محیط و آموزش، جهت مقابله با سوانح ترافیکی

رویداد۲۴ بر متخصّصین حمل و نقل و ترافیک، پوشیده نیست که در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته طبیعت چندگانه ایمنی راه و ترافیک، و متعاقباً حلّ مشکل تصادفات جادّه‌ای، از چندین دهه قبل مورد پذیرش قرار گرفته و بهمین جهت سازمان‌های زیادی درگیر وظایف مربوطه با هدف بهبود وضعیت ایمنی معابر (راه‌ها) شده‌اند.

بعنوان نمونه پلیس سعی دارد که رفتارهای خطرآفرین رانندگان را با اجرای قوانین راهنمایی کنترل نماید؛ مهندسین راه و ترابری سعی می‌کنند جاده‌های ایمن‌تر احداث نمایند؛ و مربّیان سعی دارند که استفاده‌کنندگان از جاده را با مفاهیم و پیام تابلوها و علایم و نیز خطرات بالقوه در جاده آشنا نموده و روش‌های پرهیز از آنها را آموزش دهند. چنین تلاش‌هایی در کشورهای پیشرفته با یکدیگر هماهنگ می‌شوند تا بتوانند حداکثر تاثیر را نسبت به کاهش سوانح و تلفات ترافیکی ایفا نمایند.

برعکس در کشورهای در حال توسعه مسئولیت‌های ایمنی معابر، اغلب مبهم و تفکیک‌نشده بوده و هماهنگی بسیار کمی بین سازمان‌های ذی‌ربط وجود دارد. در جایی که یک سازمان منفرد مسئول بهبود ایمنی جاده‌هاست ممکن است با سازمان‌های دیگری که در وضعیت ایمنی جاده اثرگذار هستند، تماس بسیار کم و یا هیچ تماسی نداشته و یا اینکه قدرت اجرائی در سایر موارد را در اختیار نداشته باشد. این مشکل فقط زمانی قابل رفع خواهد بود که شکل‌پذیری فعالیت‌های هماهنگ بمنظور کاهش کمبودها، در هر یک از زمینه‌های موثر بر ایمنی معابر، در بستر شورایی متّفق از کلیه ارگان¬های دخیل در ارتقای ایمنی معابر صورت پذیرد.

بدون توان اجرایی برآمده از جایگاه قانونی، برنامه‌های ایمنی ترافیک، غیر قابل اجرایی و در موارد عدم هماهنگی با سایر دستگاه‌ها، دارای اثر حداقلی خواهند بود. موضوع فرهنگ‌سازی و آموزش در این میان نقش خطیری بر عهده داشته که با تعلیم رانندگان به رفتار ایمن‌تر و نیز آگاهی دادن به آنها در مورد معانی تابلوها و خط‌کشی‌ها، تاثیر محسوسی در کاهش سوانح ترافیکی خواهد داشت. زیرا اگر راننده با فراموش کردن آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، که غالباً نیز چنین است، از معانی تابلوها و خط‌کشی جاده اطلاعی نداشته باشد، احتمال اطاعت از علایم راهها بسیار ضعیف خواهد بود. از سویی دیگر اگر رانندگان از طریق تابلوها و خط‌کشی‌ها یا جزایر میانی به موقع هدایت نشوند، اجرای مانور مورد نیاز دشوارتر و یا خطرناک خواهد بود. به عبارتی دیگر در صورتی که هدایت و اطلاعات لازم و به موقع در اختیار رانندگان قرار نگرفته و از طرفی خود جاده نیز بر مبنای به حداقل رساندن احتمال برخوردها طراحی نشده باشد (برای مثال طراحی نادرست هدایت ترافیک)، ریسک خطر راهها بسیار افزایش خواهد یافت.

بنابراین ارتباط بسیار قوی بین سه فاکتور اجرای قوانین، محیط و آموزش وجود دارد، که ایفای نقش هر 3 عامل با هم و در کنار یکدیگر می‌تواند به بهبود ایمنی معابر منجر گردد. در این میان کمبود در اجرای هر یک از لوازم سه فاکتور مورد بحث، در برخی اوقات بواسطه افزایش اقدامات فاکتورهای دیگر جبران-شدنی است و لیکن این امر مستلزم هزینه اجرایی و تبعات اجتماعی هنگفتی خواهد بود. بعنوان نمونه در حال حاضر پایین بودن فرهنگ ترافیکی یک اجتماع بوسیله اجرای شدیدتر جرائم رانندگی نظیر اعمال قانون بر اساس سرعت متوسط در راهها جبران می¬شود که انزجار عمومی و مورد صدمه شدید وارد شدن به سامانه‌های ثبت تخلّف توسط متخلّّفین در بسیاری از استانهای ایران را باعث شده است.

در مجموع: "کمیسیون‌های مدیریت اجرایی ایمنی حمل و نقل استان‌ها"، با هدف تعامل، تفاهم و برقراری توازن بین دستگاه‌های اجرایی، جهت تحقّق ارتباط مطلوب بین سه فاکتور مورد بحث در این یادداشت، ایجاد شده است، و در راستای انسجام و هماهنگی بین نهادها و همسو نمودن فعالیتهای دستگاه‌های اجرایی به منظور پیشبرد مناسب برنامه‌ها و اجرای مناسب اسناد بالادستی نظام در حوزه ایمنی راهها، با بهره‌گیری از توان، منابع فنّی و کارشناسی موجود در هر استان، با محوریّت ادارات کلّ راهداری و حمل و نقل جادّه‌ای بعنوان بازوی بهره‌مند از متخصّصین حمل و نقل و ترافیک، حرکت خواهد نمود؛ که امیدواریم شکل فعالیت جدید این کمیسیون‌ها، باعث و منجر به کاهش تصادفات و میزان تلفات و صدمات ناشی از سوانح ترافیکی گردد.

منبع: هفته نامه حمل و نقل

*کارشناس ارشد ترافیک