مشکل کشور کمبود پزشک است یا توزیع ناعادلانه/ ماجرای مهاجرت پزشکان
رویداد۲۴ سوالی که هر چند وقت یکبار پیرامون مسائل و مشکلات حوزه سلامت، رسانه‌ای می‌شود، موضوع کمبود پزشک است. البته طرح این مسئله با نظرات موافق و مخالف همراه است. به طوری که برخی بر این عقیده اند که مشکل کشور در تأمین پزشک، ناشی از توزیع ناعادلانه نیروی انسانی است. در حالی که موافقان کمبود پزشک معتقدند سرانه پزشک در ایران نسبت به میانگین جهانی و برخی کشورهای همسایه، بسیار پایین‌تر است.
محمدحسین قربانی نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، درباره روند توزیع پزشک در استان‌ها گفت: اصل طرح تحول سلامت بر اساس توزیع عادلانه منابع و ثروت و همچنین توزیع عادلانه نیروی انسانی در کشور اجرا شد. چون نیروهای تحصیل کرده با بیت‌المال در کشور تربیت شدند و طبیعتاً باید بر اساس نیاز در مناطق مختلف خدمت کنند.
وی با تأکید بر لزوم توجه به طرح جامع پزشک در استان‌های نیازمند و محروم گفت: هماهنگی‌هایی با سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت برای توزیع عادلانه نیروی انسانی بر اساس اولویت در استان‌های محروم صورت گرفته که ملاک، آموزش و درمان است.
نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان گفت: تلاش ما آن است که پزشکان در مناطق مختلف کشور به خصوص روستاها حضور داشته باشند تا در کنار کاهش هزینه‌های درمان، سیستم ارجاع نیز مورد توجه قرار گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد امروز در بسیاری از مناطق محروم پزشک حضور دارد. گام‌های خوبی هم برای توزیع عادلانه پزشک صورت گرفته که البته این کار به صورت صددرصدی انجام نشده است چون به زیرساخت‌ها نیاز دارد ولی در کل وضعیت رضایت‌بخش است و به گونه‌ای است که پزشکان به صورت عادلانه در کشور توزیع شده‌اند.
بشیر خالقی یکی دیگر از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با عنوان این مطلب که در برخی مناطق با کمبود پزشک در شرایطی روبرو هستیم و در برخی مناطقی کثرت پزشک وجود دارد، توزیع عادلانه پزشک را بهترین راهکار برای تنظیم اصولی خدمات رسانی به بیماران دانست و تصریح کرد: تربیت پزشک به اندازه کافی در کشور انجام شده است اما معضل ماندگاری طولانی مدت پزشکان در مناطق محروم نیازمند پژوهش و بررسی است تا بتوان راهکاری منطقی در خصوص رفع ریشه‌ای معضل مذکور را در دستورکار قرارداد.
وی ادامه داد: توزیع پزشک در کشور روند عادلانه ندارد و از همین رو بهترین راهکار برای رفع خلاء کمبود پزشک متخصص این است که پزشکان در مناطق محروم از سهمیه بومی استخدام شوند که بطور مثال سه برابر زمان تحصیل را در منطقه‌ای که مدرک اخذ شده است، به بیماران خدمات کنند.
خالقی افزود: بسیاری از مردم مطالبه دارند که پزشک متخصص برای شأن اعزام شود بنابراین بهترین راهکار این است که سهمیه بومی برای ورود به عرصه تخصص پزشکی برای پزشکان بومی در نظر گرفته شود تا بتوان خدمات پزشکی در حوزه درمان را تخصصی‌تر کرد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه دایر کردن مطب برای بسیاری از پزشکان عمومی صرفه اقتصادی ندارد، یادآور شد: با معضل کمبود پزشک روبرو نیستم بلکه توزیع پزشک در کشور روند مناسبی ندارد.
محمد جهانگیری معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی، با عنوان این مطلب که تعداد زیادی از پزشکان ما از کشور خارج شده‌اند و در کشورهای دیگر مانند کانادا، آمریکا و کشورهای اروپایی ارائه خدمات می‌دهند، گفت: به‌تازگی کشورهای اطراف مانند ترکیه نیز در حال جذب پزشکان ایرانی هستند.
وی با طرح این سوال که ما برای این پزشکان چه انگیزه‌ای ایجاد کرده‌ایم، افزود: وقتی انگیزه ایجاد نکنیم و نیاز هم در کشورهای دیگر وجود داشته باشد، آنها از کشور خارج می‌شوند و در حقیقت ما پزشکان را برای ارائه خدمات به سایر کشورها تربیت کرده‌ایم. ۱۲ سال تا زمان دریافت دیپلم و ۱۲ سال برای دریافت تخصص یعنی دولت ۲۴ سال برای تربیت این پزشکان دولت هزینه می‌کند اما انگیزه‌ای برای حفظ آنها ایجاد نمی‌کند.
جهانگیری با تاکید بر این موضوع که انگیزه‌های مهاجرت پزشکان فقط درآمد نیست، تصریح کرد: بحث مالی بخشی از آن است. وقتی پزشکان هر روز با تنش‌های اجتماعی، تنش‌های کاری و رفاهی و امنیت شغلی مواجه می‌شوند، اینها همه باید با یکدیگر آمیخته شود تا انگیزه خود را از دست بدهند. وقتی از پزشکان می‌پرسیم شما به چه دلیل از کشور خارج می‌شوید، پاسخ می‌دهند ما به دنبال آرامش و رفاه برای خود و خانواده‌مان هستیم تا وقتی به خانه بازمی‌گردیم دغدغه‌ای نداشته باشیم. اگر یک پزشک یا پرستار در جایی خطایی انجام دهد، همه خدمات پزشکان را تحت‌الشعاع آن اشتباه قرار می‌دهند، در حالی که ما ۹۰۰ میلیون بار خدمت در سال داریم. از این میزان قطعاً چند صد خطا اتفاق می‌افتد و نباید همه این خدمات به دلیل چند خطا نادیده گرفته شود.
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، در واکنش به ادعای افزایش مهاجرت پزشکان به کشورهایی مثل کانادا و ترکیه، گفت: خیلی از این اخبار نادرست است چون تعدادی از افراد از ابتدا برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی به خارج از کشور می‌روند. اما اینکه ادعا کنیم پزشکان ۴۰ یا ۵۰ ساله مهاجرت می‌کنند نادرست است چون همه کشورها از جمله کشور خودمان، قوانین سختی برای جذب پزشک دارند و مهاجرت جامعه پزشکی به کشورهای دیگر در مقایسه با سایر اقشار بالاتر نیست.
وی با تاکید بر اینکه با کمبود پزشک در کشور مواجه هستیم، افزود: در حال حاضر، شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک در کشور ۱.۶ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است. در حالی که کف مورد نیاز کشور ۲.۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین ۳.۵ تا ۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت را دارند. بنابراین باید از شاخص ۱.۶ پزشک به ازای هر ۱۰۰۰ نفر به ۲.۵ پزشک برسیم.
معاون کل وزارت بهداشت درباره وضعیت حضور پزشکان در برخی مناطق روستایی و مرزی، گفت: در حال حاضر ۶۸۰۰ پزشک در مناطق روستایی مشغول کار هستند. البته این موضوع به این معنا نیست که هر روستایی پزشک دارد. زیرا ما برای اینکه پزشک به یک روستا بفرستیم، سطح‌بندی داریم و بر اساس تعداد جمعیت باید برای اعزام و استقرار پزشک، حد جمعیتی رعایت شود.
حریرچی درباره نحوه توزیع پزشکان، اظهار داشت: توزیع پزشک در کشور نسبتاً عادلانه است، اما اشکالش این است که در شرایط فعلی وزارت بهداشت برای پزشک عمومی و متخصصین به طور متوسط دو سال اختیار توزیع دارد و بقیه سال‌ها را پزشکان خودشان تصمیم می‌گیرند که کجا خدمت کنند. بنابراین آن قسمت از توزیع پزشک که در اختیار وزارت بهداشت قرار دارد، عادلانه است، اما بعد از آن شرایط متفاوت می‌شود. به عنوان مثال تا ۴۰ درصد در برخی تخصص‌ها در تهران مستقر هستند که مطلوب نیست.
