با سفر وزیرخارجه عمان به ایران؛
نفتکش‌های ایران و بریتانیا مبادله می‌شود؟
رئیس دستگاه دیپلماسی عمان در بحبوحه تنش‌ها میان ایران و بریتانیا بر سر توقیف نفتکش‌ها، به تهران سفر کرد. برخی رسانه‌های عربی ادعا می‌کنند، وزیر عمانی پیشنهادی برای تبادل نفتکش‌ها به ایران آورده است.
رویداد۲۴ با اوج‌گیری تنش‌ها میان ایران و بریتانیا، بار دیگر نقش عمان به عنوان واسطه میان ایران و غرب برجسته شده است. یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان، به دلیل نقش‌آفرینی در گفتگو‌های پیشین ایران و غرب، سهم بسزایی در شکل‌دهی به این نقش عمان دارد. معمولا هر گاه او به ایران سفر می‌کند، زمزمه‌هایی درباره تبادل پیام میان ایران و غرب مطرح می‌شود. این بار نیز همزمان با سفر بن علوی به تهران، برخی محافل رسانه‌ای ادعا کردند دیپلمات ارشد عمان از جانب لندن و واشنگتن پیشنهاداتی برای تنش‌زدایی به تهران آورده است.
روز شنبه بن علوی، در سفری دو روزه وارد تهران شد و با همتای ایرانی خود، محمد جواد ظریف، و نیز علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دیدار و گفتگو کرد. پیش‌تر، وزارت خارجه عمان اعلام کرده بود این سفر در چارچوب روابط دوجانبه و مشورت‌های مستمر بین دو کشور در زمینه مسائل دو جانبه و تحولات اخیر انجام می‌شود. اما اظهارات وزیر عمانی پس از دیدار با مقامات ایرانی نشان می‌دهد که او در تهران گفتگو‌هایی درباره مسائل مرتبط با نفتکش‌ها انجام داده است. بن علوی در دیدار با شمخانی بر ضرورت احترام به قوانین تنگه هرمز و اجتناب از اقدامات تنش‌زا و همچنین خودداری از «استفاده از ابزار‌های نظامی برای حل اختلافات سیاسی» تاکید کرد. در مقابل، شمخانی نیز، ضمن تاکید بر لزوم رعایت قوانین بین المللی دریانوردی، توقیف نفتکش حامل نفت ایران در تنگه جبل الطارق توسط بریتانیا را «راهزنی دریایی» توصیف کرد.
گفتنی است که حدود یک ماه پیش، مقامات تنگه جبل الطارق، که بخشی از قلمرو بریتانیا به شمار می‌رود، نفتکش حامل نفت ایران، گریس ۱، را به اتهام نقض تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه سوریه و در حین عبور از این تنگه توقیف کردند. همان زمان، جوزپ بورل، وزیر امور خارجه اسپانیا، گفت بریتانیا به دستور آمریکا این نفتکش را توقیف کرد. در مقابل، ایران اواخر تیر ماه، نفتکش انگلیسی استینا ایمپرو را هنگام عبور از تنگه هرمز توقیف کرد. هر دو نفتکش هنوز در توقیف هستند. اکنون، برخی رسانه‌های عربی ادعا می‌کنند بن علوی پیشنهاد کرده است که ایران و بریتانیا نفتکش‌های یکدیگر را مبادله کنند. ظاهرا ایران با اصل مبادله مخالفت نکرده، ولی در عین حال، حاضر نیست اولین گام مبادله را بردارد.
در همین رابطه، روزنامه العرب، چاپ لندن، با استناد به برخی اخبار درز شده، مدعی شد بن علوی پیشنهاد داده است که ایران، نفتکش استینا ایمپرو را آزاد می‌کند و سپس انگلیس نفتکش گریس ۱ را بعدا آزاد می‌کند.
روزنامه کویتی الجریده، به نقل از منبعی در وزارت خارجه ایران، جزئیات بیشتری را منتشر کرد. طبق ادعای این روزنامه، بن علوی در تهران پیشنهاد کرده که عمان نفتکش استینا ایمپرو را از ایران تحویل می‌گیرد و تضمین می‌دهد که مقامات جبل الطارق نفتکش گریس ۱ را آزاد خواهند کرد. اما ایران با این پیشنهاد موافقت نکرده و خواستار این شده که اول، بریتاینا نفتکش گریس ۱ را آزاد کند، سپس ایران به آزادی نفتکش استینا ایمپرو مبادرت می‌ورزد.
ظاهرا پیشنهاد تبادل نفتکش‌ها ابتدا از سوی بریتانیا مطرح شده است. الجریده به نقل از تلویزیون رسمی ایران مدعی شد بن علوی، پیامی از جانب بریتانیا به تهران آورده است. بریتانیا در این پیام پیشنهاد کرده که بریتانیا در مقابل آزادی نفتکش استینا ایمپرو از جانب ایران، نفتکش گریس ۱ را آزاد می‌کند.
ماجرای نفتکش‌ها چند روزی به دلیل تغییر دولت در بریتانیا به حاشیه رفته است. اندکی پس از توقیف استینا ایپمرو، دولت بوریس جانسون در بریتانیا روی کار آمد. نظر به اینکه جانسون در حال تشکیل کابینه است، هنوز معلوم نیست که او در موضوع نفتکش‌ها چه رویکردی در پیش خواهد گرفت. اما احتمالا از تشدید تنش‌ها پرهیز خواهد کرد. ایران و بریتانیا هنوز به طور رسمی موضعی در خصوص تبادل نفتکش‌ها نگرفته‌اند. همین امر، راه را برای میانجیگری عمان هموار کرد.
اما فارغ از مسئله تبادل نفتکش‌ها، تاکید عمان بر نقش خود به عنوان میانجیگر قابل توجه است. ظاهرا عمانی‌ها از امکان تضعیف این نقش، توسط سایر رقبا، نظیر عراق، نگران هستند. حدود یک هفته پیش، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، در سفری چند ساعته، به تهران رفت و با رئیس‌جمهور حسن روحانی دیدار و گفتگو کرد. ساعاتی پیش از این سفر، پنی موردانت، وزیر دفاع بریتانیا، با عبدالمهدی تلفنی درباره اوضاع خلیج فارس گفتگو کرده بود. دو طرف در این تماس تلفنی بر اهمیت حفظ امنیت و ثبات در خلیج فارس و خاورمیانه و حفظ امنیت آزادی عبور و مرور در آبراه‌های بین المللی برای همه کشور‌ها و احترام گذاشتن به قوانین بین المللی تأکید کردند.
روزنامه الاخبار لبنان، به نقل از منابع عراقی مدعی شد که بریتانیا از عراق درخواست کرده بود که برای حل بحران نفتکش‌ها مداخله کند. این منابع اعلام کردند میانجیگری برای حل بحران میان ایران و بریتانیا، تنها دستورکار عبدالمهدی در سفر به تهران بود. به گفته منابع مزبور، درخواست میانجیگری از سوی بریتانیا مطرح شد. امری که برخلاف اظهارات تند مقامات بریتانیا، نشان می‌دهد این کشور دنبال حل‌وفصل تنش‌هاست.
با این حال، سوای این رقابت، عمانی‌ها برای وساطت یا حداقل پیام‌رسانی میان ایران و غرب، دلایل جدی‌تری دارند. عمان، روابط سیاسی و نظامی بسیار نزدیکی با بریتانیا و آمریکا دارد. افزون بر این، بخشی از تنگه هرمز هم متعلق به عمان است. بنابراین، اگر تنش‌ها میان ایران و غرب در تنگه هرمز تشدید شود، عمان گزینه‌های بسیار دشواری خواهد داشت. این کشور به دلیل مرز مشترک با ایران در تنگه هرمز و نیز روابط نزدیک با غرب و سایر کشور‌های عربی مانند عربستان و امارات، در هر گونه تشدید تنش نظامی در این آبراه استراتژیک، درگیر خواهد شد. از این رو، عمانی‌ها برای آرام کردن وضع در تنگه هرمز منفعت اساسی دارند. گذشته از این، لندن و واشنگتن ممکن است مسقط را برای میانجیگری با ایران تحت فشار قرار دهند. در همین رابطه، دکتر صباح زنگنه، کارشناس مسائل جهان عرب، به فرارو گفت: «همه کشور‌های (عربی حوزه خلیج فارس) متاسفانه دارای پایگاه نظامی آمریکایی هستند. حتما آمریکا یا انگلیس به تناسب موضوع، دولت‌های این کشور‌ها تماس می‌گیرند و به آنها فشار می‌آوردند که آنها هم حرکتی از خود نشان دهند.»
حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا نوری شاهرودی، سفیر ایران در عمان، در گفتگو با وبسایت «الف» میانجیگری عمان درباره نفتکش‌ها را تایید کرد. وی گفت: «هدف اصلی از سفر وزیر خارجه عمان، (پیدا کردن) راه‌حلی برای توقیف کشتی ایرانی در جبل الطارق بود که رایزنی‌هایی را در این خصوص با مقامات ایرانی انجام داده است.»
یکی از مواردی که احتمالا آمریکا، عمان را به خاطر آن تحت فشار قرار می‌دهد، موضوع توافق موسوم به «معامله قرن» میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها است. باشگاه خبرنگاران جوان، در توئیتی مدعی شد که بن علوی علاوه بر موضوع نفتکش انگلیسی، از جانب جارد کوشنر، داماد و مشاور رئیس‌جمهور آمریکا، پیامی درباره فلسطین به تهران رسانده است. بر اساس این پیام، «به پیشنهاد جارد کوشنر، در قبال عقب نشینی ایران از معامله قرن، بخش‌هایی از دارایی ایران بواسطه عمان آزاد می‌شود.»
روز شنبه بن علوی، در سفری دو روزه وارد تهران شد و با همتای ایرانی خود، محمد جواد ظریف، و نیز علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، دیدار و گفتگو کرد. پیش‌تر، وزارت خارجه عمان اعلام کرده بود این سفر در چارچوب روابط دوجانبه و مشورت‌های مستمر بین دو کشور در زمینه مسائل دو جانبه و تحولات اخیر انجام می‌شود. اما اظهارات وزیر عمانی پس از دیدار با مقامات ایرانی نشان می‌دهد که او در تهران گفتگو‌هایی درباره مسائل مرتبط با نفتکش‌ها انجام داده است. بن علوی در دیدار با شمخانی بر ضرورت احترام به قوانین تنگه هرمز و اجتناب از اقدامات تنش‌زا و همچنین خودداری از «استفاده از ابزار‌های نظامی برای حل اختلافات سیاسی» تاکید کرد. در مقابل، شمخانی نیز، ضمن تاکید بر لزوم رعایت قوانین بین المللی دریانوردی، توقیف نفتکش حامل نفت ایران در تنگه جبل الطارق توسط بریتانیا را «راهزنی دریایی» توصیف کرد.
گفتنی است که حدود یک ماه پیش، مقامات تنگه جبل الطارق، که بخشی از قلمرو بریتانیا به شمار می‌رود، نفتکش حامل نفت ایران، گریس ۱، را به اتهام نقض تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه سوریه و در حین عبور از این تنگه توقیف کردند. همان زمان، جوزپ بورل، وزیر امور خارجه اسپانیا، گفت بریتانیا به دستور آمریکا این نفتکش را توقیف کرد. در مقابل، ایران اواخر تیر ماه، نفتکش انگلیسی استینا ایمپرو را هنگام عبور از تنگه هرمز توقیف کرد. هر دو نفتکش هنوز در توقیف هستند. اکنون، برخی رسانه‌های عربی ادعا می‌کنند بن علوی پیشنهاد کرده است که ایران و بریتانیا نفتکش‌های یکدیگر را مبادله کنند. ظاهرا ایران با اصل مبادله مخالفت نکرده، ولی در عین حال، حاضر نیست اولین گام مبادله را بردارد.
در همین رابطه، روزنامه العرب، چاپ لندن، با استناد به برخی اخبار درز شده، مدعی شد بن علوی پیشنهاد داده است که ایران، نفتکش استینا ایمپرو را آزاد می‌کند و سپس انگلیس نفتکش گریس ۱ را بعدا آزاد می‌کند.
روزنامه کویتی الجریده، به نقل از منبعی در وزارت خارجه ایران، جزئیات بیشتری را منتشر کرد. طبق ادعای این روزنامه، بن علوی در تهران پیشنهاد کرده که عمان نفتکش استینا ایمپرو را از ایران تحویل می‌گیرد و تضمین می‌دهد که مقامات جبل الطارق نفتکش گریس ۱ را آزاد خواهند کرد. اما ایران با این پیشنهاد موافقت نکرده و خواستار این شده که اول، بریتاینا نفتکش گریس ۱ را آزاد کند، سپس ایران به آزادی نفتکش استینا ایمپرو مبادرت می‌ورزد.
ظاهرا پیشنهاد تبادل نفتکش‌ها ابتدا از سوی بریتانیا مطرح شده است. الجریده به نقل از تلویزیون رسمی ایران مدعی شد بن علوی، پیامی از جانب بریتانیا به تهران آورده است. بریتانیا در این پیام پیشنهاد کرده که بریتانیا در مقابل آزادی نفتکش استینا ایمپرو از جانب ایران، نفتکش گریس ۱ را آزاد می‌کند.
ماجرای نفتکش‌ها چند روزی به دلیل تغییر دولت در بریتانیا به حاشیه رفته است. اندکی پس از توقیف استینا ایپمرو، دولت بوریس جانسون در بریتانیا روی کار آمد. نظر به اینکه جانسون در حال تشکیل کابینه است، هنوز معلوم نیست که او در موضوع نفتکش‌ها چه رویکردی در پیش خواهد گرفت. اما احتمالا از تشدید تنش‌ها پرهیز خواهد کرد. ایران و بریتانیا هنوز به طور رسمی موضعی در خصوص تبادل نفتکش‌ها نگرفته‌اند. همین امر، راه را برای میانجیگری عمان هموار کرد.
اما فارغ از مسئله تبادل نفتکش‌ها، تاکید عمان بر نقش خود به عنوان میانجیگر قابل توجه است. ظاهرا عمانی‌ها از امکان تضعیف این نقش، توسط سایر رقبا، نظیر عراق، نگران هستند. حدود یک هفته پیش، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، در سفری چند ساعته، به تهران رفت و با رئیس‌جمهور حسن روحانی دیدار و گفتگو کرد. ساعاتی پیش از این سفر، پنی موردانت، وزیر دفاع بریتانیا، با عبدالمهدی تلفنی درباره اوضاع خلیج فارس گفتگو کرده بود. دو طرف در این تماس تلفنی بر اهمیت حفظ امنیت و ثبات در خلیج فارس و خاورمیانه و حفظ امنیت آزادی عبور و مرور در آبراه‌های بین المللی برای همه کشور‌ها و احترام گذاشتن به قوانین بین المللی تأکید کردند.
روزنامه الاخبار لبنان، به نقل از منابع عراقی مدعی شد که بریتانیا از عراق درخواست کرده بود که برای حل بحران نفتکش‌ها مداخله کند. این منابع اعلام کردند میانجیگری برای حل بحران میان ایران و بریتانیا، تنها دستورکار عبدالمهدی در سفر به تهران بود. به گفته منابع مزبور، درخواست میانجیگری از سوی بریتانیا مطرح شد. امری که برخلاف اظهارات تند مقامات بریتانیا، نشان می‌دهد این کشور دنبال حل‌وفصل تنش‌هاست.
با این حال، سوای این رقابت، عمانی‌ها برای وساطت یا حداقل پیام‌رسانی میان ایران و غرب، دلایل جدی‌تری دارند. عمان، روابط سیاسی و نظامی بسیار نزدیکی با بریتانیا و آمریکا دارد. افزون بر این، بخشی از تنگه هرمز هم متعلق به عمان است. بنابراین، اگر تنش‌ها میان ایران و غرب در تنگه هرمز تشدید شود، عمان گزینه‌های بسیار دشواری خواهد داشت. این کشور به دلیل مرز مشترک با ایران در تنگه هرمز و نیز روابط نزدیک با غرب و سایر کشور‌های عربی مانند عربستان و امارات، در هر گونه تشدید تنش نظامی در این آبراه استراتژیک، درگیر خواهد شد. از این رو، عمانی‌ها برای آرام کردن وضع در تنگه هرمز منفعت اساسی دارند. گذشته از این، لندن و واشنگتن ممکن است مسقط را برای میانجیگری با ایران تحت فشار قرار دهند. در همین رابطه، دکتر صباح زنگنه، کارشناس مسائل جهان عرب، به فرارو گفت: «همه کشور‌های (عربی حوزه خلیج فارس) متاسفانه دارای پایگاه نظامی آمریکایی هستند. حتما آمریکا یا انگلیس به تناسب موضوع، دولت‌های این کشور‌ها تماس می‌گیرند و به آنها فشار می‌آوردند که آنها هم حرکتی از خود نشان دهند.»
حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا نوری شاهرودی، سفیر ایران در عمان، در گفتگو با وبسایت «الف» میانجیگری عمان درباره نفتکش‌ها را تایید کرد. وی گفت: «هدف اصلی از سفر وزیر خارجه عمان، (پیدا کردن) راه‌حلی برای توقیف کشتی ایرانی در جبل الطارق بود که رایزنی‌هایی را در این خصوص با مقامات ایرانی انجام داده است.»
یکی از مواردی که احتمالا آمریکا، عمان را به خاطر آن تحت فشار قرار می‌دهد، موضوع توافق موسوم به «معامله قرن» میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها است. باشگاه خبرنگاران جوان، در توئیتی مدعی شد که بن علوی علاوه بر موضوع نفتکش انگلیسی، از جانب جارد کوشنر، داماد و مشاور رئیس‌جمهور آمریکا، پیامی درباره فلسطین به تهران رسانده است. بر اساس این پیام، «به پیشنهاد جارد کوشنر، در قبال عقب نشینی ایران از معامله قرن، بخش‌هایی از دارایی ایران بواسطه عمان آزاد می‌شود.»
منبع: فرارو
خبر های مرتبط
