ایالات متحده از پیمان «آسمان‌های باز» خارج می‌شود/ هدیه ترامپ به پوتین

رویداد۲۴  ایده معاهده آسمان‌های باز ابتدا از سوی دوایت آیزنهاور، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده در سال ۱۹۵۵ مطرح شد که مسکو با آن مخالفت کرد. در نهایت پس از پایان جنگ سرد و در مارس ۱۹۹۲ بوش پدر این توافقنامه را امضا کرد و در سال ۲۰۰۲ در دوران ریاست‌جمهوری بوش پسر اجرائی شد. معاهده آسمان‌های باز یکی از مهم‌ترین اقدامات بین‌المللی برای شفاف‌تر کردن فعالیت‌های نظامی است.


۳۴ کشور عضو، با هدف ایجاد درکی متقابل و اطمینان‌سازی پس از دوران جنگ سرد و به خاطر تمامی تحرکات و فعالیت‌های نظامی‌ای که ممکن است باعث نگرانی آن‌ها شود، این معاهده را امضا کرده‌اند. این معاهده به کشور‌های مشارکت‌کننده اجازه می‌دهد تا آزادانه از نیرو‌های نظامی و فعالیت‌های یکدیگر اطلاعات جمع‌آوری کنند.


با‌این‌حال در سال‌های اخیر و با افزایش تنش میان روسیه و ایالات متحده، مسکو به‌عنوان یکی از اعضا، اقداماتی در جهت نقض این معاهده انجام داده و همین موضوع باعث شد تا ایالات متحده سال گذشته اجرای این معاهده با روسیه را متوقف کند. پنتاگون سال گذشته در بودجه جدید خود هزینه معاهده آسمان‌های باز با روسیه را تعلیق و در توضیح آن اعلام کرده است: «ایالات متحده فعلا قصد ندارد هیچ بودجه‌ای برای اجرای معاهده آسمان‌های باز درنظر بگیرد تا زمانی که اقدامات تنبیهی علیه روسیه درباره نقض این معاهده اعمال شود».


براساس گزارش وزارت دفاع ایالات متحده، روسیه در سال ۲۰۱۷ شرایط اجرای دقیق معاهده آسمان‌های باز را از طریق اعمال محدودیت‌هایی بر پرواز‌ها بر فراز کالینینگراد در دریای بالتیک نقض کرده است. اما روسیه ادعا می‌کند که این کشور به تعهدات خود طبق تمام توافق‌های بین‌المللی از جمله معاهده آسمان‌های باز پایبند بوده و ایالات متحده با استقرار سیستم‌های دفاع موشکی در اروپا این معاهده را نقض کرده است. از این سیستم‌های موشکی می‌توان برای پرتاب موشک‌های کروز تام‌هاوک به اهدافی در غرب روسیه استفاده کرد. در نهایت یک سال پس از آنکه واشنگتن اجرای این معاهده را با روسیه متوقف کرد، گزارش‌هایی درباره برنامه خروج ایالات متحده از معاهده آسمان‌های باز منتشر شد که تعدادی از مقام‌های دولت ترامپ آن را تأیید کردند که هشدار نمایندگان دموکرات کنگره را در پی داشت.


چهار نماینده دموکرات کنگره خروج قریب‌الوقوع آمریکا از معاهده آسمان‌های باز را هدیه‌ای به ولادیمیر پوتین دانستند. آن‌ها هشدار دادند که این تصمیم می‌تواند تعهدات ایالات متحده برای محافظت از اوکراین در برابر روسیه را هم با چالش روبه‌رو کند. اعضای دموکرات عضو کمیته سیاست خارجی و نظامی مجلس نمایندگان و سنای آمریکا در نامه‌هایی به وزرای دفاع و خارجه ایالات متحده در اعتراض به این تصمیم هشدار دادند که خروج از پیمان آسمان‌های باز که معاهده‌ای مهم و بین‌المللی برای کنترل تسلیحات نظامی است، هدیه‌ای دیگر از سوی ترامپ برای پوتین به شمار می‌آید. این معاهده نقشی انکارنشدنی در تأمین امنیت ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش ایفا می‌کند و خروج از آن می‌تواند ضربه‌ای دیگر به ثبات در منطقه به‌ویژه در شرق اروپا و اوکراین باشد.


این نمایندگان کنگره تأکید کردند که با وجود تعلیق اجرای معاهده آسمان‌های باز با روسیه از سال گذشته، پس از آنکه روسیه اقدام به مصادره سه کشتی اوکراینی در نوامبر ۲۰۱۸ در دریای سیاه کرد، هواپیما‌های ایالات متحده پرواز‌های موفقی بر فراز خاک روسیه و منطقه مورد مناقشه با اوکراین انجام دادند و اطلاعات مفیدی در اختیار ایالات متحده قرار گرفت. این اقدام در سال ۲۰۱۴ و پس از آنکه روسیه شبه‌جزیره کریمه را تحت حاکمیت خود درآورد نیز انجام شد. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که اوکراین برای حفاظت از خود در برابر روسیه نیاز به حمایت غرب از جمله ایالات متحده دارد. واشنگتن تاکنون وعده‌های زیادی به کی‌یف داده، اما به بسیاری از آن‌ها از جمله کمک نظامی ۴۰۰ میلیون دلاری عمل نکرده و این تردید ایجاد شده که ترامپ به‌جای انجام اقداماتی در جهت تأمین منافع ایالات متحده، در جهت خواسته‌های پوتین گام برمی‌دارد.