نمونه بازسازی شده از کفش‌های چرم سربازان هخامنشی +عکس

 

 

پوشاک مردان در زمان هخامنشی چگونه بوده؟

به طور کلی لباس مردان امپراتوری هخامنشی را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد: لباس دربار پارس‌ها و ایلامی‌ها، لباس سواره نظام، گروه‌های ایرانی و وابسته (مادها، ارامنه، کاپادوکیان، باکترها، آریایی‌ها، زَرنگیان، اراکیوزها، سوگدی‌ها و سکاها) و توده مردم می‌باشد. پنج مورد از لباس ممکن است از هم متمایز شود: کلاه، لباس بلند، پیراهن زیرین، شلوار و پاپوش.

قبل از بحث در مورد این موارد، مفید است که توجه داشته باشید که در سنت ایران باستان، سه طبقه اجتماعی از طریق رنگ لباس‌هایشان متمایز می‌شدند: ارتشیان به رنگ قرمز، کاهنان سفید، کشاورزان آبی رنگ می‌پوشیدند. این اثر رنگی را می‌توان در برخی از آثار به جای مانده از دوره هخامنشی مشاهده کرد.

شواهد تفسیر شده است گواه این موضوع است که سنت قدیمی ایران تا حدی در لباس تشریفاتی هخامنشی مشاهده شده است، پادشاه برای نشان دادن اقتدار خود بر هر سه طبقه، لباسی از سه رنگ قرمز، آبی و سفید به تن می‌کرده است. در تخت جمشید به خوبی می‌توان سبک پوشش پادشاه و درباریان را مشاهده کرد.

سبک کلاه هخامنشی شاید مهمترین وجه تمایز پوشاک این دوره با دوره‌های قبل و بعد خود باشد. کلاه پارسی برخلاف کلاه ماد‌ها که گرد و ساده است، معمولاً چهارگوشه و دارای چین‌های عمودی می‌باشد. در زمان جنگ معمولاً بر سر سربازان می‌توان پارچه بلند از پشم یا کتان که در اطراف سر پیچیده شده است را مشاهده کرد.

لباس دربار شامل پوششی است که به بهترین وجه در سنگ نبشته‌های تخت جمشید و شوش دیده می‌شود. از بنا‌های تاریخی مشخص است که در ابتدا توری چرمی کمربند تنگ و محکم، بخشی از لباس پادشان را تشکیل می‌داده است که لباس ساده و بلند (تا نزدیک پا) با آستین‌های گشاده را در جلو به شکل V تبدیل می‌کرده است.

یونانیان معمولاً شلوار‌های چرمی پارسی را anaxyrídes می‌نامیدند و رنگی بودن آن‌ها بیان داشته‌اند. در لباس‌های مردان دربار پوشیدن شلوار مرسوم نبوده است، آن‌ها معمولاً لباس بلند بر تن داشتند. تنها برای زمان جنگ پادشاه به خاطر سوار بودن بر روی اسب، از پوشیدن لباس بلند خودداری می‌کرد، و لباس نیم تنه یا شلوار را جایگزین آن می‌کرد. اما پوشاک سواره نظام‌ها شامل چندین نوع شلوار بود. برخی از شلوار‌های ارتشیان تا زانو گشاد و از زانو به پایین تنگ بود، به طوری که شلوار را داخل بوت می‌کردند.

دو نوع کفش با لباس درباری پوشیده می‌شد. پارسیان کفش‌های بدون ساق که کاملاً پا را می‌پوشاند و به وسیله سه یا چهار بَند محکم بسته می‌شد را به پا می‌کردند. رنگ کفش پادشاهان هخامنشی که در شوش به نمایش گذاشته شده‌اند، به رنگ قرمز است. در حالی که کمانداران، کفش‌های زرد به پا می‌کردند. در کنار کفش چرمی که به شلوار وصل می‌شده‌اند چکمه‌های بلند نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

بر روی محراب آتشکده‌ای از کپادوکیا، چکمه‌های بلند با کفی ضخیم و پاشنه نسبتاً بلند، بیانیه گزنفون (مورخ یونانی) را در توصیف خود در مورد سخن کوروش کبیر از پاپوش ماد‌ها را یادآوری می‌کند که ایرانیان «کفش‌هایی ساده با کمی پاشنه بلند را به پا می‌کردند که به راحتی پوشیده و از پا در می‌آمدن.»