معامله قرن؛ طرحی برای صلح یا تقویت بخت انتخاباتی نتانیاهو؟

رویداد۲۴ در این گزارش به قلم " مارک لاندلر" رئیس دفتر نیویورک تایمز در لندن آمده است:

"بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر اسرائیل امروز (دوشنبه) برای یک سفر دو روزه راهی آمریکا می‌شود.

انتظار می‌رود در دیدار با نتانیاهو، ترامپ جزییات طرح "معامله قرن" را که سه سال است روی آن کار میکند برای میهمان خود تبیین کند.

نتانیاهو اولین میهمان خارجی ترامپ در مسند ریاست جمهوری آمریکا بوده است. ترامپ هنوز یک ماه از مراسم تحلیفش نگذشته بود که از نتانیاهو در کاخ سفید استقبال کرد و جسورانه به او قول داد که حتما تا زمانی که در مسند کار است میان اسرائیل و فلسطینیان یک توافق صلح برقرار خواهد کرد.

این ماجرای کهنه صلح اسرائیل و فلسطینیان، تا به حال هفت رئیس جمهوری آمریکا را سخت درگیر خود کرده است بدون آنکه به نتیجه‌ای ملموس رسیده باشد.

ترامپ در بدو تصدی اش در سال ۲۰۱۷ در دیدار با نتانیاهو گفته بود: " من فکر می‌کنم داریم به یک توافق می‌رسیم. اما مثل همه مذاکرات، هر دو طرف باید با هم سازش کنند و امتیازاتی به هم بدهند".

نتانیاهو هم با ریشخند گفته بود:" هردو طرف! ".

نتانیاهو روز یکشنبه در صحبتی در تل آویو اظهار امیدواری کرد که این سفر یک "سفر تاریخی" باشد.

تحلیلگران سیاسی این سفر را یک فرصت استثنایی برای تقویت شانس انتخاباتی نخست وزیر اسرائیل و ماندنش در قدرت ارزیابی می‌کنند. "بنی گانتز" رقیب انتخاباتی نتانیاهو هم به نوبه خود امروز /دوشنبه/ در کاخ سفید با ترامپ دیدار خواهد کرد. با توجه به جایگاهی که ترامپ در اسرائیل دارد، گانتز نمی‌تواند نسبت به او بی اعتنا باشد.

در کمتر از یک سال گذشته انتخابات سراسری رژیم صهیونیستی سه بار برگزار شده است.

بعد از آنکه ترامپ در دسامبر ۲۰۱۷ دستور داد سفارت آمریکا در اسرائیل از تل آویو به "بیت المقدس" منتقل بشود، فلسطینیان با ترامپ صحبت نمی‌کنند.

---

فلسطینیان سوگند خورده اند طرح معامله قرن را رد خواهند کرد. آن‌ها به کاخ سفید نخواهند رفت تا در جریان جزییات طرح مزبور قرار بگیرند.

"مارتین اس. ایندیک" که فرستاده ویژه دولت اوباما در مذاکرات اسرائیل - فلسطینیان بود، در این زمینه می‌گوید: طرح معامله قرن به نظر نمی‌رسد اصلا" یک طرح صلح باشد، چون اولا آنکه الآن در میانه راه انتخابات اسرائیل هستیم. ثانیا آنکه هیچ فلسطینی‌ای در آن شرکت ندارد. ثالثا آنکه هیچ یک از طرف‌های حاضر در طرح قصد پیگیری آن را ندارند.

او می‌افزاید: این طرح از اول تا انتهایش یک نمایش مضحک است.

تمام دیپلمات‌هایی که در دولت‌های پیشین جمهوریخواه و دمکرات مسئول مذاکرات صلح خاورمیانه بوده اند این مذاکرات را مذاکراتی بی حاصل که ره به جایی نخواهد برد می‌دیدند. اما وقتی ترامپ روی کار آمد؛ همه این دیپلمات‌ها او را رئیس جمهوری یافته اند که اعتقاد محکمی به دیپلماسی ندارد و قطع به یقین ازَش بر می‌آید کاری که آن‌ها نتوانستند به سرمنزل مقصود برسانند را با موفقیت به انجام برساند.

حتی در منطقه هم بسیاری به ترامپ برای شکستن این بن بست امیدوار شدند.

این اعتماد به ترامپ برای حل این مناقشه به حدی بود که حتی با وجودی که ترامپ خودش طرح پیشنهادی اش را "معامله نهایی" نام گذاشته بود، اما هم اسرائیل و هم فلسطینیان آن را " معامله قرن" آقای ترامپ نام گذاشتند.

ترامپ برای تعیین تکلیف و سرنوشت یک سرزمین مورد مناقشه، غرائض ذاتی و حرفه‌ای اش را که از سوابق کاری اش در معامله گری و توسعه املاک و مستغلات به میراث برده، به خدمت گرفت.

ترامپ برای حل این مناقشه نسبت به مقام سلف خود "اوباما" یک مزیت داشت و آن اینکه رابطه حسنه‌ای با نتانیاهو دارد. ترامپ سعی کرد با تکیه بر این مزیت از نتانیاهو امتیاز بگیرد. او داماد خود " جرد کوشنر" را مسئول امور مناقشه اسرائیل - فلسطینیان کرد.

کوشنر تیمی را رهبری کرد که متشکل بود از:‌" جیسون دی. گرینبلات" وکیل ارشد سابق سازمان تجاری ترامپ، و "دیوید ام. فریدمن" وکیل امور تجاری مربوط به ورشکستگی که پیوند‌هایی با جنبش شهرک نشینان یهود داشت و بعدا" به دستور ترامپ سفیر آمریکا در اسرائیل شد. او صاحب نفوذترین مشاور ترامپ در امور اسرائیل است.

کوشنر و گرینبلات سفر‌های متعددی به خاورمیانه انجام دادند و با سران کشور‌های عربستان، مصر، اردن و سایر کشور‌ها دیدار کردند. قصد این دو این بود که ائتلافی از کشور‌های عرب برای حمایت از طرح صلح تشکیل بدهند.

کاخ سفید از سران عرب انتظار دارد بر "تشکیلات خودگردان فلسطین" فشار آورند طرح پیشنهادی ترامپ را بپذیرد.

کوشنر رابطه حسنه و دوستانه‌ای با " محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان دارد. هردو با هم همفکرند. شاهزاده محمدبن سلمان حتی از تمایلش برای برقراری روابط کشورش با اسرائیل صحبت کرده و گفته است:" اسرائیلی‌ها حق دارند سرزمینی برای خودشان داشته باشند".

ترامپ در داخل از جانب حامیان اسرائیل سخت تحت فشار است. این گروه از رییس جمهوری آمریکا می‌خواهند که به جای نتانیاهو بر فلسطینیان فشار وارد آورد.

ترامپ به نتانیاهو گفته بود که گسترش سریع شهرکسازی مانعی برای رسیدن به توافق صلح است. او دیدارش با "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را هم که در ماه مه ۲۰۱۷ در کاخ سفید صورت گرفت را یک " افتخار" خوانده است. ترامپ بعدا مجبور شد این پست را از صفحه توییتری خود حذف کند.

هفت ماه بعد ترامپ سفارت آمریکا را از تل آویو به بیت المقدس منتقل کرد و با این کارش رسما بیت المقدس را به پایتختی اسرائیل به رسمیت شناخت.

این اقدام او رضایت خاطر طرفداران اسرائیل در واشنگتن را جلب کرد. مهمترین آن‌ها " شِلدون آدلسون" اهدا کننه مالی حامی اسرائیل بود. پیروان مذهب پروتستان انجیلی هم از این اقدام ترامپ حمایت کردند.

اما این عمل ترامپ؛ سخت فلسطینیان را برآشفت و این قوم تمام ارتباطش را با کاخ سفید قطع کرد. این عمل ترامپ، همه امید کاخ سفید برای جلب حمایت اعراب از طرح صلح را نابود کرد.

با وجود تمام این شکافها؛ کوشنر و گرینبلات کماکان بر روی طرح خود کار می‌کنند و چندین سند همراه با ضمائم برای آن جمع آوری کرده اند. به گفته مقامات آمریکایی، طرح پیشنهاد‌هایی برای حل مشکلات کلیدی دارد از جمله پیرامون امنیت مرزها، آوارگان فلسطینی، و تعیین تکلیف سرنوشت بیت المقدس.

هنوز جزییات طرح معامله قرن فاش نشده و صرفا رئوس کلی اش مشخص است.

انتظار نمی‌رود راه حل طرح "معامله قرن" برای مناقشه خاورمیانه، تشکیل دو دولت باشد. همچنین انتظار نمی‌رود در این طرح "بیت المقدس شرقی" به فلسطینیان واگذار بشود؛ و نیز انتظار نمی‌رود طرح به آوارگان فلسطینی حق بازگشت و یا مزایایی دیگر اعطا کند.

از همین حالا می‌توان پیش بینی کرد که طرح پیشنهادی کوشنر و گرینبلات تماما به نفع اسرائیل باشد. دقیقتر بگوییم؛ طرح به ظن قوی کاملا به نفع نتانیاهوست. نتانیاهو متحد مشکل دار کوشنر و گرینبلات است.

نتانیاهو در داخل اسرائیل حیات سیاسی اش در خطر است. او متهم به فساد‌های متعدد مالی است و در انتخابات هم در تقلای با رقباست.

ترامپ در ماه مه یک هدیه انتخاباتی به نتانیاهو داد و اعلام کرد که خط بطلان بر سیاست چندین دهه‌ای آمریکا در مورد جولان خواهد کشید و این ارتفاعات را متعلق به اسرائیل به رسمیت خواهد شناخت. اسرائیل در سال ۱۹۶۷ ارتفاعات جولان را اشغال کرد.

اما این هدیه سیاسی ترامپ هم نتوانست کمک حال رهبر اسرائیل باشد. نتانیاهو موفق نشد بعد از تکرار انتخابات نیز در ماه سپتامبر اکثریت لازم برای تشکیل دولت ائتلافی را بدست آورد.

متاثر از بی ثباتی سیاسی در اسرائیل، کوشنر معرفی طرحش را معوق گذاشت و توجهش را معطوف به موضوع اقتصاد کرد.

در ماه ژوئن کوشنر اعلام کرد که آمریکا بیشتر از ۵۰ میلیون دلار برای بالا بردن سطح زندگی فلسطینیان و همسایگان عربشان جمع آوری خواهد کرد. این طرح ۳۸ صفحه‌ای کوشنر " صلح برای خوشبختی" نام دارد.

کوشنر برای پیشبرد طرحش یک کارگاه دو روزه در بحرین تشکیل داد که با بی اقبالی فلسطینیان و سایر رهبران عرب مواجه شد.

به هر حال؛ اگر ترامپ طرحش را در این هفته معرفی کند؛ این طرح بیشتر از آنکه "معامله قرن" باشد، آخرین تیر ترکش او برای بالابردن شانس انتخاباتی نتانیاهوست.