پاستور، مرکز پیامهای متناقض/ مدعیان ارتباطات در دولت در بزنگاه‌ها چه کردند؟

رویداد۲۴ سخنان روحانی در مراسم ۲۲ بهمن برگ آخر پیام‌های متناقضی بود که از سمت دولت به جامعه منتقل می‌شد؛ پیامی که مشخص نبود بالاخره دیدگاه دولت درباره انتخابات چیست و مردم باید کدام دیدگاه را بپذیرند؛ آیا باید در انتخابات شرکت کرد یا آنکه انتخابات آنقدر غیر رقابتی است که روحانی در سخنرانی‌اش درباره آن به طعنه سخن بگوید.

 

موضوع انتخابات تنها پیام متناقض و البته نسجیده‌ای نبوده که این روزها از سوی دولت شنیده می‌شود. در ماجراهایی مانند سقوط هواپیمای اوکراینی، اشتباهات بی‌شمار دولت و مشخصا تیم رسانه‌ای، آنقدر زیاد بود که بعد از آن سایر پیام‌هایی که از سوی دولت روحانی به جامعه منتقل می‌شد، باورپذیر نبود؛ چه آنکه پس از آن اتفاق و حقیقت‌هایی که قلب شد، بسیاری از مردم حتی توضیحات مقامات دولت (فارغ از درستی یا نادرستی این توضیحات) درباره عدم شیوع ویروس کرونا را باور نکردند. 

 

آرش محبی کارشناس رسانه درباره وضعیت عجیبی که پس از ماجراهای ریز و درشتی که در کشور اتفاق افتاده با رویداد۲۴ گفت‌وگو کرده و این مسئله را بررسی کرده که آیا تیم رسانه‌ای دولت در پی این اتفاقات به درستی به وظیفه خود عمل کرده یا خیر. نکته دیگر آنکه کارشناسان مطرح رسانه که اتفاقا بسیار هم به دولت نزدیک هستند، کجای ماجرا ایستاده‌اند و چرا دولت برای اتفاقات بزرگ و تصمیمات تاثیرگذار مثل افزایش قیمت بنزین و ... هیچگونه پیوست رسانه‌ای ندارد.

 

محبی می‌گوید: ماجرا از اتفاق نخست یعنی ساقط کردن هواپیمای اوکراینی که اوج اتفاقات اخیر بود آغاز می‌کنم زیرا معتقدم لغزش‌های تیم ارتباطی دولت در این ماجرا به یک مثال تاریخی و جزوه قابل تدریس در حوزه روابط عمومی تبدیل شده که باید در کتاب قطورتری با موضوع فشل بودن ارتباطی دولت تدبیر و نقش چهره‌های مدعی ارتباطات در بروز آن، قرار بگیرد. به این موضوع انتشار فایل صوتی درباره رویت موشک توسط خلبان را هم می‌توان افزود و گفت واکنش محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری به انتشار فایل صوتی مکالمه خلبان پرواز تهران-شیراز شرکت هواپیمایی آسمان با برج مراقبت درباره اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی، برگ جدیدی به جزوه عبرت‌انگیز اشتباهات دولت در مدیریت بحران روابط عمومی این ماجرا اضافه کرد.

---

بیشتر بخوانید: یار قالیباف رفت، حامی لاریجانی آمد!/ معنای تغییرات در تیم رسانه‌ای دولت چیست؟

این کارشناس رسانه می‌افزاید: در آن مکالمه، خلبان شرکت هواپیمایی آسمان از نور موشک و یک انفجار بزرگ در مختصات جغرافیایی سقوط هواپیمای اوکراینی خبر می‌دهد و همین مسئله ادعای بی‌اطلاعی اولیه مسئولان ریز و درشت دولتی از علت اصلی سقوط را با تردید روبرو کرد و کفه داوری به نفع کسانی چربید که از «دروغ بزرگ» دولت در این ماجرا می‌گفتند.

 

محبی می‌گوید: چند روز پس از انتشار این فایل، رئیس دفتر رییس جمهوری هم در جهت سنگینی هرچه بیشتر این کفه وارد میدان شد. واعظی در اظهارنظری بهت آور گفت: «هیچ جای این فایل نمی‌گوید موشک زده شده است». این توجیه واعظی به عنوان خطای فاحش در «طراحی پیام»، «بیان پیام» و احتمالا «انتخاب نقطه تماس نامناسب برای مدیریت بحران» بود و به همین دلیل باید یادآوری کرد که دولت به لحاظ ارتباطاتی تا چه حد پریشان حال است و باری به هر جهت مدیریت می‌شود.

او توضیح می‌دهد: سازمان ارتباطاتی دولت از همان روز اول این اتفاق دردناک و مانند بسیاری از وقایع چندسال و ماه گذشته به همین بی‌کفایتی و سردرگمی بوده و میان انتظار‌های حرفه‌ای از آن با آنچه در عمل اتفاق افتاده فاصله زیادی وجود داشته است بنابراین استفاده از واژه‌هایی مانند «تیم»، «سازمان»، «سازماندهی» و «برنامه‌ریزی ارتباطی» و... درباره تجمع تعدادی از چهره‌های مدعی ارتباطات و رسانه در دولت در قامت مشاور رسانه‌ای، سخنگو، مدیر روابط عمومی فلان وزارتخانه یا سازمان و... از اساس بی‌معناست زیرا خروجی این چهره‌ها به ویژه در روز‌های حساس نشانی از این مفاهیم نداشته و به بهبود اوضاع و برطرف شدن مشکل‌های ارتباطی منجر نشده است.

 

این کارشناس رسانه می‌گوید: متاسفانه عملکرد به گونه‌ای بوده که نه تنها مشکلی حل نشده بلکه برخی مواقع مانند همین ماجرای هواپیمای اوکراینی، یکی از مصادر رفتار‌های ضدرسانه‌ای اتفاق افتاده است؛ همانطور که علی ربیعی به عنوان یکی از مدعیان ارتباطات‌دان و در مقام سخنگوی دولت، اصابت موشک را «ادعای دروغ عاری از حقیقت» خواند و پس از برملا شدن اصل ماجرا باز هم مدعی شد که دولت دروغ نگفته است. همچنین حسام‌الدین آشنا مشاور رسانه‌ای رئیس جمهور که قبل از افشای حقیقت، منتشرکنندگان خبر اصابت موشک در رسانه‌های فارسی زبان را با ادبیات امنیتی تهدید کرد و این پیام را داد که رویکرد دولت تدبیر در بزنگاه‌ها هیچ تمایزی با دولت قبلی و نهاد‌های رقیب ندارد و از یک جنس است.

محبی می‌گوید: به نظر من از عملکرد این چهره‌ها و یاران آن‌ها در بیرون از دولت در شش سال گذشته نباید به سادگی گذشت و اجازه داد که این افراد پس از پایان دولت یا حتی پیش از این موعد دوباره در جامه انتقاد از وضع موجود روابط عمومی‌ها و رسانه‌ها در آیند و با منابعی که در همین دولت جمع کرده‌اند، رقص اپوزسیونی به راه بیاندازند و با خیال آسوده در انتظار فرصت‌های آینده بنشینند.

او ادامه می‌دهد: این را هم می‌دانیم برخی استادان شناخته شده رشته ارتباطات و به ویژه آن‌هایی که با سیاست و احزاب خو دارند، اگرچه داخل گود مناصب دولتی نرفته‌اند، اما مراوداتی داشته‌اند؛ از جمله اینکه افرادی را به عنوان سهم خودشان به سازمان‌های ارتباطی دولت معرفی کرده‌اند و از امکانات آن بهره برده‌اند. این دسته هم در فشل بودن ارتباطاتی دولت سهم دارند و چون پشت پرده قرار گرفته‌اند، نمی‌توانند فردای پایان دولت مدعی جایگاه اپوزسیونی نسبت به وضع موجود شوند و دوباره بر منبر انتقاد بروند و از باید و نباید‌های روابط عمومی و ارتباطات در کشور بگویند. این دسته از استادان که خدم و حشم دانشگاهی زیادی هم دارند، فرصت بروز و اثرگذاری بر انتخاب‌ها، تصمیم‌ها و فرایند‌ها در دولت را پیدا کردند، اما رد موثری از حضور مثبت و اصلاح‌گرایانه آن‌ها دیده نمی‌شود.

محبی می‌گوید: در همین مسیر باید تعارف‌ها را کنار گذاشت و تصاویر ذهنی درباره این چهره‌ها و استادان را به عنوان افراد کاربلد و متخصص اصلاح کرد و پذیرفت که بیشتر آن‌ها مانند بسیاری که قبلا منتقدشان بودند، با قرار گرفتن در یک چرخه معیوب سفارش و انتصاب برپایه منافع و به واسطه مداومت حضورشان در مناصب و استفاده از فرصت‌های خاص برای تحصیل، تدریس، مجموعه‌سازی و به عبارت دقیق‌تر رانتی که اختیار آن‌ها بوده و نه ارزیابی دقیق کارنامه و عملکردشان، اسمی دارند، اما در واقع از رسم ارتباطاتی تهی هستند و به عنوان عاملان یا تقویت کنندگان وضع نابسامان ارتباطات به ویژه در دولت باید پاسخگو باشند و نه اپوزسیون آن.