رویداد ۲۴ گزارش می‌دهد:
تراژدی اجتماعی یا ارادت به مقدسات؟ /نهضت لیسیدن ضریح از کجا آغاز شد؟
در تب و تاب شیوع ویروس کرونا، نهضتی با عنوان لیسیدن ضریح در شهر‌های قم و مشهد به راه اقتاد. رفتاری عجیب و خطرناک که می‌توانست سلامت مردم و حتی افرادی که اقدام به چنین رفتاری می‌کردند را به خطر اندازد.
رویداد۲۴ شادی مکی: در روز‌های اخیر و به دنبال شیوع کرونا، به مردم توصیه شد به مکان‌های عمومی نروند؛ یکی از این اماکن، زیارتگاه‌ها بود. اما این موضوع از نظر برخی نوعی توهین به مقدسات و حتی در مواردی توطئه دشمن تلقی شد! این افراد با گذاشتن فیلم‌هایی در فضای مجازی نسبت به خلوت شدن زیارتگاه‌ها معترض شدند و در این بین، اما فیلم‌هایی منتشر شد که برخی افراد خود را ارادتمندان اهل بیت می‌دانستند و اقدام به لیسیدن ضریح اماکن متبرکه می‌کردند.
کار، اما زمانی بالا گرفت که در یکی از این فیلم‌ها فردی به حرم امام رضا (ع) مراجعه کرده و برای اثبات ایمان خویش، شروع به لیسیدن ضریح می‌کند. در فیلمی دیگر، فردی از فرزندش می‌خواهد در‌های حرم را بلیسد.
هر چند این فرد توسط دادستانی خراسان رضوی دستگیر شد، اما رفتار او می‌تواند الگوی نامناسبی برای برخی افراد ناآگاه باشد.
بیشتر بخوانید: تولیت حرم حضرت معصومه: جنس حرم ضد کروناست؛ تعطیل نمی‌کنیم
به گزارش رویداد ۲۴ به دنبال انتشار این فیلم برخی در فضای مجازی می‌گفتند این فرد از مریدان فردی به نام سید صادق شیرازی است. البته برای اثبات این موضوع سندی در دست نیست. فارغ از اینکه این افراد به چه دیدگاهی معتقد هستند، نکته آن است که گروهی به نام دفاع از مذهب، با اقدامات خرافی جان سایر شهروندان را به خطر می‌اندازند.
بیشتر بخوانید: تولیت حرم حضرت معصومه: جنس حرم ضد کروناست؛ تعطیل نمی‌کنیم
به گزارش رویداد ۲۴ به دنبال انتشار این فیلم برخی در فضای مجازی می‌گفتند این فرد از مریدان فردی به نام سید صادق شیرازی است. البته برای اثبات این موضوع سندی در دست نیست. فارغ از اینکه این افراد به چه دیدگاهی معتقد هستند، نکته آن است که گروهی به نام دفاع از مذهب، با اقدامات خرافی جان سایر شهروندان را به خطر می‌اندازند.
یکی از کاربران توییتر در اینباره نوشت: «وقتی پدر طب اسلامی کتاب پزشکی را می‌سوزاند، نتیجه منطقی‌اش می‌شود لیسیدن ضریح و نظایر آن.»
دیگری هم می‌نویسد: «لیسیدن ضریح بیش از آنکه پاکیزه بودن حرم رو نشان بدهد، بی‌احترامی تو به مقام والای شخص درون ضریح رو نمایش می‌دهد.»
برخی هم با انتشار فیلمی از یک بانوی سالخورده اهل لرستان که نیمه شب در حال ضدعفونی کردن یک دستگاه عابر بانک است این دو رفتار را با یکدیگر مقایسه کردند. یکی از کاربران که این فیلم را منتشر کرده است نوشت: «نادان‌هایی که فکر می‌کنند با لیسیدن ضریح معرفتشان سنبت به اهل بیت را نشان می‌دهند باید از تو یاد بگیرند.»
دیگری هم می‌نویسد: «لیسیدن ضریح بیش از آنکه پاکیزه بودن حرم رو نشان بدهد، بی‌احترامی تو به مقام والای شخص درون ضریح رو نمایش می‌دهد.»
برخی هم با انتشار فیلمی از یک بانوی سالخورده اهل لرستان که نیمه شب در حال ضدعفونی کردن یک دستگاه عابر بانک است این دو رفتار را با یکدیگر مقایسه کردند. یکی از کاربران که این فیلم را منتشر کرده است نوشت: «نادان‌هایی که فکر می‌کنند با لیسیدن ضریح معرفتشان سنبت به اهل بیت را نشان می‌دهند باید از تو یاد بگیرند.»
اختلال شخصیت ضد اجتماع و شخصیت نمایشی پشت پرده لیسیدن ضریح
دکتر مجتبی دلیر دبیر انجمن روانشناسی اجتماعی ایران به رویداد۲۴ می‌گوید: با شیوع ویروس کرونا برخی از مفهوم انتخاب طبیعی داروین سخن به میان آوردند که این ویروس افراد ضعیف را از چرخۀ حیات خارج می‌کند. می‌توان این نظر را بیشتر گسترش داد به این صورت که این ویروس نه تنها افراد دارای ضعف جسمانی بلکه افرادی با کاستی و کسالت‌های روانی، اجتماعی و معنوی را نیز غربال و قربانی خواهد کرد.
او با بیان اینکه انسان دارای ۴ بُعد زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی است که بر هم تأثیر متقابل دارند، ادامه می‌دهد: ویروس کرونا افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای جسمی و سالمندان را بیشتر مبتلا و قربانی می‌کند. همچنین، افرادی که از نظر روانی دچار ترس و اضطراب شدید می‌شوند به‌واسطۀ سرکوب سیستم ایمنی، میزبانان بدون دفاع این مرض هستند. به همین دلیل کاهش استرس توصیه همگانی در شرایط بحران است. معنویت از جمله انجام اعمال عبادی و دعا کردن از عوامل کاهش‌دهندۀ استرس و بوجود آورنده نشاط معنوی و سلامت کلی فرد است.
دبیر انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه معنویت مانعی در برابر انواع بیماری محسوب می‌شود، عنوان می‌کند: افراد فاقد سلامت اجتماعی و معنوی هم از طریق انجام رفتار‌های نادرست امکان دارد به ویروس کرونا مبتلا شوند. برای مثال، یکی از این رفتار‌های غیرمعمول لیسیدن ضریح اماکن متبرکه است که اخیراً شاهد آن بوده‌ایم. انجام چنین اعمالی می‌تواند دلایل گوناگون روانشناختی داشته باشد.
وی اظهار می‌کند: یک احتمال بروز این نوع رفتار دخالت مکانیزم دفاعی انکار است. در این مکانیزم فرد واقعیت را نادیده می‌گیرد و از این طریق ضرورتی ندارد که با موضوع رنج‌آور تماس روانی پیدا کند. بنابراین، فرد با لیسیدن ضریحی که بنابر اطلاعات موجود می‌تواند منجر به بیماری خطرناک و کشنده‌ای شود عملا امکان ابتلا را انکار می‌کند. البته این احتمال وجود دارد که افرادی که این رفتار غیرمعمول را انجام داده‌اند صرفا جوگیر شده و مشکل جدی دیگری نداشته باشند!
این روانشناس اضافه می‌کند: عامل مهم دیگر در بروز رفتارهایی از این دست نشان دادن واکنش مخالف است. وقتی فرایند روانی- اجتماعی واکنش مخالف فعال می‌شود فرد با محتوای پیامی که آزادی او را محدود کرده است مخالفت می‌کند؛ بنابراین وقتی اعلام می‌شود مثلاً از حضور در اماکن مقدس و تماس با آن‌ها اجتناب شود این پیام در افرادی که تصور کنند آزادی ایشان محدود شده است می‌تواند واکنش مخالف را برانگیزد. اگرچه نشان دادن واکنش مخالف می‌تواند منجر به کاهش تنش در فرد شود، اما در شرایط کنونی که با شیوع بیماری مسری و مهلک کرونا مواجه هستیم اگر این نفع شخصی مهار نشود، می‌تواند به تراژدی اجتماعی منجر شود.
او توضیح می‌دهد: در تنگنای اجتماعی افراد به قیمت از دست دادن منافع کلی اجتماع صرفا بر کسب منافع شخصی تمرکز می‌کنند و هنگامی که تعداد چنین افراد زیاد شود به تدریج منابع از دست خواهد رفت و کل جامعه متضرر خواهد شد که در روانشناسی اجتماعی به این شرایط تراژدی اجتماعی گفته می‌شود.
دلیر با اشاره به اینکه ممکن است افرادی که رفتار غیرمعقول لیسیدن ضریح را انجام داده‌اند دچار مشکلات روانی از جمله اختلال شخصیت وسواسی- اجباری باشند، بیان می‌کند: این اختلال با اختلال وسواس فرق دارد. یکی از نشانه‌های این اختلال انعطاف ناپذیری است؛ به زبان ساده ممکن است این افراد از روی لج و لج‌بازی دست به این کار زده باشند.
او با بیان اینکه انسان دارای ۴ بُعد زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی است که بر هم تأثیر متقابل دارند، ادامه می‌دهد: ویروس کرونا افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای جسمی و سالمندان را بیشتر مبتلا و قربانی می‌کند. همچنین، افرادی که از نظر روانی دچار ترس و اضطراب شدید می‌شوند به‌واسطۀ سرکوب سیستم ایمنی، میزبانان بدون دفاع این مرض هستند. به همین دلیل کاهش استرس توصیه همگانی در شرایط بحران است. معنویت از جمله انجام اعمال عبادی و دعا کردن از عوامل کاهش‌دهندۀ استرس و بوجود آورنده نشاط معنوی و سلامت کلی فرد است.
دبیر انجمن روانشناسی اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه معنویت مانعی در برابر انواع بیماری محسوب می‌شود، عنوان می‌کند: افراد فاقد سلامت اجتماعی و معنوی هم از طریق انجام رفتار‌های نادرست امکان دارد به ویروس کرونا مبتلا شوند. برای مثال، یکی از این رفتار‌های غیرمعمول لیسیدن ضریح اماکن متبرکه است که اخیراً شاهد آن بوده‌ایم. انجام چنین اعمالی می‌تواند دلایل گوناگون روانشناختی داشته باشد.
وی اظهار می‌کند: یک احتمال بروز این نوع رفتار دخالت مکانیزم دفاعی انکار است. در این مکانیزم فرد واقعیت را نادیده می‌گیرد و از این طریق ضرورتی ندارد که با موضوع رنج‌آور تماس روانی پیدا کند. بنابراین، فرد با لیسیدن ضریحی که بنابر اطلاعات موجود می‌تواند منجر به بیماری خطرناک و کشنده‌ای شود عملا امکان ابتلا را انکار می‌کند. البته این احتمال وجود دارد که افرادی که این رفتار غیرمعمول را انجام داده‌اند صرفا جوگیر شده و مشکل جدی دیگری نداشته باشند!
این روانشناس اضافه می‌کند: عامل مهم دیگر در بروز رفتارهایی از این دست نشان دادن واکنش مخالف است. وقتی فرایند روانی- اجتماعی واکنش مخالف فعال می‌شود فرد با محتوای پیامی که آزادی او را محدود کرده است مخالفت می‌کند؛ بنابراین وقتی اعلام می‌شود مثلاً از حضور در اماکن مقدس و تماس با آن‌ها اجتناب شود این پیام در افرادی که تصور کنند آزادی ایشان محدود شده است می‌تواند واکنش مخالف را برانگیزد. اگرچه نشان دادن واکنش مخالف می‌تواند منجر به کاهش تنش در فرد شود، اما در شرایط کنونی که با شیوع بیماری مسری و مهلک کرونا مواجه هستیم اگر این نفع شخصی مهار نشود، می‌تواند به تراژدی اجتماعی منجر شود.
او توضیح می‌دهد: در تنگنای اجتماعی افراد به قیمت از دست دادن منافع کلی اجتماع صرفا بر کسب منافع شخصی تمرکز می‌کنند و هنگامی که تعداد چنین افراد زیاد شود به تدریج منابع از دست خواهد رفت و کل جامعه متضرر خواهد شد که در روانشناسی اجتماعی به این شرایط تراژدی اجتماعی گفته می‌شود.
دلیر با اشاره به اینکه ممکن است افرادی که رفتار غیرمعقول لیسیدن ضریح را انجام داده‌اند دچار مشکلات روانی از جمله اختلال شخصیت وسواسی- اجباری باشند، بیان می‌کند: این اختلال با اختلال وسواس فرق دارد. یکی از نشانه‌های این اختلال انعطاف ناپذیری است؛ به زبان ساده ممکن است این افراد از روی لج و لج‌بازی دست به این کار زده باشند.
بیشتر بخوانید: بازداشت مردی که ضریح امام رضا (ع) را لیس زد + فیلم
این روانشناس ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی را از دیگر احتمالاتی که می‌تواند به بروز چنین رفتارهایی از سوی افراد منجر شود دانسته و توضیح می‌د هد: در این اختلال افراد نیاز دارند که دیده شوند و دست به رفتار‌های نمایشی با بار هیجانی بالا می‌زنند. هر کسی حاضر نمی‌شود از خودش چنین فیلمی بگیرد و در فضای مجازی منتشر کند مگر اینکه دست کم رگه‌هایی از اختلال شخصیت نمایشی داشته باشد.
وی می‌افزاید: یک احتمال دیگر، اختلال شخصیت ضد اجتماعی است؛ این افراد در سازگاری با قانون مشکل دارند و در انجام امور خلاف قانون احساس گناه یا اضطراب ندارند. این افراد گاهی برای قدرت‌نمایی، زورآزمایی و سرپیچی از مراجع قدرت دست به قانون‌شکنی می‌زنند. این افراد را جامعه‌ستیز هم می‌نامند. جامعه‌ستیز‌ها رفتار‌های تکانشی و پرخاشگرانه دارند. خشم و پرخاشگری به وضوح در رفتار آن‌ها قابل مشاهده است. لیسیدن ضریح نیز می‌تواند نوعی واکنش پرخاشگرانه نسبت به افرادی باشد که تماس با آن را ممنوع و غیربهداشتی اعلام کرده‌اند. چنین افرادی فاقد احساس مسئولیت اجتماعی هستند.
وی می‌افزاید: یک احتمال دیگر، اختلال شخصیت ضد اجتماعی است؛ این افراد در سازگاری با قانون مشکل دارند و در انجام امور خلاف قانون احساس گناه یا اضطراب ندارند. این افراد گاهی برای قدرت‌نمایی، زورآزمایی و سرپیچی از مراجع قدرت دست به قانون‌شکنی می‌زنند. این افراد را جامعه‌ستیز هم می‌نامند. جامعه‌ستیز‌ها رفتار‌های تکانشی و پرخاشگرانه دارند. خشم و پرخاشگری به وضوح در رفتار آن‌ها قابل مشاهده است. لیسیدن ضریح نیز می‌تواند نوعی واکنش پرخاشگرانه نسبت به افرادی باشد که تماس با آن را ممنوع و غیربهداشتی اعلام کرده‌اند. چنین افرادی فاقد احساس مسئولیت اجتماعی هستند.
این مدرس دانشگاه با تاکید براینکه یکی از مولفه‌های سلامت اجتماعی مشارکت اجتماعی است، خاطرنشان می‌کند: ما در جامعه زندگی می‌کنیم و نمی‌توانیم نسبت به رویداد‌های اجتماعی بی‌تفاوت باشیم، نمی‌توان با به خطر انداختن جان خود مسئولیت اجتماعی ناشی از این رفتار را نایده گرفت.
دلیر می‌گوید: نکته دیگر بحث اطاعت و فرمانبرداری است. یافته‌های پژوهش‌های بنیادین روانشناسی اجتماعی نشان داده است که افراد به‌واسطه اطاعت و فرمانبرداری از مراجع قدرت حتی دست به قتل هم می‌زنند؛ بنابراین ممکن است افراد مذکور تحت تاثیر برخی افراد دیگر این اقدامات را انجام داده باشند.
او، دانش پایین در زندگی و عدم مراجعه به مراجع با صلاحیت و متخصص را از دیگر دلایل بروز چنین رفتارهایی عنوان کرده و می‌گوید: ابعاد وجودی انسان، متخصصان خاص خود را دارد. پزشکان، روانشناسان، جامعه‌شناسان و روحانیان هر کدام در یک بعد تخصص دارند و حسب مورد لازم است بدون، چون و چرا بر اساس نظر متخصص آن حوزه رفتار شود. حالا که بحث این بیماری جدی جسمی مطرح است تنها مرجع معتبر پزشکان هستند و اطاعت و تبعیت از دستورهای ایشان امری معقول است. برخی از علمای اعلام و مراجع عظام تقلید هم مخالفت خود را با انجام چنین اعمال نابخردانه‌ای اعلام کرده‌اند. اما متاسفانه برخی گرفتار عقاید خرافی بوده و با چنین اعمالی به دین و باور‌های اعتقادی آسیب می‌زنند.
دلیر، تکبر را عامل دیگر انجام چنین رفتارهایی خوانده و اظهار می‌کند: زمانی که تکبر و توهمِ آسیب‌ناپذیری همراه با هذیان خودبزرگ‌بینی منجر به بی‌مبالاتی در رفتار‌های بهداشتی می‌شود، باند فرودگاهی برای فرود آمدن انواع عفونت‌ها در فرد از جمله کرونا ویروس فراهم می‌آورد. گاهی تذکر دادن رعایت رفتار‌های بهداشتی به فردی که جایگاه علمی، اجتماعی یا مذهبی بالاتری دارد دشوار بوده، اما کاملاً لازم و ضروری است. به هر حال، اکنون در هر جایگاهی که هستیم مسئولیم که با جدی گرفتن رعایت اصول و نکات بهداشتی، و البته نه بیش از حد جدی گرفتن، و نه دست کم گرفتن خطر ابتلاء به کرونا، از خود و خانواده و خلق خدا محافظت کنیم.
او، دانش پایین در زندگی و عدم مراجعه به مراجع با صلاحیت و متخصص را از دیگر دلایل بروز چنین رفتارهایی عنوان کرده و می‌گوید: ابعاد وجودی انسان، متخصصان خاص خود را دارد. پزشکان، روانشناسان، جامعه‌شناسان و روحانیان هر کدام در یک بعد تخصص دارند و حسب مورد لازم است بدون، چون و چرا بر اساس نظر متخصص آن حوزه رفتار شود. حالا که بحث این بیماری جدی جسمی مطرح است تنها مرجع معتبر پزشکان هستند و اطاعت و تبعیت از دستورهای ایشان امری معقول است. برخی از علمای اعلام و مراجع عظام تقلید هم مخالفت خود را با انجام چنین اعمال نابخردانه‌ای اعلام کرده‌اند. اما متاسفانه برخی گرفتار عقاید خرافی بوده و با چنین اعمالی به دین و باور‌های اعتقادی آسیب می‌زنند.
دلیر، تکبر را عامل دیگر انجام چنین رفتارهایی خوانده و اظهار می‌کند: زمانی که تکبر و توهمِ آسیب‌ناپذیری همراه با هذیان خودبزرگ‌بینی منجر به بی‌مبالاتی در رفتار‌های بهداشتی می‌شود، باند فرودگاهی برای فرود آمدن انواع عفونت‌ها در فرد از جمله کرونا ویروس فراهم می‌آورد. گاهی تذکر دادن رعایت رفتار‌های بهداشتی به فردی که جایگاه علمی، اجتماعی یا مذهبی بالاتری دارد دشوار بوده، اما کاملاً لازم و ضروری است. به هر حال، اکنون در هر جایگاهی که هستیم مسئولیم که با جدی گرفتن رعایت اصول و نکات بهداشتی، و البته نه بیش از حد جدی گرفتن، و نه دست کم گرفتن خطر ابتلاء به کرونا، از خود و خانواده و خلق خدا محافظت کنیم.
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
