بحران ویروس کرونا و ماموریت ظریف در تبیین تاثیر تحریم‌ها

رویداد۲۴ یک ماه از شیوع بیماری ویروس کرونا در ایران می‌گذرد تا لحظه تنظیم این گزارش شمار مبتلایان به این بیماری در کشور به ۲۰۶۱۰ نفر رسیده است و ویروس کرونا جان ۱۵۵۶ نفر از ایرانیان را گرفته، اما دشواری بحران ویروس کرونا در ایران با تشدید تحریم‌های آمریکا بیش از نقاط دیگر جهان است.

تشدید کارزار تحریم‌های آمریکا علیه ایران

ادعا‌های بشردوستانه و کمک رسانی ایالات متحده آمریکا که با بوق و کرنای رسانه‌ای در اوایل شیوع ویروس کرونا در ایران به گوش می‌رسید، این روز‌ها با تشدید تحریم ها، پوشالی بودن خود را اثبات می‌کنند. پس از این ادعا‌ها «مایک پمپئو» وزیر امورخارجه تاکید کرد که رفتار آمریکا در بحران ویروس کرونا با ایران تغییری نخواهد کرد. در روز‌های پایانی سال سخت ایرانیان وزارت خزانه داری آمریکا نام برخی افراد، محققان و شرکت‌های ایرانی را به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. ۲۷ اسفند دفتر صنعت و امنیت وزارت تجارت آمریکا اعلام کرد که ۶ شخص حقیقی و ۱۸ شرکت را برای فعال کردن یا کمک به برنامه هسته‌ای ایران، برنامه‌های هسته‌ای و موشکی غیر پادمانی پاکستان و تلاش‌های نوسازی ارتش روسیه به فهرست اشخاص تحریمی اضافه خواهند شد. در آخرین روز ماه هم «برایان هوک» نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران تاکید کرد که سیاست فشار حداکثری ما بر ایران ادامه خواهد یافت.

واقعیت تحریم اجازه هرگونه مبادله بانکی برای خرید اقلام ضروری و بهداشتی را از ایران گرفته است. واقعیت تحریم ورود شرکت‌های دارویی و غذایی به کارزار مبارزه با ویروس کرونا در ایران را ناممکن کرده است. واقعیت تحریم تامین مواد اولیه بسیاری از دارو‌ها و مواد بهداشتی را به منظور تولید در داخل کشور دشوار کرده است.

 

واقعیت تحریم حتی نهاد‌ها و سازمان‌های غیردولتی و بشردوستانه را از ارائه کمک به ایران برحذر داشته است. این واقعیت تحریم در بحران کرونا است که از سوی کاخ سفید نادیده گرفته می‌شود و دولت آمریکا هر روز فشار و تحریم تازه‌ای علیه جمهوری اسلامی به کار می‌گیرد. با این توصیفات توضیح و شفاف سازی درباره تبعات این تحریم‌ها به ویژه در پاندمی ویروس کرونا یکی از کارویژه‌های وزارت امورخارجه و به ویژه «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه است. او طی یک ماه گذشته به منظور آگاه سازی مقامات کشور‌های جهان از خطر کرونا با وجود تحریم‌ها تماس‌های زیادی با همه جهان برقرار کرده و با اسنفاده از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی و توییتر تلاش کرده است سختی‌های مضاعف دولت ایران را در مبارزه با ویروس کرونا برای آن‌ها شرح دهد.

رایزنی‌های جهانی ظریف برای توصیف رنج ایران

با شیوع جهانی ویروس کرونا و بسته شدن مرز‌های کشور‌های مختلف دستگاه دیپلماسی به عنوان بخشی از دولت از تمام ابزار‌های موجود خود برای رساندن صدای مردم ایران در مبارزه با کرونا بهره برده است. ظریف طی دو هفته گذشته دستکم سی تماس تلفنی با همتایان خود در سراسر جهان داشته است. از هم پیمانان آسیایی ایران، تا اتحادیه اروپا، از همسایگان نزدیک تا برخی کشور‌های آفریقایی. در نخستین دقایق آغاز سال جدید شمسی ظریف با «موتگی توشیمیتسو» همتای ژاپنی خود گفتگو و تاکید کرد: «تحریم‌های آمریکا مانع اصلی برای تامین نیاز‌های دارویی و تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای مهار فوری ویروس کرونا در ایران است که باید برداشته شود.» پیش از آن نیز «وانگ یی» وزیر خارجه چین، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، «رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی هم دیگر مقامات کشور‌های هم پیمان ایران بودند که ظریف در تماس‌های جداگانه‌ای شرایط دشوار ایران را با حضور تحریم‌ها و وجود ویروس کرونا برای آن‌ها شرح داد.

«لودریان وزیر خارجه» فرانسه، «آن لینده»، وزیرخارجه سوئد، «جوسپ بورل» هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «اینه ماری اریکسون سوریده» وزیر خارجه نروژ، «ایگنازیوکاسیس» وزیر خارجه سوئیس و «دومنیک راب» وزیر خارجه انگلیس از مقامات اروپایی بودند که وزیر امورخارجه با آن‌ها گفت و گوی تلفنی داشت و در گفتگو با راب ضمن قدردانی از کمک‌های ارسالی اتحادیه و سه کشور اروپایی به ایران برای مبارزه با ویروس کرونا، تحریم‌های غیر قانونی و یکجانبه آمریکا را مانعی بر سر راه مبارزه با این اپیدمی جهانی خواند و از انگلیس خواست در این شرایط، تحریم‌های ظالمانه آمریکا ضد ملت ایران را هم بر اساس تعهدات برجامی خود و هم به دلیل ملاحظات انسانی رعایت نکنند.

---

تماس‌ها با کشور‌های همسایه هم پیگیری شد و ظریف با «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه، «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان، «المار ممدیارف» وزیر خارجه آذربایجان، «شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان» وزیر خارجه امارات درباره بحران کرونا و تشدید مشکلات آن همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا سخن گفت. همچنین در تماس تلفنی وزیر خارجه کویت شیخ «احمد ناصر الجابر الصباح» ضمن تقبیح تحریم‌های آمریکا علیه ایران از کمک ۱۰ میلیون دلاری این کشور به جمهوری اسلامی برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد. «جفری اونیاما» وزیر امورخارجه نیجریه، «نالدی پاندور» وزیر خارجه آفریقای جنوبی، «راشیل اومامو» وزیر خارجه کنیا هم از مقامات قاره سیاه بودند که از جزئیات تاثیر تحریم‌ها بر مبارزه ایران علیه کرونا آگاه شدند.

در کنار تماس‌های متعدد با مقامات کشور‌های جهان، ظریف طی یک ماه گذشته در توییت‌ها و نامه‌هایی تلاش کرده است رنج مضاعف مردم ایران در مبارزه با کرونا و تشدید تحریم‌ها را تبیین کند. وی در توضیح نامه خود به «آنتونیوگوترش» دبیرکل سازمان ملل نوشت: «در حالی که کووید-۱۹ در حال تحمیل خسارات گسترده و سنگین به ایران است، باید در نظر داشته باشیم که ویروس‌ها بین ما تمایزی قائل نمی‌شوند. ما انسان‌ها نیز نباید در مبارزه با ویروس‌ها تبعیض آمیز رفتار کنیم.»

در توییت دیگری خطاب به سازمان‌های جهانی فوری‌ترین نیاز‌های کادر درمانی کشور در مبارزه با ویروس کرونا را لیست کرد و نوشت: «ویروس‌ها قائل به تبعیض نیستند؛ بشریت هم (در کمک کردن) نباید تبعیض قائل شود.

ظریف در تازه‌ترین توییت خود بار دیگر یادآور شد: «دولت ایالات متحده، شادمانه از کشتن شهروندان ایرانی در نوروز و شروع سال نو ما، احساس غرور می‌کند. کاخ سفید سیاست فشار حداکثری خود را به سطح بی سابقه‌ای از ضدیت با انسانیت و حیات انسان‌ها رسانده است. پیام ایران خطاب به ایالات متحده: سیاست شما سبب بدنامی همیشگی خواهد بود، ولی ایران تسلیم نخواهد شد.»

وزیر امور خارجه در توییت دیگری این واقعیت تلخ را یادآور شد که تحریم‌ها به معنای واقعی کلمه بی گناهان را می‌کشد. رعایت تحریم‌ها غیر اخلاقی است. «بانک مرکزی ایران خواستار دسترسی فوری به ابزار سریع مالی برای مقابله کروناست.» توییت دیگر وزیر امورخارجه ایران و هشداری دیگر درباره محدودیت‌های ایران در دسترسی به این ابزار مالی بود.

جهان تحریم‌های آمریکا را محکوم کرد

وزرای خارجه و نمایندگان هم کلام ظریف در تماس‌های اشاره شده بدون استثنا رفتار آمریکا در قبال مردم ایران را محکوم کرده و ناقض اصول بین المللی دانستند، بزرگترین پویش ضد جنگ خواستار لغو فوری تحریم‌های آمریکا علیه ایران شد، برنی سندرز نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰، با توجه به شیوع ویروس کرونا خواستار لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران شد و نوشت: «ایران با فاجعه همه گیر شدن ویروس کرونا روبرو است و از این رو تحریم‌های ایالات متحده نباید در این فاجعه بشری نقش داشته باشد.»، روسیه تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران بی‌اخلاقی دانست، چین هم خواستار لغو فوری تحریم‌های یکجانبه علیه ایران شد.

برخی از مقامات به ویژه وزرای اروپایی از تلاش پیدا و پنهان خود در گفتگو با آمریکا برای کاستن از میزان تحریم‌ها خبر دادند. بسیاری از سازمان‌های بین المللی تداوم تحریم ایران در شرایط پاندمی ویروس کرونا را ناقض حقوق بشر اعلام کردند. این محکومیت‌ها و تقبیح‌های جهانی شاید در کوتاه مدت کاری برای ایران از پیش نبرد، اما در طولانی مدت وجهه همیشه مدعی آمریکا را خدشه دار خواهد کرد. جهان پساکرونایی جنایت خاموش آمریکا علیه ایرانیان را فراموش و ادعا‌های بشر دوستانه کاخ سفید را باور نخواهد کرد.