نتایج امیدبخش پلاسمادرمانی بیماران کرونا/ آغاز پلاسمادرمانی بیماران کرونا در استان‌های قرمز

عشقی همچنین درباره تفاوت شیوع بیماری کووید-۱۹ در گروه‌های خونی مختلف، گفت: نه آمار نشان داده و نه مقالات معتبر نشان داده است که شیوع در گروه‌های خونی خاص بیشتر باشد.

تاثیر تحریم‌ها در تامین تجهیزات سازمان انتقال خون

وی درباره تاثیر تحریم‌ها در تامین تجهیزات سازمان انتقال خون، افزود: ساده‌انگارانه است که بگوییم تحریم‌ها بر تامین تجهیزات مورد نیاز ما تاثیر نداشته است. تحریم‌ها تمام سیستم بهداشت و درمانی ما را تحت فشار قرار دادند، اما ما از پس این موضوع برآمدیم. مردم نگران تامین خون و فرآورده‌های خونی مورد نیازشان نباشند، اما این دوره دوره‌ای است که به عنوان لکه سیاهی در تاریخ سیاست گذاری آمریکا و دولت‌های اروپایی که به ما اجازه نمی‌دهند که حتی بتوانیم هزینه داروهایمان را رد و بدل کنیم، خواهد ماند. این دوره سیاه می‌گذرد. مردم ما هم نگران تامین خون و فرآورده‌های خونی‌شان نباشند. ما سعی می‌کنیم استانداردهایمان را هم اصلا پایین نیاوریم.

عشقی درباره وضعیت دسترسی به پایگاه‌های اهدای خون در کشور، گفت: ما برای اینکه پایگاه ثابت اهدای خون داشته باشیم و جایی باشد که پذیرش، پزشک اهدا، کارشناس خون‌گیری، آزمایشگاه و... داشته باشیم، بر اساس منابع موجود سازمان تعریف شده که یک منطقه روزی چند واحد اهدا باید داشته باشد که بتوان در آنجا یک پایگاه زد؛ بنابراین باید یکسری زیرساخت‌ها برای ایجاد پایگاه اهدای خون وجود داشته باشد، اما قول می‌دهم که در هر کجای کشور که با شاخص‌های ما در این حوزه منطبق هستند، در آنجا پایگاه می‌زنیم. اکنون ۳۱ اداره کل استانی داریم و ۱۸۸ پایگاه ثابت اهدای خون و تعداد زیادی هم پایگاه سیار داریم که بسته به نیاز، آن‌ها را به مناطق مختلف می‌فرستیم.

ایمنی بالای خون‌های اهدایی ایرانی‌ها

وی درباره جایگاه اهدای خون ایران در مقایسه با سایر کشورها، گفت: وقتی از شاخص اهدای خون ۱۰۰ درصد داوطلبانه و بدون چشمداشت حرف می‌زنیم، ایران جزو این شاخص است. در حالی که معدود کشور‌هایی در آسیا این شرایط را دارند. اگر از ایمنی خون صحبت کنیم، ایران یکی از کشور‌های برتر دنیا از نظر ایمنی خون در دنیا محسوب می‌شود. زیرا هم استاندارد‌های سختگیرانه‌ای داریم و هم غربالگری کاملی انجام می‌دهیم. در بسیاری از استان‌های کشور به شاخص خطر صفر اهدای خون رسیدیم؛ به طوری که ممکن است در کل یک در ۱۰۰ هزار یا در ۴۰۰ هزار ممکن است اهداکننده‌ای از نظر ایمنی خون، مثبت شود، اما در برخی استان‌ها همین میزان مثبت هم نداشتیم.

مشارکت پایین زنان ایرانی در اهدای خون

وی افزود: در منطقه امرو از نظر شاخص اهدا میانگین اهدای کشور‌ها حدود ۱۵ در ۱۰۰۰ نفر است، برای ما که متاسفانه به دلیل آغاز سیاست جمع‌آوری پلاسما از سال ۱۳۹۵ شاخص اهدای خون از ۲۷ در ۱۰۰۰ به ۲۵ در ۱۰۰۰ کاهش یافت، باز هم نسبت به کشور‌های منطقه امرو وضعیت بهتری داریم. البته در شاخص اهدای خون بانوان حرفی برای گفتن نداریم. در اروپا ۵۰ درصد اهدای خون مختص بانوان است. در برخی کشور‌های حوزه خلیج فارس ۱۵ درصد اهداکنندگان زنان هستند، اما در کشور ما این میزان حدود چهار یا پنج درصد است. این ناشی از باور‌های غلط است که باید آن‌ها را بشکنیم. بانوان ما باید بدانند که اهدای خون منجر به کم‌خونی آن‌ها نمی‌شود. اهدای خون بانوان به این معنی است که هر خانه یک پایگاه اهدای خون می‌شود.

عشقی ادامه داد: از نظر شاخص اهدای مستمر باید توجه کرد که حدود ۶۰ درصد اهداکنندگان‌مان اهداکننده مستمر هستند و ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر را تشکیل می‌دهند. در برخی استان‌ها ۸۰ درصد اهداکنندکان مستمرند که افتخار است. انتقال خون ایران یکی از افتخارات جمهوری اسلامی ایران است. باید توجه کرد که ما مرکز آموزشی سازمان بهداشت جهانی در منطقه مدیترانه شرقی هستیم و کشور‌هایی که رابطه سیاسی خوبی با ما ندارند، در حوزه آموزشی به انتقال خون ایران وابسته‌اند.

وضعیت ذخایر خونی در کشور
مردم اهدای خون را فراموش نکنند

وی درباره وضعیت ذخایر خونی در کشور، گفت: باید توجه کرد که مصرف روزانه یعنی میزانی که خون در مدت مشابه در سال گذشته درخواست شده است. اگر ذخایر خونی برای پنج تا هفت روز کافی باشند، قابل قبول است. اگر سه تا پنج روز باشد، دچار کمبود می‌شویم و اگر زیر سه روز باشد، وضعیت هشدار است و اگر بالای هفت روز باشد، مازاد است. با توجه به وجود خون‌رسانی در کشور به محض کمبود خون در یک استان، خون از استان‌های دیگر تامین می‌شود. در حال حاضر ذخایر خونی کشور ۵ روز است. همیشه به هموطنان‌مان می‌گوییم که اهدای خون را فراموش نکنید. مردم همانطور که در سیل زلزله به فکر تامین خون مردم هستند، باید در روز‌های عادی یا در روز‌های کرونا هم به فکر باشند. کشور ما جزو کشور‌هایی است که خوب از پس کرونا برآمدیم. در حال حاضر اهدای خون ما نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر است، اما مصرف خون افزایش یافته است. زیرا دو الی سه ماه جراحی‌ها به دلیل کرونا تعطیل بود. از طرفی تابستان زمان انجام جراحی‌های غیر اورژانس است. این‌ها باهم تلاقی پیدا کرده و مقداری مصرف خون را افزایش داده است که ان‌شاءلله با مراجعه مردم برای اهدای خون این درخواست‌ها تامین می‌شود.

عشقی افزود: برای اینکه مردم بدانند در چه مناطقی کمبود داریم و چه گروه‌های خونی را نیاز داریم، از روابط عمومی خواسته‌ام که در سایت پایگاه‌های استانی ما میزان ذخایر و میزان مورد نیاز خون درج شود. ضمنا اپلیکیشنی را به نام قطره طراحی کرده و در اختیار اهداکنندگان قرار می‌دهیم که اهداکنندگان، به‌ویژه اهداکنندکان مستمر در جریان ارتباط دائمی با سازمان انتقال خون باشند و بتوانیم خدمات ویژه‌ای هم به آن‌ها ارائه دهیم.

وی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت پلاکت‌گیری به روش آفرزیس، گفت: شش سال پیش به عنوان متخصص خون و آنکولوژی از سازمان انتقال خون در خواست کردم که شرایط اهدای پلاکت کم لکوسیت که به روش آفرزیس دریافت می‌شود را فراهم کنند و اصرار من برای دریافت پلاکت کم لکوسیت به دلیل کیفیت بهتر بود. این را افتحار می‌دانم که خوشبختانه ما توانستیم فرهنگ مطالبه‌گری را در بهبود شاخص خون و فراورده‌های خون مصرفی در جامعه به وجود آوریم. در حال حاضر همه ۳۱ پایگاه ما به دستگاه‌های پلاکت فرزیس دسترسی دارند، اما این کافی نیست.

عشقی ادامه داد: ما از پلاکت‌های بازیافتی خون کامل، استفاده می‌کنیم. باید توجه کرد خون از سه جزء گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت تشکیل شده است. پلاکت بازیافتی از خون، ویژگی‌های پلاکت فرزیس را ندارد و برای استفاده از پلاکت بازیافتی باید امکانات و تجهیزاتی را فراهم کنیم تا این پلاکت دور ریخته نشود و از آن استفاده شود.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: باید توجه کرد که امکان رساندن پلاکت آفرزیس به برخی شهر‌ها وجود ندارد؛ چرا که طول عمر پلاکت سه روز است و از طرفی هزینه پلاکت آفرزیس به دلیل مصرف کیت و کیسه مخصوص همیشه چالش بوده و بیمه‌ها هم گاهی موانعی برای دریافت آن ایجاد می‌کردند و برخی بیماران اعلام می‌کردند که باید در قبال این پلاکت پول بدهیم. در حالی که پول را به بیمارستان‌ها می‌دهند. زیرا بیمارستان برای تامین کیت‌ها باید هزینه‌هایی را تامین کند. حال ما پول نقدی از بیمارستان نگرفته‌ایم. این در حالی است که بیمارستان‌ها به سازمان انتقال خون ۲۰۰ میلیارد تومان بدهکار هستند، اما با این حال هیچ گاه خدمات‌مان را معلق نکردیم.

عشقی اظهار کرد: به هر حال دریافت پلاکت آفرزیس هزینه دارد و هزینه‌ها را دولت یا بیمه باید بپردازند. در عین حال در حال ایجاد روشی مشابه پلاکت فرزیس هستیم تا پلاکت مشابه آفرزیس دریافت کنیم. تمام بیماران ما که پلاکت نیاز دارند، پلاکت استاندارد دریافت می‌کنند و تمام پایگاه‌های اصلی ما امکان پلاکت فرزیس را دارند.

عشقی درباره دریافت پلاسما به روش فرزیس نیز گفت: ما امکانات پلاسما فرزیس را داریم و به همین دلیل توانستیم پلاسمای بهبود یافتگان کرونا را دریافت کنیم و اکنون پلاسمای بهبود یافتگان کرونا را از این روش دریافت می‌کنیم، اما فعلا سازمان انتقال خون از روش پلاسما فرزیس فقط برای دریافت پلاسمای پر پادتن یا پلاسمای بهبودیافتگان کرونا استفاده می‌کند. ما به عرصه پلاسما فرزیس برای ارسال به پالایشگاه‌ها، محاسبه ارزش افزوده و اعلام آن به سازمان غذا و دارو و... ورود نمی‌کنیم؛ چرا که برخی بی‌توجه به واقعیت‌ها به سازمان انتقال خون تهمت‌هایی می‌زنند. در مجموع پلاسما فرزیس برای شرایط ویژه مانند درمان بیماران کرونایی، تولید سرم ضد هاری، ضد کزاز و ضد هپاتیت بی و... استفاده می‌کنیم.

وی درباره وضعیت مراکز اهدای خون سیار، گفت: ما برای ارسال یک پایگاه سیار اهدای خون باید میزان مشخصی از اهداکننده خون را داشته باشیم. هر منطقه‌ای که به ما اعلام کنند که بین ۳۰ تا ۵۰ اهدای خون وجود دارد، پایگاه سیار اهدای خون ارسال می‌کنیم. در غیر این صورت در برخی مناطق که به تجربه برایمان ثابت شده که اگر در زمان مشخصی به آنجا مراجعه کنیم، اهداکننده وجود دارد، پایگاه سیار را می‌فرستیم. باید توجه کرد که پایگاه سیار، استاندارد‌های پایگاه‌های ثابت‌مان را ندارند، اما به همین دلیل که دسترسی مردم را فراهم کنیم، آن‌ها را تعطیل نکرده‌ایم و هر کجا که اعلام کند ۳۰ تا ۵۰ اهداکننده دارد، پایگاه سیار را ارسال می‌کنیم.

عشقی در بخش دیگری از صحبت‌هایش تاکید کرد: شکل کیسه‌های دریافت پلاسما بهبودیافتگان کرونا به گونه‌ای است که فقط قابلیت مصرف در بیماران کرونایی را دارد. باید توجه کرد که در همه دنیا به اهداکنندگان پلاسما جایزه می‌دهند. رسانه‌ها باید جلوی شایعاتی که مردم را دلسرد می‌کند، بگیرند. اگر می‌خواستیم پلاسما را برای تولید دارو استفاده کنیم و به پالایشگاه بفرستیم هم جرم نیست و در همه دنیا به جمع آوری کنندگان پلاسمای استاندارد جایزه می‌دهند.

وی افزود: ما اگر می‌خواستیم پلاسما را برای تولید دارو استفاده کنیم، نمی‌گفتیم که مردان یا زنان مجرد یا زنانی که بارور نشدند، در اولویت هستند. زیرا پلاسمای خانم‌های با سابقه بارداری را نمی‌توان به صورت مستقیم به بیمار تزریق کرد. کسانی که به ما اتهام فروش پلاسما می‌زنند باید در قبال بیماری که پلاسما به او نرسیده، پاسخگو باشند. زیرا باعث شدند که حتی یک بهبودیافته دلسرد شود و پلاسما اهدا نکند. پزشکان میناب و سوسنگرد و خرمشهر با ما تماس گرفتند و اعلام کردند به ما پلاسما برسانید. باید بدانید که ارسال پلاسما سخت است؛ چرا که باید پلاسما را در کانتینر‌های زیر ۲۵ درجه منتقل کرد و نمی‌توانیم برای ارسال ۵۰ کیسه پلاسما یک کانتینر ارسال کنیم. نمی‌دانیم پشت پرده این ماجرای پلاسما فروشی چیست، اما از رسانه‌ها می‌خواهیم که از این فضا خارج شوند.