موافقان چگونه مخالف برجام شدند؟

رویداد۲۴ روح‌الله جمعه‌ای کارشناس رسانه و روزنامه نگار در پاسخ به طرح این مساله که پس از توافق هسته‌ای اوضاع و نفوذ ایران در منطقه افزایش یافت. اما عده‌ای در داخل می‌گویند این توافق هیچ تاثیری در این زمینه نداشته است. موانع زیادی از سر راه برداشته شد و همکاری‌های روسیه و ایران نیز در پی آن افزایش یافت. در سوریه، عراق و حتی به طور نامحسوس ایران پیشرفت‌های زیادی داشت. مگر آن‌ها خواهان این نبودند که مقاومت در منطقه از قدرت بیشتری برخوردار شود پس چرا این را از دستاورد برجام نمی‌دانند در صورتی که همین حضور در نشست شورای امنیت در رفع تحرم تسلیحاتی ایران در نشست مهرماه شورای امنیت حتی می‌تواند قوی‌تر از گذشته شود. گفت: در این خصوص نباید به موضوع به شکل صفر و صدی نگاه کرد.

 

برجام نه وحی منزل بود و نه فاجعه آمیز. زمینه هر توافق این است که پیش از مذاکره یک سری از اختلافات وجود داشته است. به همین منظور طرفین برای حصول توافق به اصولی از حداقلی روند را شروع می‌کنند و در مذاکرات بر اساس همین حداقل‌ها چانه زنی می‌کنند تا بیشترین امتیاز را بدست آورند. هیچ توافقی خارج از این چارچوب نیست؛ همه توافقاتی که بعد از انقلاب داشتیم به همین شکل بوده است، آیا قرارداد الجزیره و قطعنامه ۵۹۸ چیزی خارج از این چارچوب بوده است؟ ایران شعار جنگ جنگ تا پیروزی سر می‌داد، اما در نهایت قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت.

اما بحثی که جا افتاده و همه به آن معتقد هستند حفظ نظام بوده که از اوجب واجبات است. به این دلیل که معتقدیم نظام ایران نظامی اسلامی بوده و برآمده از خواست مردم، بر آمده از مبارزات قرون متعدد اسلام خواهی، توحیدخواهی و ... است؛ بنابراین این یک امانت و ودیعه‌ای است که باید حافظ آن باشیم. پشتوانه این نظام مجاهدت و مبارزات بی نظیر و شجاعانه بوده است و این مربوط به ایران نمی‌شود و دربرگیرنده منطقه نیز است. نقشه جغرافیایی که ما هم اکنون شاهدش هستیم حدود ۵۰ سال است که نهایی شده است. پیش از ۵۰ سال قبل بحرین جزئی از ایران بود و قبل‌تر مناطق شمالی و شرقی نیز در اختیار ایران بود؛ بنابراین میراث آن تلاش و کوشش‌ها در ایران فعلی متمرکز شده است و متعاقبا نظام کنونی میراث دار آن دستاورد و تمدن است. آنچه که مقام معظم رهبری درباره تمدن انسانی بحث کردند در همین راستا است. در نتیجه ما میراث دار یک تمدن هستیم. در حال حاضر و در نیز داخل باید آن را به چشم یک ساختار متحد و منسجم ببینیم.

 

نمی‌توان تفکیکی بین وزارت خارجه، شورای عالی امنیت ملی، ارتش، سپاه، بسیج، سپاه قدس و ... قائل شد. در قطعنامه ۵۹۸ وقتی صحبت از حفظ نظام می‌شود دقیقا اشاره به همین مورد است و منظور ساختاری نیست که بین گروه‌های سیاسی بحث و جدل می‌شود و ادعای تصاحب و تملک آن را دارند. باید در نظر داشته باشیم که در قطعنامه ۵۹۸ تنها وزارت خارجه و تنها بخشی از نظام تصمیم گیرنده نبود. توافق هسته‌ای نیز ماحصل تصمیم نظام بود. اشتباهی که در برجام به وجود آمد مصادره آن بود. برجام که در دوران آقای روحانی و توسط وزارت خارجه با مسئولیت آقای ظریف روی داده باید به کل نظام تعمیم داده شود و نباید اجازه مصادره داد. این توافق دستاورد‌های بزرگی داشت و باید شرایط پیش از برجام را همیشه مدنظر داشت و بررسی کرد و اقتضائات را واکاوی کرد. با در نظر گرفتن خروج آمریکا از این توافق اگر امروز به واسطه تمام مشکلات توانسته ایم عملکرد خوبی داشته باشیم و ایستادگی کنیم باز هم به واسطه برجام است.

---

بیشتر بخوانید: جزئیاتی از قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ضد ایران

---

باید پرسید که قبل از برجام قطعنامه‌های سازمان ملل علیه کشورمان پابرجا بود یا خیر؟ اگر یکی از ۵ کشور دارای حق وتو موافق نبود آیا آن قطعنامه‌های ظالمانه تصویب می‌شد؟ فراموش نکنیم که قطعنامه‌های سختگیرانه با حمایت چین و روسیه تصویب شد. این دو کشور بودند که گفتند ایران حقی برای عبور و مرور در آب‌های آزاد ندارد، نمی‌تواند خرید تسلیحاتی داشته باشد. حق صادرات و تبادل مالی ندارد. چه چیزی این تحریم‌ها را برداشت و حضور منطقه‌ای ایران را پررنگ‌تر کرد؟ بدیهی است که برجام سبب شد. باید یه این سوال پاسخ داده شود که به موجب کدام بند آن قطعنامه ها، روسیه و چین از همکاری با ایران مستثنی شده بودند؟! روسیه در سوریه با ایران همکاری نظامی کرد وتا جایی رفت که جنگنده‌های خود را به ایران آورد و این برجام بود که این اجازه را داد.

سوال دیگر که برخی منتقدان باید پاسخ دهند اینکه چرا برخی از افرادی که در گذشته موافق برجام بودند هم اکنون منتقد شده اند؟ ما باید به برجام افتخار کنیم همانطور که رهبری بر حفظ آن تاکید دارند. حتی فرمایشات ایشان درباره برجام هم مصادره می‌شود که باید با این مساله مبارزه کرد. رهبر انقلاب پس از خروج آمریکا راهبرد را تعیین کردند و گفتند مسائل باید از طریق این توافق ادامه یابد. اگر ایشان دستور خروج از توافق را صادر می‌کردند کسی می‌توانست مخالفت کند؟ قانون اساسی به ایشان اختیار کامل داده تا مسائل کلان کشور را تببین و عملی کند. در ۵ گامی که ایران در کاهش تعهدات برجامی برداشت متناسب با رفتار مقابل عمل کردیم و ایشان فعلا می‌فرمایند که ایران باید همچنان در برجام بماند. اگر منافع ما در ماندن و بقای برجام است پس بدیهی است که برای ما منفعت داشته است. ایران برای بدست آوردن حداقل‌ها جنگید و از حق خودش کوتاه نیامد. اینطور نیست که همه طرف‌ها چک سفید امضا در اختیار تیم ایران گذاشتند و ایران نیز آن چک‌ها را قبول نکرد! چنین چیزی قطعا با هیچ منطقی سازگار نیست.

 

در فرآیند امضای این توافق مشورت‌های زیادی صورت گرفت، نسخه‌های اولیه به ایران آمد، محل امضای توافق تغییر کرد و در نهایت زمانش هم ساعت‌ها به عقب افتاد. دلیل تعویق آن هم این بود که تایید نهایی در داخل ایران گرفته شود. اگر دستاورد‌های برجام در داخل کم بوده به داخل کشور بر می‌گردد و این ایران است که نتوانسته از ظرفیت‌های برجام استفاده درست را ببرد.