از «دهوک» تا «بغداد» چه بر عراق گذشت؟

رویداد۲۴ در ساعت‌های پیش و پس از عملیات البعیثه مجموعه رخداد‌های مهمی در عراق اتفاق افتاد که برخی از آن‌ها تمامیت سرزمینی و بخشی جان و مال شهروندان و حتی نسل‌های آینده این کشور را هدف قرار داده است.

همزمان با حادثه البعیثه در نیمه شب پنجشنبه گذشته، ارتش ترکیه پس از نزدیک به دو هفته از آغاز عملیات نظامی خود در شمال عراق برای پیگرد عناصر موسوم به «حزب کارگران کردستان ترکیه»، با «هلی برن» بلندی‌های «خامتیر» یکی از کوه‌های راهبردی در استان شمالی دهوک را تسخیر کرد.

---

بیشتر بخوانید: شکایت دوباره عراق از ایران به شورای امنیت سازمان ملل/ بغداد به تهران پشت می‌کند؟

---

با هدف یا بدون قصد، حادثه البعیثه در جنوب بغداد که منجر به بازداشت شماری از نیرو‌های تیپ ۴۵ «الحشد الشعبی» وابسته به گروه مقاومت «کتائب حزب الله» شد، این اتفاق عملیات کم‌سابقه آنکارا از آغاز عملیات نظامی ترکیه در شمال عراق را به حاشیه برد.

«سروه عبدالواحد» نماینده سابق پارلمان و عضو گروه سیاسی کرد موسوم به «نسل جدید» امروز (شنبه) در توئیتی نوشت: ارتش ترکیه کوه خامتیر را در داخل سرزمین عراق که مرتفع‌ترین کوه در شهرستان «زاخو» است، اشغال کرده، اما به نظر می‌رسد، این خبر برای وزارت امور خارجه و دولت اقلیم کردستان عراق کاملا عادی است.

وی ادامه داد: این‌گونه به نظر می‌رسد که بغداد و اربیل، این کوه را بخشیده‌اند، تا تبدیل به بخشی از خاک ترکیه شود.

جالب اینکه پنجشنبه که حادثه البعیثه در بغداد اتفاق افتاد، روزی است که عراق با ۱۰۷ مورد، بالاترین آمار‌ها را از حیث مرگ و میر ناشی از «ویروس کرونا» به ثبت رساند.

شمار مبتلایان به ویروس کرونا نیز در نوع خود یک رکورد بی‌سابقه در عراق به شمار می‌رود، به طوری که در همیـن روز دو هزار ۴۳۷ مبتلا به این ویروس در این کشور شناسایی شدند.

گزارش سازمان بهداشت جهانی و حتی وزارت بهداشت عراق حاکی است که این کشور در زمان حاضر به کانون کرونا در منطقه تبدیل شده و نسبت به تبعات و خطر شیوع بی‌رویه این ویروس در کشور هشدار داده‌اند.

بسیاری در عراق، به بغداد به خاطر ناتوانی در مهار کرونا ایراد گرفته و حتی درخواست تغییر تیم وزارت بهداشت و برگرداندن تیم بهداشتی دولت «عادل عبدالمهدی» را کرده‌اند.

حادثه البعثیه را نباید از بحران اقتصادی که عراق با آن گرفتار است، جدا دانست و با وجود اعتراضات گسترده به عدم وام گرفتن از خارج، اما رییس جمهوری، به عنوان یکی از مهمترین حامیان دولت «مصطفی الکاظمی»، قانون وام خارجی و داخلی را پنجشنبه گذشته (ساعاتی قبل از حادثه البعیثه) امضا کرد.

بانک جهانی به دلیل بحران اقتصادی که عراق با آن مواجه است و حسب اظهارات دو کمیسیون مالی و اقتصادی پارلمانی این کشور، رغبتی به اعطای وام دوباره به این کشور ندارد.

بانک جهانی قبل از این در کنفرانس بازسازی عراق در کویت در ۲۰۱۸ (بهمن ۹۶) نسبت به وام گرفتن دوباره عراق هشدار داده بود و گفته بود که این کشور نمی‌تواند به تعهدات خود در بازپرداخت وام‌ها، عمل کند در نتیجه عراق به سوی ورشکستگی گام برخواهد داشت.

همزمان تحصن‌های اعتراضی در ورودی منطقه امنیتی سبز بغداد که مقر‌های هیات دولت و پارلمان عراق در آنجا قرار دارد و در روز حادثه البعثیه، شاهد برخورد شدید نیرو‌های امنیتی با معترضان بود.

اغلب تحصن کنندگان، جوانان جویای کار یا کارمندان قراردادی برکنار شده از خدمت و یا اقشار متوسط جامعه هستند که دولت، مستمری آن‌ها را به بهانه‌های مختلف قطع کرده است. این عده بیش از دو هفته بود که به صورت مسالمت‌آمیز در این منطقه تحصن کرده بودند.

وقتی نیرو‌های امنیتی با استفاده از زور برای پراکندن معترضان در ورودی منطقه سبز وارد عمل شدند، بسیاری در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها از تکرار اعتراضات گسترده پنج ماهه گذشته (اکتبر ۲۰۱۹ تا فوریه ۲۰۲۰) که منجر به استعفای دولت عادل عبدالمهدی شد، هشدار دادند.

جدا از همه اینها، یکی از مهمترین اتفاقات که کارشناسان سیاسی عراقی به آن اشاره کردند، ارتباط حادثه البعیثه با موضوع گفتگو‌های راهبردی بین بغداد - واشنگتن و سفر نخست‌وزیر عراق به آمریکا در ماه آینده میلادی است.

«نجاح محمد علی» کارشناس برجسته سیاسی عراق در این راستا به تعدادی از رسانه‌های عراق گفته است که الکاظمی در راستای خواست آمریکایی‌ها و به منظور سفر آتی خود به واشنگتن، مرتکب این اشتباه راهبردی (دستگیری نیرو‌های الحشد الشعبی) شد.

در این میان، نقش رسانه‌های عربی - غربی در تحریف افکار عمومی از چالش‌ها و اتفاقاتی که عراق با آن مواجه است، کلیدی و تعیین کننده بوده است.

این رسانه‌ها با ذهنیت سازی‌ها و پیش‌فرض بافی، به سرعت خط خبری خود را به این سمت سوق دادند که «دولت الکاظمی برخورد با گروه‌های شبه نظامی وابسته به ایران» را آغاز کرده است.

العربیه سعودی با تیتر «تهدید گروه‌های شبه نظامی علیه دولت عراق» نشان می‌داد، می‌خواهند بر مبنای ذهنیت سازی‌های گذشته، جریان‌های سیاسی و گروه‌های مقاومت شیعه و کل تشکیلات الحشد الشعبی را ضد دولت و منافع ملی عراق معرفی کنند.

«تقابل بین نیرو‌های سازمان مبارزه با تروریسم و الحشد الشعبی» از دیگر خطوط خبری رسانه‌های غربی بود که با هوشیاری به موقع رهبران سیاسی عراق این فتنه در نطفه خفه شد.

نقش و مدیریت آمریکایی در کل این حادثه از امور مهمی است که رسانه‌های عربی – غربی کوشیده‌اند، آن را پنهان کنند، اما اطلاعات موجود نشان می‌دهد که نیرو‌های آمریکایی همراه نیرو‌های عراقی در حادثه البعیثه بوده‌اند.

اعلام نظر نخست‌وزیر به بی‌اطلاعی از موضوع – آن‌گونه که منابع خبری عراق منتشر کرده‌اند – و یا بی‌اطلاعی رییس سازمان مبارزه با تروریسم از پادگانی که در معرض بازرسی قرار گرفت، نشان می‌دهد که در حادثه البعیثه، اثر انگشت خارجی وجود دارد.

حادثه البعیثه گرچه تلنگری به هوشیاری بیش از پیش نیرو‌های مسلح به ویژه الحشد الشعبی و سازمان مبارزه با تروریسم به تهدید‌هایی بود که عراق با آن مواجه است، اما در عین حال حساسیت بسیاری از رهبران سیاسی این کشور را نسبت به خطراتی که در کمین عراق نشسته، بالا برده است.