۱۸ تیر؛ حمله نیروهای لباس شخصیها به کوی دانشگاه
رویداد۲۴ تصویری که در وقایع هجده تیر ۱۳۷۸ ثبت شده است. اعتراضات در این تاریخ را میتوان نخستین اعتراض گسترده دانشجویی پس از انقلاب دانست.
جنبش دانشجویی در نیمه دهه هفتاد و با انتخاب سیدمحمد خاتمی به ریاست جمهوری نیروی تازهای گرفته بود و نیروی محافظهکار در پی محدود کردن رشد آزادی بیان و فضای تازه جان گرفته مطبوعات بودند. روزنامه سلام در ۱۵ تیر ماه ۱۳۷۸ نامهای محرمانه از سعید امامی به قربانعلی دری نجف آبادی وزیر وقت اطلاعات منتشر کرد که در آن پیشنهاد محدود کردن و برخورد با نویسندگان و روزنامهنگاران به وزیر اطلاعات ارائه شده بود. امامی در این نامه از جمله از محمد مختاری شاعر و نویسنده برجسته نام برده بود که ۱۲ تیر ماه سال ۱۳۷۷ به دست نیروهای خودسر امنیتی به قتل رسید.
انتشار این نامه محرمانه باعث توقیف روزنامه سلام شد و دانشجویان در حمایت از روزنامه سلام دست به تظاهرات مسالمتآمیزی زدند. نیروهای لباس شخصی در پاسخ به این تظاهرات به خوابگاه دانشجویان حمله کردند و به ضرب و شتم و بازداشت بسیاری از دانشجویان پرداختند. این اقدام انصار حزب الله باعث واکنش جامعه مدنی و دانشجویی کشور شد و با بیتوجهی مقامات به عزل نیروهای انتظامی که مسئول حفاظت از امنیت دانشجویان بودند به اوج رسید و درگیریها در تهران و تبریز ادامه پیدا کرد.
بیشتر بخوانید: سرنوشت بازیگران کوی دانشگاه چه شد؟
با سرکوب شدید دانشجویان توسط نیروهای امنیتی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی یک راهپیمایی در محکومیت دانشجویان ترتیب داد که حسن روحانی به عنوان دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی سخنران این گردهمایی بود. در آن دوره تاریخی روحانی تظاهراتکنندگان را دشمنان ملت نامید و خواستار سرکوب آنها شد.
زمانی که دانشجویان مجروح حادثه نزد آیت الله خامنهای رفتند، یکی از دانشجویان به شرح حمله انصار حزب الله به خوابگاه دانشجویی پرداخت: «لباس شخصی پوشیده بودند. وقتی نیروی انتظامی وارد کوی دانشگاه شد آنها هم وارد شدند و به خوابگاه دانشجویان حمله کردند، شعار میدادند یازهرا و میزدند. فریاد میزدند مرگ بر ضد ولایت فقیه و همهچیز را به اینسو و آنسو پرتاب میکردند. یاحسین میگفتند و دانشجوها را میزدند. باورکردنی نبود.»
آیت الله خامنهای در پاسخ این دانشجو چنین پاسخ دادند: «همین که گفتید آنها به نام دین، به نام یا زهرا، یا به نام همین نامهاى مقدس وارد شدند، به نظر من قدرى روى همین نکته، از لحاظ ذهنى کار شود؛ یعنى باید دید که چه انگیزههایی وجود دارد. آدم اینطور حس میکند، چون من باورم نمیآید که یک نفر در اتاق دانشجویى بیاید، بزند و بگوید که تو با زهرا، یا با رهبرى دشمنى، پس بگیر کتک بخور! من اصلا باورم نمیشود. چنانچه بتوانیم آن کسانى که این حرف را زدند، شناسایى کنیم، چون لابد همهشان که نگفتند، بعضى گفتند گمان میکنم بشود در آنها انگیزهی دیگرى را کشف کرد.»
به گزارش رویداد۲۴ هرگونه تظاهرات مسالمتآمیز بنابر اصل ۲۳ قانون اساسی مجاز است. با این حال برخوردی با نیروهای نظامی خودسر و لباس شخصیها صورت نگرفت. دانشجویانی چون عزت ابراهیم نژاد، سعید زینالی و فرشته علیزاده در این درگیریها به قتل رسیدند که محل دفن بسیاریشان هنوز مشخص نیست.
دادگاه رسیدگی به واقعه ۱۸ تیر تنها یک نیروی نظامی به نام اروجعلی ببرزاده را به جرم دزدیدن ریش تراش از خوابگاه دانشجویی محکوم کرد. ببرزاده اکنون رئیس یکی از کلانتریهای پایتخت است.
برخی دانشجویان قدیمی دانشگاه تهران میگویند اعتراضات دانشجویی به نام «توقیف روزنامه سلام» حقیقت ندارد زیرا آغاز اعتراض به خاطر کالاییسازی دانشگاه بوده است. فروش سهمیه دانشگاه برای کسب درآمد از دوران سیدمحمد خاتمی آغاز شد و دانشجویان دانشگاه تهران به ویژه طیف چپگرا با آن مخالفت شدید داشته و با پیگیری چهرههایی همچون عزت ابراهیم نژاد تحصن را کلید زده بودند و در حقیقت اعتراضات دانشجویان پیش از توقیف روزنامه سلام آغاز شده بود اما اینگونه القا شد که گویا آنها به خاطر توقیف روزنامه سلام اعتراض میکنند.
فقط روزی برسه که ببینم دیگه مردم همین