آیا الکاظمی می‌تواند معجزه کند؟/ ناآرامی‌های عراق کی پایان میگیرد؟

رویداد۲۴ یک معترض هنگام فیلمبرداری از اعتراضات و شرح وضعیت تظاهرات در بغداد مورد هدف قرار گرفته و کشته میشود. این تصویر دلخراشی است که در رسانه‌های اجتماعی مدام در حال دست به دست شدن است.

عراقی‌ها به خیابان‌ها برگشتند. یک شنبه و دوشنبه شب مردم بغداد با فراخوانی در میدان التحریر شهر جمع شدند تا علیه قطع شدن‌های پی در پی برق اعتراض کنند. عراقی‌ها می‌گویند اعتراضات صلح آمیز بوده و آن‌ها برای نیاز‌های اولیه انسانی، یعنی آب تمیز، برق و دولتی کارآمد به خیابان‌ها آمدند، اما بعد باز هم کار به خشونت کشید. در شب اول اعتراضات، دو نفر کشته شدند و ویدئو‌های زیادی منتشر شد که نشان می‌داد دو طرف رفتار نسبتا خشونت آمیزی نسبت به هم داشته اند. اما چرا عراق به ویژه در تابستان‌ها روز‌های سختی را می‌گذراند و اعتراضات در این کشور تمام نشدنی هستند؟

معضلی به نام برق

بعد از سقوط صدام در عراق، وضعیت برق رسانی به سراسر کشور با مشکلات فراوانی رو به رو شد. زیرساخت‌های عراق که پیش از این هم در پی تحریم‌ها و حملات غربی‌ها آسیب دیده بودند، اینبار با حملات آمریکا تقریبا نابود شدند. در تابستان‌های گرم و آفتابی عراق، بی برقی تبدیل به یک بحران جدی شده است. دمای هوا در شهر‌ها و روستا‌ها بسیار بالاست و در عین حال شهروندان نمی‌توانند از وسایل خنک کننده‌ای که با برق کار می‌کنند استفاده کنند، چرا که بیشتر ساعات گرم روز چنین چیزی غیر ممکن است.

عراق سال هاست که برق خود را از ایران می‌خرد و در عین حال با پرداخت پول آن مشکل دارد. هفته گذشته رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق رقم بدهی بغداد به تهران را دو تا سه میلیارد دلار اعلام کرد. مقامات این کشور می‌گویند خرید برق از ایران برای آن‌ها ضروریست. در عین حال، حالا مشکلاتی از قبیل پرداخت پول به خاطر تحریم‌های آمریکا وجود دارد. به تازگی دو کشور با یکدیگر قراردادی دو ساله برای خرید برق امضا کرده اند، اما هنوز معضل برای مردم ادامه دارد.

در این میان پای عربستان هم وسط است. این کشور مایل است تا با تامین برق به عنوان کالایی استراتژیک، نقش خود را در عراق بیشتر کند. بغداد و ریاض در دهه‌های گذشته هیچگاه به هم نزدیک نبوده اند. اما حالا سعودی‌ها ترجیح می‌دهند برای دور کردن تهران و بغداد از یک دیگر هم که شده، حضور خود را در عراق پر رنگ کنند. در چنین شرایطی طبق معمول دوگانه‌ای بین حامیان ریاض و طرفداران تهران در میان احزاب و سیاستمداران عراقی ایجاد شده است. اما با قراردادی که منعقد شد، به نظر می‌رسد که دولت بغداد کماکان به ادامه همکاری با ایران تمایل دارد.

با اینحال فارغ از استراتژیک بودن برق در عراق، مردم از وضعیت موجود به شدت ناراضی هستند. دولت فعلا چاره چندانی برای حل و فصل این موضوع ندارد چرا که در بغداد وضعیت برق رسانی غیرمعمول است و اغلب شهروندان برق خود را به رایگان و غیرقانونی تامین می‌کنند و در عین حال زیرساخت‌ها برای تامین ۲۴ ساعته برق اصلا آماده نیست.

بخشی از جامعه عراق معتقد است که فریب خورده چرا که الکاظمی با وعده‌های بسیاری بر سر کار آمده، اما در هنوز بر همان پاشنه سابق برای عراقی‌ها می‌چرخد. نخست وزیر عراق، دیشب انتظار حل همه معضلات از دولتی که تنها سه ماه از آغاز به کارش می‌گذرد را بی انصافی خواند. حرف الکاظمی از نظر منطقی درست است، اما در صحنه سیاسی عراق، بهبود اوضاع کار بسیار سختی به حساب می‌آید و عراقی‌ها می‌گویند حاضر نیستند برای داشتن آب و برق و شغل بیشتر از این صبر کنند.

ناظران می‌گویند در عراق نمی‌شود منتظر معجزه ماند. تعدد بازیگران در این کشور آنقدر زیاد است که هر سیاستمداری در مقام نخست وزیر، ناچار است تا تمام وقت خود را به جلوگیری از زد و خورد‌های سیاسی بگذراند و در این میان منافع عمومی شهروندان فراموش می‌شود. اما معمولا اعتراضات در عراق دو وجهه دارند. وقتی نارضایتی‌ها بالا می‌گیرد، احزاب سیاسی از شهروندان خشمگینی که در خیابان‌ها هستند به عنوان مهره‌هایی برای اهداف خود استفاده می‌کنند. در ماه‌های گذشته به ویژه در نجف، شاهد چنین تلاشی بوده ایم و حالا مجددا بیم آن می‌رود که چنین وضعیتی دوباره در شهر‌های مختلف تکرار شود.

---

بیشتر بخوانید: تضمین موفقیت بغداد در سایه حمایت تهران/ پیام ایران به الکاظمی چه بود؟

---

ناآرامی‌ها چند وجهی شده اند

روز یکشنبه سه انفجار نسبتا بزرگ در جنوب بغداد، زنگ خطری برای عراقی‌ها بود. مدت هاست که در این کشور به دلیل حضور نیرو‌های نظامی آمریکایی و اعمال غیرقانونی آن‌ها در خاک عراق، انفجار، حمله راکتی و حتی آزمایش سلاح‌های نظامی از سوی آمریکایی ها، رخ می‌دهد. این وضعیت عراقی‌ها را نگران کرده تا مبادا چرخه خشونت‌ها دوباره بالا بگیرد. در عین حال تصاویر اعتراضات اخیر هم نشان می‌دهد که اعتراضات رویه‌ای مسالمت آمیز ندارند. در عراق تعداد کسانی که سلاح در دست دارند کم نیست و همین موضوع می‌تواند به ضرر همه طرف‌ها تمام شود.

الکاظمی قول داده است تا ظرف سه روز کسانی را که موجب کشته شدن دو عراقی در تظاهرات یکشنبه شب شده اند را معرفی کند. او از معترضان خواسته تا به دولتش فرصت بیشتری بدهند تا بتوانند اصلاحات مورد نظر را در عراق به انجام برسانند. اما نسل جوان در بغداد، بابل، نجف و ... بیکار، فقیر و ناامید است و این مسائل می‌تواند برای الکاظمی گران تمام شود.

محمد اخباری کارشناس مسائل عراق در مورد وقایع دو شب گذشته به خبرآنلاین گفت:

"مردمی که برای اعتراض به خیابان‌ها آمده اند تلاش دارند تا الکاظمی را وادار کنند که به تعهداتی که داده است، عمل کند. چون تاکنون آن‌ها تغییر خاصی از نظر بحث خدمات دهی و مبارزه با فساد و ... را حس نکرده اند. ان‌ها از تنها راهی که بلدند تلاش دارند تا خواسته هایشان به گوش دولت برسد. دولت الکاظمی در ماه‌های گذشته بیشتر تمرکز خود را بر روی سیاست خارجه گذاشته است. اما مردم عادی به سیاست خارجی کاری ندارند. آن‌ها مشکلات عدیده‌ای دارند که حل نشده باقی مانده است.

الکاظمی یک راه بیشتر ندارد و آن این است که همزمان سعی کند که هم مسائل خارجی و هم موضوع داخلی را حل و فصل کند تا وضعیت در جهت بهبود شرایط عراقی‌ها پیش برود. "

اخباری در مورد مساله برق و اهمیت آن برای عراقی‌ها گفت:"موضوع برق در این کشور استراتژیک است. مثلا ما شاهدیم که عربستان می‌گوید قادر به تامین برق این کشور است، اما در حقیقت با توجه به اینکه در فصل گرما حج انجام می‌گیرد و میلیون‌ها مسلمان راهی عربستان می‌شوند، این کشور قادر نیست تامین کننده برق عراقی‌ها هم باشد. برای همین است که دولت الکاظمی هم این مسائل مطرح شده از سوی ریاض را جدی نمی‌گیرد. مردم عراق از وضعیت پشت صحنه تامین برق چندان مطلع نیستند. آن‌ها می‌خواهند که در تابستان‌ها بتوانند از وسایل خنک کننده و برق استفاده کنند و این موضوع با قطع مدام برق ممکن نیست. اما در این کشور وضعیت تامین برق کمی هم با دیگر کشور‌ها متفاوت است. مردم اغلب از دکل‌های برق خیابان برق را تامین می‌کنند و عملا پولی برای این انرژی نمی‌پردازند و بار مالی آن تماما بر دوش دولت است. مجموع این مسائل باعث شده تا یکی از مطالبات مردم و درگیری‌های دولت مساله برق باشد. "