تحلیل انفجار بیروت/ لزوم تهیه نقشه مخاطرات کشور
مشاور معاون بهداشت در مدیریت خطر بلایا وزارت بهداشت با اشاره به حادثه انفجار در بیروت و با طرح این سوال که ما چقدر از رعایت اصول ایمنی مواد قابل اشتعال در بنادر و مراکز مهم ترانزیتی کشورمان اطمینان داریم، بر لزوم تهیه نقشه مخاطرات در کشور تاکید کرد.
رویداد۲۴ دکتر محمد اسماعیل مطلق، با اشاره به تعریف آمونیوم نیترات و خطرات احتمالی آن، گفت: بزرگترین معدن آمونیوم نیترات در بیابان آتاکاما در شیلی قرار دارد. این ماده شیمیایی قبلا به طور عمده از این معدن استخراج می‌شد، اما اکنون تقریبا ۱۰۰ درصد این ماده شیمیایی که در صنعت استفاده می‌شود از ترکیب مصنوعی آمونیاک با اسید نیتریک به دست می‌آید. آمونیوم نیترات در صنعت کشاورزی به عنوان یک کود نیتروژنی استفاده می‌شود. این ماده هر چند گران محسوب می‌شود، اما در اغلب شرایط از پایداری بالایی در طبیعت برخوردار است و به همین دلیل فعالان صنعت کشاورزی آن را نسبت به دیگر کود‌های نیتروژنی ترجیح می‌دهند.
وی افزود: این ماده همچنین عنصری کلیدی در ساخت ماده «آنفو» است که در انفجار‌های کنترل شده صنعتی در جهان به وفور استفاده می‌شود. بنابر آمار بیش از ۸۰ درصد انفجار‌های مرتبط با ساخت و ساز و همینطور بخش معدن در آمریکا با استفاده از ماده آنفو انجام می‌شود که مخلوطی از آمونیوم نیترات و سوخت فسیلی است.
وی درباره شرایطی که سبب انفجار آمونیوم نیترات می‌شود، بیان کرد؛ شرایط خاصی باید اتفاق بیافتد که این ماده پایدار بدون سوخت جانبی یا دیگر کاتالیزور خارجی خود به خود منفجر شود. آمونیوم نیترات یک ماده انرژی زا است که با تجزیه قابلیت اشتعال زایی پیدا می‌کند. اگر مقدار زیادی نیترات آمونیوم روی هم جمع شده باشند، می‌توانند امکان تولید و گسترش آتش را بدون نیاز به عامل محرک خارجی نظیر بنزین یا گازوئیل فراهم آورند. وقتی آتش شعله ور شد، آمونیوم نیترات در اثر واکنش‌های شیمیایی، اکسیژن آزاد می‌کند، امری که به نوبه خود باعث شعله ورتر شدن آتش می‌شود. در همان حال که ماده شیمیایی گرم می‌شود، گاز داغ در هوا منتشر می‌شود و در صورتی که مکان بسته باشد این گاز‌ها روی هم جمع شده و باعث یک انفجار یکپارچه خواهند شد. پس با این توضیحات می‌توان به نکته‌های مدیریت خطر بلایا در این انفجار مهیب که می‌توان از آن درس آموخته داشت اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: فاجعه‌ای بدتر از انفجار بیروت در کمین تهران
مطلق با تاکید بر اینکه این که ماده قابلیت اشتعال سریع و انفجار را دارد، اظهار کرد: پس هرکجا که نگهداری می‌شود باید به فکر مقابله با انفجار (اعم از تروریستی و یا تصادفی و ناخواسته) بود؛ یعنی نباید آن را در مجاورت انبار‌های کلیدی قرار داد. اما سوالی که پیش می‌آید این است که ما چقدر از اجرای این توصیه در انبار‌های محل دپو نیترات آمونیوم در کشورمان آگاهی و اطمینان داریم؟ بندر بیروت از نقشی حیاتی برای لبنان برخوردار است و به نوعی شریان حیاتی این کشور به شمار می‌آید. ما چقدر از رعایت اصول ایمنی مواد قابل اشتعال سریع و انفجار در بنادر و مراکز مهم ترانزیتی کشورمان اطلاع و اطمینان داریم؟
وی افزود: تا به حال نقشه مخاطرات در منطقه تحت پوشش ما با هدایت و راهبری کارشناسان مدیریت خطر بلایا تهیه نشده است که باید فورا با همکاری کلیه شرکا و ذی نفعان و صاحب نظران کلیدی از جمله پدافند غیرعامل، بهداشت محیط و حرفه‌ای و... در این راستا اقدام کنیم. نقشه مخاطرات باید با هدف بالابردن آمادگی و کاهش آسیب پذیری و ساده و مقدماتی باشد تا گامی برای تحقق دو خواسته افزایش آمادگی و کاهش آسیب پذیری انجام تمرین دور میزی و مانور باشد. البته سوالات زیادی هم وجود دارد، نظیر اینکه اطلاعات و دانسته‌های خود و همکاران مان به عنوان مدیر خطر بلایا در نظام سلامت و یا کارکنان نظام سلامت در برخورد با حوادث شیمیایی چقدر و چگونه است؟ چه کمک‌های اولیه‌ای باید بدهیم و ندهیم؟ اقدامات ساده و اولیه برای هرحادثه شیمیایی به تفکیک کدامند و...
گفتنی است؛ سه شنبه شب (۱۴ مردادماه) انفجار مهیبی در بیروت رخ داد که به گفته مقامات این کشور دلیل انفجار انباشت نادرست ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم بوده است. همچنین بنابر اعلام مقامات این کشور تا روز گذشته (پنجشنبه)، دستکم ۱۳۷ تن در انفجار بندر بیروت کشته و بیش از ۵۰۰۰ تن زخمی شده اند، اما این آمار نهایی نیست و ده‌ها تن همچنان مفقود هستند.
وی افزود: این ماده همچنین عنصری کلیدی در ساخت ماده «آنفو» است که در انفجار‌های کنترل شده صنعتی در جهان به وفور استفاده می‌شود. بنابر آمار بیش از ۸۰ درصد انفجار‌های مرتبط با ساخت و ساز و همینطور بخش معدن در آمریکا با استفاده از ماده آنفو انجام می‌شود که مخلوطی از آمونیوم نیترات و سوخت فسیلی است.
وی درباره شرایطی که سبب انفجار آمونیوم نیترات می‌شود، بیان کرد؛ شرایط خاصی باید اتفاق بیافتد که این ماده پایدار بدون سوخت جانبی یا دیگر کاتالیزور خارجی خود به خود منفجر شود. آمونیوم نیترات یک ماده انرژی زا است که با تجزیه قابلیت اشتعال زایی پیدا می‌کند. اگر مقدار زیادی نیترات آمونیوم روی هم جمع شده باشند، می‌توانند امکان تولید و گسترش آتش را بدون نیاز به عامل محرک خارجی نظیر بنزین یا گازوئیل فراهم آورند. وقتی آتش شعله ور شد، آمونیوم نیترات در اثر واکنش‌های شیمیایی، اکسیژن آزاد می‌کند، امری که به نوبه خود باعث شعله ورتر شدن آتش می‌شود. در همان حال که ماده شیمیایی گرم می‌شود، گاز داغ در هوا منتشر می‌شود و در صورتی که مکان بسته باشد این گاز‌ها روی هم جمع شده و باعث یک انفجار یکپارچه خواهند شد. پس با این توضیحات می‌توان به نکته‌های مدیریت خطر بلایا در این انفجار مهیب که می‌توان از آن درس آموخته داشت اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: فاجعه‌ای بدتر از انفجار بیروت در کمین تهران
مطلق با تاکید بر اینکه این که ماده قابلیت اشتعال سریع و انفجار را دارد، اظهار کرد: پس هرکجا که نگهداری می‌شود باید به فکر مقابله با انفجار (اعم از تروریستی و یا تصادفی و ناخواسته) بود؛ یعنی نباید آن را در مجاورت انبار‌های کلیدی قرار داد. اما سوالی که پیش می‌آید این است که ما چقدر از اجرای این توصیه در انبار‌های محل دپو نیترات آمونیوم در کشورمان آگاهی و اطمینان داریم؟ بندر بیروت از نقشی حیاتی برای لبنان برخوردار است و به نوعی شریان حیاتی این کشور به شمار می‌آید. ما چقدر از رعایت اصول ایمنی مواد قابل اشتعال سریع و انفجار در بنادر و مراکز مهم ترانزیتی کشورمان اطلاع و اطمینان داریم؟
وی افزود: تا به حال نقشه مخاطرات در منطقه تحت پوشش ما با هدایت و راهبری کارشناسان مدیریت خطر بلایا تهیه نشده است که باید فورا با همکاری کلیه شرکا و ذی نفعان و صاحب نظران کلیدی از جمله پدافند غیرعامل، بهداشت محیط و حرفه‌ای و... در این راستا اقدام کنیم. نقشه مخاطرات باید با هدف بالابردن آمادگی و کاهش آسیب پذیری و ساده و مقدماتی باشد تا گامی برای تحقق دو خواسته افزایش آمادگی و کاهش آسیب پذیری انجام تمرین دور میزی و مانور باشد. البته سوالات زیادی هم وجود دارد، نظیر اینکه اطلاعات و دانسته‌های خود و همکاران مان به عنوان مدیر خطر بلایا در نظام سلامت و یا کارکنان نظام سلامت در برخورد با حوادث شیمیایی چقدر و چگونه است؟ چه کمک‌های اولیه‌ای باید بدهیم و ندهیم؟ اقدامات ساده و اولیه برای هرحادثه شیمیایی به تفکیک کدامند و...
گفتنی است؛ سه شنبه شب (۱۴ مردادماه) انفجار مهیبی در بیروت رخ داد که به گفته مقامات این کشور دلیل انفجار انباشت نادرست ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم بوده است. همچنین بنابر اعلام مقامات این کشور تا روز گذشته (پنجشنبه)، دستکم ۱۳۷ تن در انفجار بندر بیروت کشته و بیش از ۵۰۰۰ تن زخمی شده اند، اما این آمار نهایی نیست و ده‌ها تن همچنان مفقود هستند.
منبع: ایسنا
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
