تیرباران فرمانده قوای محمدعلی شاه در مقابل مشروطه خواهان

رویداد۲۴  تصویر ثبت شده از اعدام ارشدالدوله توسط قوای مشروطه‌خواه ۱۳ شهریور سال ۱۲۹۰ که تقریبا پنج سال بعد از انقلاب مشروطه در ایران اتفاق افتاده است.

علی خان ارشدالدوله از فرزندان سردار مشهور فتحعلی شاه قاجار فضلعلی خان قره باغی بود و از نزدیکان و معتمدین عزیزالسلطان داماد ناصرالدین شاه. ارشدالدوله پس از مرگ ناصرالدین شاه با دختر وی ازدواج کرد و به جمع نزدیکان و یاران محمدعلی میرزا که در آن زمان ولیعهد بود در آمد.

محمدعلی شاه اعتماد فراوانی به او داشت و لقب سردار ارشد را به وی اعطا کرد. ارشدالدوله ابتدا از هواداران مشروطه بود و در یکی از انجمن های مشروطه خواه تهران فعالیت می‌کرد. با قیام محمدعلی شاه از مشروطه و تلاش برای احیای سلطنت مطلق ارشدالدوله نیز از مشروطه روی گرداند و فرماندهی قوای محمدعلی شاه در مقابل مشروطه خواهان به او واگذار شد و سعی کرد آذربایجان را فتح کند که ناکام ماند و به همراه محمدعلی شاه به روسیه گریخت.

پس از بازگشت شاه فراری از روسیه ارشدالدوله سپاهی از هواداران شاه را جمع کرد و به فتح شاهرود و دامغان رفت. پس از فتح دامغان و شاهرود به فکر فتح کردن تهران افتاد.
ارشدالدوله تعدادی از ترکمن ها را استخدام کرد و از شمال به تهران آمد و در نزدیکیهای ورامین شکست سختی به مشروطه خواهان تحمیل کرد و راهی فتح پایتخت شد. یپرم خان ارمنی فرمانده قوای مشروطه طلب این بار شکست سختی بر قوای هوادار محمدعلی شاه وارد ساخت و ارشدالدوله زخمی و اسیر شد.

بیشتر بخوانید: ادای احترام تقی زاده به هوارد باسکرویل شهید مشروطه

به گزارش رویداد۲۴ ارشدالدوله را در دادگاه صحرایی به اعدام محکوم کردند و به جوخه اعدام سپردند. احمد کسروی درباره اعدام او چنین می‌نویسد: «در میان این گفتگوها از سرکردگان می‌خواست که به جان او بخشایند و نکشند. سرکردگان برخاستند و ایمنی دادند که شبانه هیچ آزاری به او نخواهد رسید و او را گذاردند بخوابد ولی بامداد زود برای تیرباران بیرونش آوردند و ۲۰ ژاندارم او را تا نزدیکی دیواری برده و در آنجا ایستانیدند و به شلیک‌پرداختند. بدبخت دست‌های خود را بالابرده و تکانی داد و به رو افتاد، ولی دانسته شد یک گلوله بیشتر به او نرسیده و این است نمرده. چند دقیقه به همان حالش گذاردند و چون دوباره خواستند تیرباران کنند این بار دسته ای از ارمنیان را برای شلیک فرستادند. در این هنگام ارشدالدوله به زانو بلندشده به آواز رسا داد زد: زنده باد محمدعلی شاه. ولی چون شلیک شد افتاده جان داد.» پس از اعدام جسد او را به تهران بردند و در معرض عموم به نمایش گذاشتند.