اردوغان به دنبال چیست؟

رویداد۲۴ حدود ۶ سال پیش (سال ۲۰۱۰ میلادی) روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی بر اثر حمله نظامیان این رژیم به کشتی حامل کمک‌های انسان دوستانه برای نوار غزه، تیره شد. این حادثه، به کشته و زخمی شدن تعدادی از شهروندان ترکیه و اخراج سفیر رژیم صهیونیستی از آنکارا منجر شد. 

امّا؛ دیروز (دوشنبه/ هفتم تیرماه) مقامات آنکارا و تل‌آویو از توافق دو طرف برای عادی‌سازی روابط خبر دادند، با توجه به اظهارات مقامات ترکیه در زمینه لحاظ کردن منافع مردم فلسطین در این توافق و حساسیت افکار عمومی نسبت به بهبود روابط ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان با رژیم صهیونیستی به عنوان نماد ظلم و ستم بر مسلمانان، در این زمینه با دکتر افشار سلیمانی، کار‌شناس مسائل بین‌المللی و سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان گقت و گو کردیم.

دکتر افشار سلیمانی، در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴، در پاسخ به این سوال که ترکیه با چه هدفی به سمت برقراری مجدد روابط با رژیم صهیونیستی گام برداشته است، تصریح کرد: طی ماه‌های گذشته، آنکارا و تل‌آویو تلاش هایی را برای عادی‌سازی روابط با یکدیگر انجام دادند که نتیجه‌ای را به دنبال نداشت و در ‌‌نهایت این تلاش‌های چندماهه، دیروز به نتیجه رسید. 

وی اظهار کرد که ظاهراً ترکیه در این موافقت‌نامه به خواسته‌های مدنظرش که شامل عذرخواهی تل‌آویو در مورد حادثه حمله به کشتی حامل کمک‌ها به مردم غزه، پرداخت غرامت به قربانیان این حادثه و امکان از سرگیری کمک‌ها به مردم غزه می‌باشد، دست یافته است. 

سفیر سابق ایران در آذربایجان توضیح داد که روابط نظامی و اقتصادی ترکیه و رژیم صهیونیستی همواره از اهمیت برخوردار بوده و این موضوع بر تلاش دو طرف برای از سرگیری روابط موثر بوده است.

 

وی اظهار کرد: عادی‌سازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی همچنین در شرایطی اتفاق افتاده که نخست وزیر ترکیه عوض شده است، به این ترتیب، نزدیکی مجدد آنکارا به تل‌آویو از این منظر نیز قابل توجه است.

 

سلیمانی تحلیل کرد که ترک‌ها، به نوعی تحرک و نرمش را در سیاست خارجی خود به نمایش گذاشته‌اند و تلاش دارند که از فضای تنش‌زا در سیاست خارجی به سمت سیاست‌های همکاری جویانه حرکت کنند. 

به گفته این کار‌شناس مسائل بین‌المللی، سیاست‌های اخیر ترکیه در زمینه تنش‌زدایی را می‌توان در چارچوب تلاش این کشور برای به اجرا گذاشتن سیاست‌های فعالانه‌تر در منطقه تجزیه و تحلیل کرد. 

وی در مورد واکنش افکار عمومی به توافق اخیر ترکیه و رژیم صهیونیستی گفت: ترکیه همواره با تل‌آویو در زمینه‌های مختلف تجاری و نظامی روابط داشته است، به این ترتیب، این گونه نیست که این کشور به یک باره روابط گسترده‌ای را با رژیم صهیونیستی آغاز کرده باشد. 

این کار‌شناس مسائل بین‌المللی تصریح کرد: در سال ۱۳۸۷، موضع‌گیری رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، به عملیات نظامی سه هفته‌ای اسرائیل در غزه و ترک اجلاس داووس، در شرایطی اتفاق افتاد که ترکیه و رژیم صهیونیستی با یکدیگر رابطه داشتند. امّا؛ در آن شرایط واکنش نخست وزیر ترکیه، افکار عمومی را به سمت این کشور متمایل کرد. به این ترتیب، روابط آنکارا-تل‌آویو منافات شدیدی با روابط این کشور با مسلمانان غزه یا فلسطین ندارد. 

وی در مورد مخالفت جنبش مقاومت اسلامی (فلسطین) حماس، با توافقنامه اخیر ترکیه با رژیم صهیونیستی نیز تصریح کرد: واکنش‌های حماس در عرصه بین‌الملل نشان داده است که رفتارهای این جنبش پایدار نیست، همانگونه که در رابطه با جمهوری اسلامی نیز مواضع این جنبش ثبات نداشت. 

افشار سلیمانی تصریح کرد: مخالفت حماس با این توافقنامه، با توجه به اینکه ترکیه یک کشور است، امّا؛ این جنبش یک گروه به شمار می‌رود، اهمیت زیادی ندارد.

 

وی تصریح کرد: طبیعتاً رفع محاصره غزه آنچنان که مقامات ترکیه ادعا می‌کنند، رخ نخواهد داد و فقط کمک‌های مجدد ترکیه به غزه ادامه خواهد یافت، این موضوع هم به ضرر آنکارا نیست، چون آنکارا به دنبال رفع محاصره غزه به صورت کامل نبوده و خواسته آنکارا کمک مجدد به غزه بوده است. 

سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان توضیح داد: وضعیت منطقه بر سیاست اخیر ترکیه برای نزدیکی به رژیم صهیونیستی تأثیر داشته است، توضیح اینکه، ترکیه و روسیه در حال حاضر روابط متشنجی با یکدیگر دارند و در این شرایط روسیه به سمت افزایش همکاری با رژیم صهیونیستی حرکت کرده، بدیهی است که در این شرایط روسیه نیز به سمت بهبود روابط با تل‌آویو گام برمی‌دارد. 

وی درباره عادی‌سازی روابط ترکیه و روسیه نیز تصریح کرد که نیاز آنکارا و مسکو به یکدیگر در زمینه اقتصادی شدید است. از سویی دیگر، ترکیه در چارچوب سیاست تنش‌زدایی خود به دنبال عادی‌سازی روابط با مسکو است. 

افشار سلیمانی توضیح داد: اردوغان طی نامه‌ای که به پوتین نوشته است، از روسیه عذرخواهی نکرده است، به این دلیل که بحث عذرخواهی توسط عالیترین مقام یک کشور معانی خاصی را در محیط بین-الملل القا می‌کند. 

افشار سلیمانی گفت: عذرخواهی اردوغان به معنی این است که این کشور در زمینه هدف قرار دادن جنگنده روسی اشتباه کرده است، در حالیکه قبلاً، ترکیه به کرات اعلام کرده بود که این اقدام به صورت یک واکنش مناسب و به جا در برابر ورود جنگنده روسی به حریم هوایی روسیه انجام شده است. بنابراین، بازتاب بین‌المللی عذرخواهی اردوغان در داخل این کشور و در عرصه بین‌الملل، گسترده خواهد بود. 

وی تصریح کرد: البته نباید تصور کرد که مسکو به برقراری روابط با ترکیه نیازی ندارد، بلکه با توجه به مشکلاتی که روسیه در ارتباط با تحریم‌های غرب با آن روبرو است، کاهش روابط با ترکیه برای مسکو نیز زیان بار است و با توجه به این ملاحظات است که ترکیه نیازی به عذرخواهی رسمی از روسیه ندیده است.