بیانیۀ انجمن روانپزشکی ایران در مورد خودکشی‌های اخیر نوجوانان و توصیه‌های اساسی به رسانه‌ها
رویداد۲۴ خوشبختانه، در این رابطه رسانه‌ها، نهادهای تأثیرگذاری هستند که میتوانند با بالا بردن میزان آگاهی همگانی دربارۀ سلامت روان و اصلاح نگرش مردم در مورد علت مشکلات هیجانی و رفتاری، نقش مهمی در پیشگیری از این وقایع تلخ داشته باشند و شیوۀ برخورد با عوامل خطر منجر به اقدام‌های آسیب رسان به خود را آموزش دهند. با این حال اگر انعکاس این خبرها به صورت نامناسب صورت بگیرد، ممکن است به افزایش اقدام به خودکشی در سطح جامعه منجر شود.
برخی انواع خودکشی به صورت تقلیدی، و به ویژه در نوجوانان به دنبال پخش خبر خودکشی افراد مشهور یا همسال اتفاق می‌افتد. تکرار خبر خودکشی در رسانه‌ها یا انتشار آن به شکلی که منجر به شهرت قربانی یا بزرگنمایی رفتار او شود و یا به عنوان نوعی اعتراض به شرایط خاص یا رفتاری قهرمانانه معرفی گردد، خطر تقلید آن را در جامعه افزایش میدهد.
خطر خودکشی‌های تقلیدی به ویژه در موقعیتهای حساس مانند بروز بلایای طبیعی، بحرانهای اجتماعی و شرایط همهگیری بیماریها مانند کوویدـ19 بالاتر است. به اضافه، افرادی که مشکلات زمینهای دارند نیز بیشتر احتمال دارد که اقدام به خودکشی تقلیدی کنند مانند نوجوانان مبتلا به اختلالات روانپزشکی (مشکلات خلقی و افسردگی)، قربانیان کودک آزاری و غفلت، افرادی که سازگاری ضعیفی در مواجهه با استرسهایی چون طرد یا فقدانهای عاطفی دارند، و به ویژه کسانی که از قبل افکار یا اقدام خودکشی داشتهاند.
بیشتر بخوانید: خودکشی کودکان در سایه فشارهای اجتماعی/ علائم خودکشی در کودکان کدامند؟
این افراد با شنیدن خبر خودکشی همسالان، ممکن است از وضعیت شک و تردید خارج شوند و افکار خود را عملی کنند.
با توجه به این نقش مهم در پیشگیری از خودکشی، رعایت نکات زیر هنگام انعکاس خبر آن ضروری است:
- اگر نشر خبر ضرورت دارد، پوشش خبری آن باید تا حد امکان محدود باشد.
- با توجه به اینکه خودکشی برآیند عوامل متعدد زیستی، روانی، اجتماعی و ... است، باید از انتساب علت خودکشی به یک عامل خاص به شدت پرهیز کرد.
- لازم است به موازات نشر اخبار خودکشی، مراکز فوریتی، مشاوره و درمان مناسب را برای مراجعه افراد در معرض خطر معرفی نمود.
- در کنار انعکاس خبر اصلی، باید به رنج و پیامدهای منفی و آسیب زنندهای که خودکشی برای بازماندگان، دوستان و خانواده به همراه میآورد پرداخت.
- باید به کمک متخصصان مردم را با علائم هشدار دهنده افکار و اقدام خودکشی آشنا کرد.
باید از انعکاس خبر به اشکال زیر جداً خودداری شود:
- اشاره به نام و نام خانوادگی فرد اقدام کننده
- ذکر تعاریف مثبت و تأیید رفتار فرد اقدام کننده
- درج خبر و واژه خودکشی در صفحه اصلی روزنامه و سایتهای خبری
- پخش عکس و فیلم حادثه در شبکهها و برنامههای پربیننده و پرشنونده
- شرح جزئیات خودکشی مانند روش اقدام (سقوط از بلندی، رفتن زیر قطار و ...)
- گزارش دراماتیک خبر خودکشی به صورت هیجان انگیز، تحسین آمیز، قهرمانانه
- معرفی خبر به عنوان پاسخی موجه به فشارهای اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی
در فضای مجازی، همه افراد نقش رسانه را دارند و باید به شدت از بازنشر این اخبار، تهیه فیلم و عکس از صحنه‌های دلخراش و ارسال آن در شبکه‌های اجتماعی اجتناب کنند.
به امید آنکه بتوانیم برای پیشگیری از این فاجعهها گامهای مؤثرتری برداریم.
انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران
آبان ماه 1399
