بایدن، نتانیاهو و بن سلمان؛ چه خواهد شد؟
در برهه حاضر سیاست خارجی عربستان چند اصل یا مبنای بنیادین دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: حفظ شیوه زندگی یا زیست جهان عربی – اسلامی، حفظ تمامیت سرزمینی، بقای رژیم و خاندان حاکمیت در شاخه آل سعود و مقابله با تهدیدات بیرونی.
رویداد۲۴ یک کارشناس مسائل عربستان معتقد است که در دوران بایدن نیز به نظر می‌رسد منطق واقع‌گرایی بر مناسبات میان امریکا و عربستان حاکمیت خواهد داشت و نه آرمان‌ها و ارزش‌های سیاسی یک حزب یا اشخاص خاص. این روندی است که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و دونالد ترامپ نیز تداوم داشته است. اصلاح روابط با عربستان که از سوی بایدن مطرح شده، بیشتر تحت تاثیر تبلیغات انتخاباتی بوده و این به معنای بازنگری بنیادین در مناسبات دو کشور نیست.
بیشتر بخوانید: اعتراضات ضدنتانیاهو در اسرائیل و اتهام‌زنی‌ها به ایران
کامران کرمی، کارشناس مسائل عربستان، در ارتباط با این مساله که با توجه به پیروزی جو بایدن در انتخابات سوم نوامبر در آمریکا، آیا در ۷۰ روز باقیمانده از ریاست جمهوری ترامپ احتمال عادی‌سازی مناسبات میان عربستان و ریاض وجود دارد، به خبرنگار «انتخاب» گفت: «در مقطع کنون برای پرداختن به این مساله مهم ضروری است که در ابتدا مبانی ساست خارجی ریاض مورد توجه قرار بگیرد. در برهه حاضر سیاست خارجی عربستان چند اصل یا مبنای بنیادین دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: حفظ شیوه زندگی یا زیست جهان عربی – اسلامی، حفظ تمامیت سرزمینی، بقای رژیم و خاندان حاکمیت در شاخه آل سعود و مقابله با تهدیدات بیرونی. این اصول در خدمت دو هدف اصلی قرار دارند؛ یکی حفظ قدرت نفتی عربستان برای تامین رفاه اقتصادی و اجتماعی در کشور و دیگری تحکیم مرجعیت سیاسی عربستان در منطقه و به ویژه حفظ جایگاه برتر این کشور در شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب.»
بیشتر بخوانید: اعتراضات ضدنتانیاهو در اسرائیل و اتهام‌زنی‌ها به ایران
کامران کرمی، کارشناس مسائل عربستان، در ارتباط با این مساله که با توجه به پیروزی جو بایدن در انتخابات سوم نوامبر در آمریکا، آیا در ۷۰ روز باقیمانده از ریاست جمهوری ترامپ احتمال عادی‌سازی مناسبات میان عربستان و ریاض وجود دارد، به خبرنگار «انتخاب» گفت: «در مقطع کنون برای پرداختن به این مساله مهم ضروری است که در ابتدا مبانی ساست خارجی ریاض مورد توجه قرار بگیرد. در برهه حاضر سیاست خارجی عربستان چند اصل یا مبنای بنیادین دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: حفظ شیوه زندگی یا زیست جهان عربی – اسلامی، حفظ تمامیت سرزمینی، بقای رژیم و خاندان حاکمیت در شاخه آل سعود و مقابله با تهدیدات بیرونی. این اصول در خدمت دو هدف اصلی قرار دارند؛ یکی حفظ قدرت نفتی عربستان برای تامین رفاه اقتصادی و اجتماعی در کشور و دیگری تحکیم مرجعیت سیاسی عربستان در منطقه و به ویژه حفظ جایگاه برتر این کشور در شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب.»
آیا عربستان در ۷۰ روز باقیمانده از عمر دولت ترامپ، عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل را به سرانجام می‌رساند؟
وی افزود: «با توجه به این مبانی مورد اشاره می‌توان تاکید داشت که در جریان تصمیم‌گیری عربستان در زمینه سیاست خارجی، نهاد‌ها و سازمان‌های مختلفی درگیر تصمیم‌سازی هستند که در این میان چهار وزارتخانه خارجه، دفاع، شورای امنیت ملی و سازمان استخبارات بیشترین نقش را در تعیین استراتژی‌ها دارند. این نهاد‌ها تصمیمات را با ولیعهد که سمت وزیر دفاع را هم در اختیار دارد، در میان می‌گذارند و تصمیم نهایی به پادشاه ارجاع خواهد شد. حال با این تفاسیر، با فرض نهایی شدن ریاست جمهوری بایدن، در پرداختن به این پرسش که عربستان در ۷۰ روز آینده آیا به عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل اقدام خواهد کرد، باید توجه داشت که در صورت پیروزی ترامپ ریاض، عادی‌سازی مناسبات با تل‌آویو، را به او هدیه می‌داد.»
این کارشناس مسائل عربستان در ادامه تاکید کرد: «در مقطع کنونی چند ملاحظه اساسی پیرامون امکان عادی‌سازی مناسبات میان عربستان و اسرائیل وجود دارد. اول اینکه سعودی‌ها فارغ از محدودیت‌هایی که نسبت به فرآیند عادی‌سازی دارند، هنوز به آن مرحله نرسیده که بخواهند پیش‌قدم شوند. آن‌ها انتظار داشتند کشورهاییی همانند عمان، قطر، مراکش و برخی دیگر از کشور‌های مسلمان به این فرآیند بپیوندند و عربستان با هزینه کمتر در این مسیر حرکت کند. این روند به دلیل انتخابات آمریکا با وقفه همراه شد و بعید به نظر می‌رسد که ریاض بخواهد سیاست عادی‌سازی را در دستور کار قرار دهد. ملاحظه دوم این است که سعودی‌ها به احتمال زیاد از سوی بایدن در موضوعاتی همچون برنامه هسته‌ای، سیاست‌های منطقه‌ای، مسائل حقوق بشر و تحرکات نظامی در یمن و نوع مواجهه با قطر تحت فشار قرار بگیرند، به احتمال فراوان سعودی‌ها به سمت اسرائیل متمایل خواهند شد»
کرمی در ادامه اظهارات داشت: «اما اگر سطح فشار‌ها از سوی دولت بایدن کم باشد، احتمال آن‌ها وارد نوعی معامله‌گری پیرامون موضوع تنش‌زدایی با اسرائیل خواهند شد. بدین معنی که عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل را منوط به اخذ امتیازات قابل توجه از اسرائیل خواهند کرد. در این وضعیت این آمریکا است که به عربستان امتیاز می‌دهد و این ریاض است که با کارت عادی‌سازی در فرآیندی جدید حمایت آمریکا را از خود جلب خواهند کرد. اما باید توجه داشت تا قبل از استقرار بایدن در کاخ سفید و مشخص شدن سیاست منطقه‌ای او در ارتباط با عربستان ما شاهد عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل باشیم.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در بخشی دیگر از گفته‌های خود پیرامون چشم انداز مناسبات میان عربستان و آمریکا در دوران بایدن، تاکید کرد: «در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی را می‌توان مطرح کرد. در سطح ابتدایی این فرضیه قابل طرح است که بایدن در پی گسست بیشتر در حوزه مناسبات با عربستان است و قصد دارد حاکمان این کشور را تحت فشار قرار دهد، اما این فرضیه دچار نوعی تقلیل‌گرایی هستی‌شناختی است؛ زیرا منطق پیشران در شکل‌گیری و تداوم مناسبات ایالات متحده آمریکا با عربستان طی دهه‌های گذشته را مورد اغفال قرار داده است. باید توجه داشت که مناسبات میان دو طرف هیچگاه بر مبنای ارزش‌های مشترک فرهنگی و سیاسی بنا نهاده نشده و تداوم پیدا نکرده که آن‌ها نگران باشند که روابط به خطر بیافتد.»
وی در بخش پایانی گفته‌های خود تصریح کرد: «در دوران بایدن نیز به نظر می‌رسد منطق واقع‌گرایی بر مناسبات میان دو طرف حاکمیت خواهد داشت و نه آرمان‌ها و ارزش‌های سیاسی یک حزب یا اشخاص خاص. این روندی است که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و دونالد ترامپ نیز تداوم داشته است. اصلاح روابط با عربستان که از سوی بایدن مطرح شده، بیشتر تحت تاثیر تبلیغات انتخاباتی بوده و این به معنای بازنگری بنیادین در مناسبات دو کشور نیست. اما نکته‌ای که وجود دارد و از سوی یکی از مشاوران بایدن در ژوئن ۲۰۲۰ منتشر شده است، به صراحت اشاره شده تفاوت تیم بایدن با ترامپ این است که چک سفید در روابط با مورد بازنگری قرار دهیم و در پی آن هستیم که در مسائلی همچون جنگ یمن، بحران با قطر، حقوق بشر در داخل عربستان و مسائل منطقه‌ای اصلاحاتی را انجام بدهیم؛ لذا به نظر می‌رسد که دولت بایدن نیز در صورت استقرار با توجه به پیشران‌های موجود در روابط دو طرف به همکاری‌های خود با ریاض ادامه خواهد داد.»
این کارشناس مسائل عربستان در ادامه تاکید کرد: «در مقطع کنونی چند ملاحظه اساسی پیرامون امکان عادی‌سازی مناسبات میان عربستان و اسرائیل وجود دارد. اول اینکه سعودی‌ها فارغ از محدودیت‌هایی که نسبت به فرآیند عادی‌سازی دارند، هنوز به آن مرحله نرسیده که بخواهند پیش‌قدم شوند. آن‌ها انتظار داشتند کشورهاییی همانند عمان، قطر، مراکش و برخی دیگر از کشور‌های مسلمان به این فرآیند بپیوندند و عربستان با هزینه کمتر در این مسیر حرکت کند. این روند به دلیل انتخابات آمریکا با وقفه همراه شد و بعید به نظر می‌رسد که ریاض بخواهد سیاست عادی‌سازی را در دستور کار قرار دهد. ملاحظه دوم این است که سعودی‌ها به احتمال زیاد از سوی بایدن در موضوعاتی همچون برنامه هسته‌ای، سیاست‌های منطقه‌ای، مسائل حقوق بشر و تحرکات نظامی در یمن و نوع مواجهه با قطر تحت فشار قرار بگیرند، به احتمال فراوان سعودی‌ها به سمت اسرائیل متمایل خواهند شد»
کرمی در ادامه اظهارات داشت: «اما اگر سطح فشار‌ها از سوی دولت بایدن کم باشد، احتمال آن‌ها وارد نوعی معامله‌گری پیرامون موضوع تنش‌زدایی با اسرائیل خواهند شد. بدین معنی که عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل را منوط به اخذ امتیازات قابل توجه از اسرائیل خواهند کرد. در این وضعیت این آمریکا است که به عربستان امتیاز می‌دهد و این ریاض است که با کارت عادی‌سازی در فرآیندی جدید حمایت آمریکا را از خود جلب خواهند کرد. اما باید توجه داشت تا قبل از استقرار بایدن در کاخ سفید و مشخص شدن سیاست منطقه‌ای او در ارتباط با عربستان ما شاهد عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل باشیم.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه در بخشی دیگر از گفته‌های خود پیرامون چشم انداز مناسبات میان عربستان و آمریکا در دوران بایدن، تاکید کرد: «در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی را می‌توان مطرح کرد. در سطح ابتدایی این فرضیه قابل طرح است که بایدن در پی گسست بیشتر در حوزه مناسبات با عربستان است و قصد دارد حاکمان این کشور را تحت فشار قرار دهد، اما این فرضیه دچار نوعی تقلیل‌گرایی هستی‌شناختی است؛ زیرا منطق پیشران در شکل‌گیری و تداوم مناسبات ایالات متحده آمریکا با عربستان طی دهه‌های گذشته را مورد اغفال قرار داده است. باید توجه داشت که مناسبات میان دو طرف هیچگاه بر مبنای ارزش‌های مشترک فرهنگی و سیاسی بنا نهاده نشده و تداوم پیدا نکرده که آن‌ها نگران باشند که روابط به خطر بیافتد.»
وی در بخش پایانی گفته‌های خود تصریح کرد: «در دوران بایدن نیز به نظر می‌رسد منطق واقع‌گرایی بر مناسبات میان دو طرف حاکمیت خواهد داشت و نه آرمان‌ها و ارزش‌های سیاسی یک حزب یا اشخاص خاص. این روندی است که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و دونالد ترامپ نیز تداوم داشته است. اصلاح روابط با عربستان که از سوی بایدن مطرح شده، بیشتر تحت تاثیر تبلیغات انتخاباتی بوده و این به معنای بازنگری بنیادین در مناسبات دو کشور نیست. اما نکته‌ای که وجود دارد و از سوی یکی از مشاوران بایدن در ژوئن ۲۰۲۰ منتشر شده است، به صراحت اشاره شده تفاوت تیم بایدن با ترامپ این است که چک سفید در روابط با مورد بازنگری قرار دهیم و در پی آن هستیم که در مسائلی همچون جنگ یمن، بحران با قطر، حقوق بشر در داخل عربستان و مسائل منطقه‌ای اصلاحاتی را انجام بدهیم؛ لذا به نظر می‌رسد که دولت بایدن نیز در صورت استقرار با توجه به پیشران‌های موجود در روابط دو طرف به همکاری‌های خود با ریاض ادامه خواهد داد.»
منبع: انتخاب
خبر های مرتبط
