سرنوشت تحریم‌‌ها علیه ایران در دوره بایدن چه می‌شود؟

رویداد۲۴ رئیس جمهوری ایران گفته یک ساعت پس از اینکه آمریکا به توافق هسته ای و تعهداتش بازگردد، ایران نیز چنین خواهد کرد. این در حالی است که تهران با فشار فزاینده دونالد ترامپ در روزهای پایانی او در واشنگتن و اعمال تحریم علیه دو مقام ایرانی به اتهام دست داشتن آنها در ربوده شدن یک عامل سابق اف.بی.آی مواجه شده است.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در اظهارات اخیر خود بار دیگر تصریح کرد که آمادگی بحث درباره ایجاد تغییر در توافق هسته ای کنونی یا پذیرش محدودیت در برنامه موشک بالستیک ایران را ندارد. روحانی همچنین در آستانه نشست کمیسیون مشترک برجام، ارگان تشکیل شده از امضاکنندگان و طرفین کنونی توافق هسته ای، موضع ایران در رابطه با لزوم لغو تحریم های فلج کننده ایالات متحده را تکرار کرد.

جلسه مجازی این کمیسیون اولین فرصت ایران و دیگر کشورهای عضو توافق از جمله سه گانه اروپایی یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا، برای گفت و گو درباره مسیر بازگشت ایالات متحده تحت دولت جدید به رهبری جو بایدن به توافق هسته ای به شمار می رود.

در همین حال، ایالات متحده روز دوشنبه برای اولین مرتبه ایران را در مرگ رابرت لوینسون، مامور بازنشسته اف.بی.آی که در سال 2007 در جزیره کیش ایران ناپدید شد، مقصر دانست. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در بیانیه ای در این رابطه اعلام کرد که آمریکا تحریم هایی را علیه دو افسر اطلاعاتی ایران که «مسئول ربودن لوینسون» بوده اند، اعمال کرده است. (این ادعای ایالات متحده هرگز اثبات نشده است.)

بیشتر بخوانید: تداوم فشار حداکثری با لحنی متفاوت/ بایدن راه ترامپ را در قبال ایران دنبال می‌کند؟

در همین حال اعدام روح الله زم، روزنامه نگار و وبلاگ نویس ایرانی که به فساد فی الارض متهم بود، بر برنامه های بهبود روابط اتحادیه اروپا و ایران تاثیر منفی گذاشت. کنفرانس بین المللی سه روزه با موضوع چگونگی ارتقاء مشارکت اقتصادی بین اروپا و ایران که قرار بود از دوشنبه آغاز شود، در پی این اتفاق برای مدت نامعلومی به تعویق افتاد.

چهار نماینده اتحادیه اروپا که در تهران بودند و قرار بود در این برنامه سخنرانی کنند، در اعتراض به حکم صادر شده انصراف دادند. جیک سالیوان، نامزد جو بایدن برای سمت مشاور امنیت ملی، نیز این اعدام را محکوم کرد. همزمانی اجرای حکم درست اندکی پیش از برنامه برگزاری کنفراس از سوی برخی، تلاش تندروها برای کارشکنی در هر گونه تلاشی برای مصالحه و آشتی از طریق ارتباطات اقتصادی قلمداد شد.

انتقاد صریح اتحادیه اروپا و ایالات متحده از مساله حقوق بشر در ایران شک و تردیدها را درباره چگونگی و شدت تاثیرگذاری این موضوع بر روابط ایران و غرب افزایش داد چرا که اساسا یکی از موانع در روابط نزدیک تر، همین مساله است.

اظهارات بایدن تا این لحظه مبنی بر این بوده که ابتدا قصد دارد به موضوع محدودتر لغو تحریم ها و پیوستن مجدد ایالات متحده به توافق هسته ای در قبال بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی بپردازد. روحانی در کنفرانس مطبوعاتی دوشنبه تاکید کرد که کشورهای اروپایی می توانند هر طور می خواهند اظهار نظر کنند، اما زم طبق حکم دادگاه اعدام شد و قوه قضائیه هم کاملا مستقل عمل می کند. او همچنین گفت: «بعید می دانم که این مساله به روابط ایران و اروپا آسیب برساند.»

رئیس جمهوری ایران همچنین از منتقدان داخلی خود انتقاد کرد و گفت به نظر می رسد برخی خواهان ادامه تحریم های آمریکا علیه ایران در 5 سال آینده هستند.

الی گرانمایه، یکی از اعضای ارشد سیاست گذاری در شورای روابط خارجی اروپا، گفت که این شرایط یک زنگ هشدار و یادآوری برای هر دو طرف بود مبنی بر اینکه «حقوق بشر» همچنان یک عامل تاثیرگذار در چگونگی توسعه روابط فارغ از سرنوشت توافق هسته ای عمل خواهد کرد.