روز جهانی زبان عربی

‍‍ رویداد۲۴ یونسکو روز ۱۸ دسامبر را به عنوان روز جهانی زبان عربی اعلام کرده است. به همین مناسبت مراسم‌هایی در شهر‌های مختلف جهان برگزار می‌شود.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۸ دسامبر سال ۱۹۷۳ با تصویب قطعنامه‌ای زبان عربی را به عنوان یکی از زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد به زبان‌های انگلیسی، چینی، فرانسوی، روسی و اسپانیولی اضافه کرد. یونسکو هم در سال ۲۰۱۲ تصویب کرد ۱۸ دسامبر هر سال هم عنوان روز جهانی زبان عربی اعلام شود.

---

بیشتر بخوانید: آهنگ مهدی یراحی برای خوزستان/ انگار عاشقی برای ما ممنوع است +فیلم

---

مردم عرب، عرب زبانان و علاقه‌مندان به زبان عربی هر ساله این روز را با برگزاری مراسم‌های مختلف گرامی می‌دارند.

در جهان حدود ۳۰۰ میلیون نفر به این زبان صحبت می‌کنند. عربی زبان رسمی ۲۳ کشور است.

زبان عربی به زبان «ضاد» نیز معروف است، زیرا تنها زبان دنیاست که این حرف را دارد و تلفظ می‌شود.

زبان عربی یکی از ساختارمندترین قواعد را در میان زبان‌های جهان دارد. همین موضوع باعث شده زبان عربی نسبت به دیگر زبان‌ها از تعداد کلمات و مصدر‌های زیادتری برخودار باشد و واژه‌زایی در این زبان سهل و آسان باشد. زبان عربی زبان شعر، ادبیات و فلسفه است.

زبان عربی دارای لهجه‌های متفاوتی است. مردم در یمن و سومالی در شرق تا کشور‌های مراکش و موریتانی در غرب جهان، به زبان عربی سخن می‌گویند، اما هر یک به لهجه و گویش مخصوص خود. در هر کشور و منطقه ای، زبان عربی با لهجه خاص آن بیان می‌شود.

در ایران نیز، مردم مرکز و جنوب خوزستان، جنوب ایلام و بخش‌هایی در استان‌های فارس، بوشهر، هرمزگان و خراسان به زبان عربی صحبت می‌کنند و زبان عربی زبان مادری آنهاست.

زبان عربی در خوزستان و جنوب ایلام به لهجه‌ای که به لهجه "اهوازی" معروف است صحبت می‌شود گرچه لهجه مردم عرب در مرکز و جنوب استان خوزستان نیز متفاوت و قابل تمایز و تفکیک است. البته منظور از "لهجه اهوازی" عربی تنها شهر اهواز نیست بلکه شامل مناطق عرب نشین استان‌های خوزستان و ایلام می‌شود.


لهجه مردم مرکز و جنوب عراق، کویت و شرق عربستان سعودی نیز به لهجه مردم عرب خوزستان نزدیک است. لهجه مردم عرب در استان‌های فارس، هرمزگان و بوشهر نیز به لهجه مردم کشور‌های عربی جنوب خلیج فارس نزدیک است.

زبان هر یک از کشور‌های عربی نیز تحت تاثیر فرهنگ و زبان‌های مجاور بوده است. مثلا در زبان عربی مردم سوریه و لبنان، کلمات فرانسه بسیاری دیده می‌شود، زیرا این دو کشور برای سال‌هایی تحت قیمومَت فرانسه بوده اند. در مراکش هم زبان عربی تحت تاثیر زبان‌های فرانسه، اسپانیولی و زبان امازیغی (بربر) است.

در الجزایر زبان عربی تحت تاثیر زبان‌های فرانسه و بربر (امازیغ) است. امازیغ زبان مردم امازیغی/ بربر در صحرای بزرگ شمال آفریقاست.

همچنین تحت تاثیر حضور طولانی مدت انگلیسی‌ها و ارتباطات با آنها، زبان عربی و لهجه مردم جنوب عراق، کویت و مردم عرب جنوب خوزستان حاوی کلمات زیاد انگلیسی است. لهجه‌های عربی اهوازی، کویتی و عراقی به دلیل مجاورت با زبان‌های فارسی و ارتباط با انگلیسی، از این دو، کلماتی را گرفته اند.

در لهجه‌های مختلف، شکل و تلفظ حروف نیز تغییر می‌کند. مثلا مردم در سوریه و لبنان، حرف جیم را به شکل ژ و حرف ذ را به صورت ز تلفظ می‌کنند. در مصر حرف ج در برخی حالات به شکل گ تلفظ می‌شود. مانند کلمه جمهوریه که به صورت گمهوریه تلفظ می‌شود.

در لهجه عربی در جنوب عراق، کویت و لهجه اهوازی نیز در برخی حالات حرف ج به صورت‌ی (دجاجه = دیایه)، حرف ق به صورت گ (قل = گل) (قعده = گعده) و حرف ک به صورت چ (کذاب = چذاب) تلفظ می‌شود.

همچنین لهجه عراقی و شمال سوریه نیز تحت تاثیر زبان ترکی قرار گرفته اند. در عربی عراقی و سوری شاهد تعداد زیادی از پسوند‌های "جی" هستیم که از زبان ترکی گرفته شده و "چی" تلفظ می‌شود. این پسوند نشانه حرفه و شغل است که از جمله می‌توان به جادرجی، جایجی و باجه جی اشاره کرد.

مردم ۵ کشور جنوب خلیج فارس یعنی قطر، بحرین، عربستان سعودی، امارات و عمان، با ریتم کُند سخن می‌گویند و کلمات را شمرده شمرده بیان می‌کنند.

سرعت تلفظ کلمات عربی در لهجه‌های اهوازی، عراقی، کویتی و اردنی متعادل می‌شود. نه سریع صحبت می‌کنند و نه آهسته.
مردم سوریه و شام عربی را با کشیدن حرف‌ها و کلمات بیان می‌کنند چیزی شبیه لهجه اصفهانی زبان عربی.

ریتم سخن گفتن به زبان عربی با ورود با قاره آفریقا یعنی در مصر سرعت می‌گیرد و در الجزایر و تونس و مراکش این سرعت به اوج می‌رسد.

زبان‌های عربی و فارسی نیز به مبادله کلمه پرداخته‌اند. کلمات بسیاری از عربی در فارسی استفاده می‌شود و کلمات فارسی در عربی مردم جنوب عراق، خوزستان و کویت.

از جمله کلمات فارسی در زبان عربی می‌توان به کلمه مهرجان (مهرگان) به معنی جشنواره، بنفسج (بنفش)، تماشا، دریچه (دریشه) و روزنامه به معنی تقویم اشاره کرد.

همچنین برخی کلمات عربی در فارسی با معنی متفاوتی به کار می‌رود همچون واژه «انقلاب» که در فارسی به معنی مصطلح کنونی به کار می‌رود و در عربی از «الثوره» استفاده می‌کنند.