سفر یاسر عرفات به ایران پس از انقلاب

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در روزهای ابتدایی انقلاب ایران که یاسر عرفات به عنوان نخستین مهمان خارجی به تهران آمد و انقلابیون میزبان او بودند. یاسر عرفات یکی از مهمترین جنبش‌های رهایی بخش فلسطین را تاسیس کرده بود یعنی جنبش فتح.

او رئیس سازمان خودگردان فلسطین بود و در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی مورد غضب ایران قرار گرفته بود چرا که شاه با اسرائیل روابط دوستانه داشت و عرفات را تروریست می‌دانست. عرفات و سازمان آزادیبخش فلسطین نیز در مقابل بیکار ننشست و به مخالفان شاه از جمله سازمان مجاهدین خلق آموزش مبارزات چریکی داد.

مشخص بود که پیروزی انقلاب ایران و سقوط نظام شاهنشاهی برای عرفات و جنبش فتح بسیار خوشایند بود. عرفات تنها شش روز پس از پیروزی انقلاب به ایران آمد و زمانی که از وی سوال کردند چرا بیخبر به تهران آمده، در پاسخ گفت انسان برای رفتن به خانه‌اش اجازه نمی‌گیرد.

او نخستین مهمان خارجی دولت جدید بود و شور و شوقش از خلال سخنانی که در بدو ورود به ایران زد کاملا مشخص است: «انسان وقتی که به منزل خودش می‏‌آید، احتیاج به اجازه ندارد امروز، یکی از روز‌های بزرگ پیروزی مسلمانان جهان است. انقلاب ایران برای فلسطین یک پیروزی بزرگ است. وقتی وارد فضای هوایی تهران شدم، احساس کردم که به فضای بیت‏ المقدس وارد شده ‏ام. ایران و امام خمینی نشان دادند که امت ما (مسلمانان) هیچگاه سر فرود نخواهد آورد. ایرانیان حصاری را که اطراف برادران فلسطینی بود شکستند و این انقلاب بزرگ شما، ضامن پیروزی ماست. امام خمینی را، ما رهبر و امام اول می‏ دانیم. خیر به زودی از مشرق زمین خواهد آمد تا همۀ منطقه را فرا گیرد. هر چه تاریکی زیاد گردد، صبح نزدیکتر می‏شود، و ما این را با انقلاب ایران به چشم دیدیم»

بیشتر بخوانید: تصویر تاریخی از انتفاضه اول فلسطین

به گزارش رویداد‌۲۴ عرفات در بدو ورود به ایران به دیدار آیت الله خمینی رفت که در مدرسه علوی سکونت داشت. آیت الله خمینی در دیدار با عرفات از نبود آزادی در حکومت پهلوی گفت و از اوضاع کشور گلایه کرد: «با اسم تمدن بزرگ فرهنگ ما را عقب زدند، و به اسم «پیشرفت» کشاورزی ما را بکلی از بین بردند، و به اسم «آزادی» آزادی‌های تمام مطبوعات ما و محالّ تبلیغاتی ما را مختنق کردند؛ و یک مملکت آشفته‌ای الآن به ارث به ما رسیده است که همه جای آن خراب است و باید از سر، از نو ساخت.»

آیت الله خمینی به عرفات وعده داد که حکومت انقلابی از فتح حمایت خواهد کرد و عرفات نیز پس از این دیدار به بهشت زهرا رفت و اعلام کرد اگر پشت اسرائیل به غرب گرم است پشت ما نیز به ایران گرم خواهد بود.

این سفر و تحسین‌های آیت الله خمینی از عرفات یاعث شد بسیاری گمان کنند عرفات یار حکومت انقلابی ایران خواهد ماند. تصاویر وی در خیابان‌ها کشیده شد و از وی به عنوان قهرمان جنبش آزادیبخش یاد شد. اما چند رخداد در سال‌های بعد رابطه عرفات و حکومت ایران را تیره کرد. یکی جنگ ایران و عراق بود که در آن عرفات از صدام حمایت کرد.

عرفات در مراحل نخست جنگ بی طرف بود، اما با رد شدن پیشنهاد صلح از سوی ایران به سمت صدام گرایش پیدا کرد. دلیل دیگر این جدایی نزدیکی ایران با حافظ اسد بود که با عرفات دشمنی داشت و دست آخر عرفات می‌کوشید با اسرائیل به صلح برسد و حتی پیمان صلحی با اسرائیل امضا کرد.

این اقدام باعث خشم ایران شد و آیت الله خامنه‌ای درباره آن چنین گفت: «مذاکرات به اصطلاح صلحی است که بین گروهی از فلسطینی‌ها، یعنی همین عرفات و دار و دسته او، با اسرائیلی‌ها در جریان است؛ یعنی قضیه سازش و حکومت به‌اصطلاح خودمختار فلسطینی و از این حرف‌ها. این هم یکی از آن زشت‌ترین فریب‌ها و ترفند‌های اسرائیلی‌هاست که متأسفانه عدّه‌ای از مسلمانان و عدّه‌ای از خود فلسطینی‌ها به دام آن افتاده‌اند.»

ایران در پی نابودی اسرائیل بود و همین اختلاف باعث محکوم کردن پیمان صلح اسلو توسط ایران شد. عرفات نخستین دوست خارجی انقلاب ۵۷ بود که خیلی زود به دشمن تبدیل شد.