روایت خرابکاری در نطنز/ ایران وارد تله انتقامی اسرائیل می‌شود؟

رویداد۲۴ بامداد روز یکشنبه یک بار دیگر تاسیسات هسته‌ای نظنز ایران دچار حادثه شد. در دقایق اولیه بروز حادثه بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران علت انفجار را حادثه‌ای در تاسیسات برق غنی‌سازی نطنز خواند اما کمی بعد مالک شریعتی نیاسر نماینده مجلس و عضو کمیسیون انرژی در توییتر خود از مشکوک بودن حادثه خبر داد و گفت احتمال خرابکاری و نفوذ وجود دارد.

این اظهار نظر مقامات سازمان انرژی اتمی را مجبور کرد که موضع جدیدی اتخاذ کنند. ساعاتی بعد علی اکبر صالحی ضمن تایید حمله به تاسیسات نظنز این حادثه را تروریسم هسته‌ای نامید.

عامل انفجار نطنز چه بود؟

هم مقامات ایرانی و هم رسانه‌های غربی و عبری ساعاتی پس از حادثه، از نقش اسرائیل در حادثه روز یکشنبه نطنز پرده برداشتند.

رسانه‌های اسرائیلی در ساعات اولیه از احتمال حمله سایبری این کشور به تاسیسات هسته‌ای ایران خبر دادند. رادیو سراسری اسرائیل به نقل از مقامات امنیتی این رژیم که نامشان برده نشده از دست داشتن موساد در حمله سایبری به نطنز خبر داد. روزنامه اورشلیم پست نیز گزارش مشابهی منتشر و از بروز خسارات سنگین ناشی از حمله سایبری که احتمالا اسرائیل در آن دست داشته پرده برداشت.

در کنار گزارش‌های مربوط به احتمال بروز حمله سایبری گزارش‌هایی منتشر شده که حادثه نطنز را نتیجه انفجار بمب‌های کاشته شده در زمین و یک عملیات بلند مدت می‌داند.

علی واعظ رییس پروژه ایران در گروه بحران‌های بین المللی یکشنبه شب در یک گفتگوی کلاب هاوسی اعلام کرد که خیلی بعید است که یک حمله سایبری رخ داده باشد و سناریوی محتمل‌تر این است که این تاسیسات به صورت غیرمستقیم و با نفوذ فیزیکی منفجر شده باشد.

شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل نیز به نقل از «منابع اطلاعاتی غرب» که نامی از آن‌ها نبرده است اعلام کرد که موساد، سازمان جاسوسی و عملیات ویژه اسرائیل در خارج عامل خرابکاری عامدانه امروز در سایت نطنز بوده است.

بیشتر بخوانید:جزئیات حادثه نطنز از زبان سخنگو سازمان اتمی +فیلم

روزنامه نیویورک تایمز نیز به نقل از مقامات اطلاعاتی اسرائیلی و آمریکایی از بروز خسارات شدید در سایت نطنز خبر داده و نوشت: در اثر این انفجار بزرگ تمام سامانه برق رسانی داخلی سایت که به شدت هم محافظت شده بوده از بین رفته است. این سامانه برق رسانی مسئولیت توزیع برق سانتریفیوژ‌های زیر زمینی را برعهده داشته. به گفته این مقامات عملیات اتجام شده در نطنز یک عملیات به شدت محرمانه اسرائیلی بوده است. این مقامات از انفجار مواد منفجره در نطنز نیز خبر داده‌اند.

سابقه انفجار در سایت نطنز، خرابکاری یا حرکت تروریستی؟

اگر گزارش‌های مربوط به انفجار مواد منفجره را محتمل‌تر بدانیم معنی آن این است که حادثه جدید نطنز با همان متد عملیات در تیرماه سال گذشته صورت گرفته است. تیرماه سال گذشته هم انفجاری در تاسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد که ایران آن را "خرابکاری" خواند.

خبر وقوع حادثه در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز سال گذشته واکنش‌های زیادی داشت و از همان زمان گمانه‌هایی درباره عمدی بودن این انفجار مطرح شد. شورای عالی امنیت ملی ایران یک روز بعد از حادثه گفت که علت را "دقیق" مشخص کرده اما به دلیل "ملاحظات امنیتی" آن را "در زمان مناسب" اعلام خواهد کرد.

ایران می‌گفت حادثه کوچک بوده، اما تصاویر ماهواره‌ای حاکی از آسیب و خسارت زیاد به یکی از ساختمان‌های مرکز مونتاژ سانتریفیوژ‌ها در نطنز بود. روز بعد از انفجار، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی مفصل به نقل از یک مقام اطلاعاتی در خاورمیانه نوشت یک وسیله انفجاری در "سالن بالانس کردن سانتریفیوژ‌هایی که هنوز عملیاتی نشده بودند"، نصب و منفجر شده است. این روزنامه احتمال داد این "عملیات خرابکاری" کار"اسرائیل" باشد.

انفجار تیرماه سال گذشته موجب کند شدن روند تولید این نوع سانتریفیوژ در ایران شد و بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، این رخداد برنامه هسته‌ای ایران را تا دو سال با تأخیر مواجه کرد.

در مورد حادثه تیر ماه برخی مقامات آگاه ایرانی از فرار عامل خرابکاری قبل از وقوع حادثه خبر داده‌اند. این بار نیز به نظر می‌رسد عامل خرابکاری قبل از انفجار فیلم‌هایی از تاسیسات هسته‌ای ایران تهیه کرده و در اختیار رسانه‌های عبری قرار داده است.

حساب توییتری روزنامه اسرائیلی اورشلیم پست روز دوشنبه ویدئویی از درون تاسیسات هسته‌ای ایران منتشر کرده که پیشتر هیچ رسانه‌ای در ایران به آن دست نداشته است. اگرچه این رسانه حرفی از منشا ویدئو نزده اما به نظر می‌رسد این ویدئو توسط عوامل مرتبط با اسرائیل درون ایران به دست این روزنامه اسرائیلی رسیده است.

تاثیر انفجار در نطنز بر برنامه هسته‌ای ایران چیست؟

مقامات اطلاعاتی اسرائیلی و آمریکایی که نامشان برده نشده به نیویورک تایمز گفته‌اند این حادثه یک عملیات به شدت طبقه‌بندی شده و محرمانه اسرائیلی بوده و توانایی غنی‌سازی اورانیوم ایران را هدف گرفته است و در نتیجه از سرگیری غنی سازی در نطنز را دست کم برای نه ماه به تعویق انداخته است.

خبر وقوع حادثه در تاسیسات نطنز در حالی منتشر می‌شود که حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران، روز شنبه دستور تولید انبوه زنجیره سانتریفیوژ‌های پیشرفته در سایت غنی‌سازی نطنز را صادر کرده بود.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، شنبه در گفت‌وگویی تلویزیونی با اشاره به مرکز مونتاژ سانتریفیوژ‌های نسل جدید که روز گذشته افتتاح شد، اظهار داشت: «سالن مونتاژ سانتریفیوژ ما را دشمن چند ماه پیش منفجر کرد، ولی باز نایستادیم و سالنی که جبران کننده سالن از دست رفته است را به صورت موقت برپا کردیم.»

آموس یادلین رییس سابق اطلاعات نظامی وزارت جنگ اسرائیل به نشریه تایمز آو اسرائیل گفته قطعی برق در اثر حمله سایبری در صورتی که سایت هسته‌ای سیستم‌های پشتیبانی داشته باشد مشکل جدی برای ایران ایجاد نمی‌کند و فقط پیامی برای تهران است، اما اگر این قطعی ژنراتور‌های پشتیبان را هم هدف گرفته باشد موضوع جدی‌تر خواهد بود و درست شدن اوضاع چند ماه طول می‌کشد.

این مقام سابق اسرائیلی اما به احتمال قوی‌تر بروز یک انفجار اشاره کرده و گفته: اگر یک نفر ۶۰۰۰ سانتریفیوژ نصب شده جدید و قدیمی در این سایت را هدف قرار داده باشد دستاورد خارق العاده‌ای است.

تاثیر حادثه نطنز بر مذاکرات برجامی چیست؟

اگر این ادعا که برنامه هسته‌ای ایران با انفجار اخیر دست کم برای نه ماه به تعویق افتاده درست باشد، یکی از اهرم‌های حیاتی ایران در مذاکرات هسته‌ای با دولت بایدن از دست رفته است. ایران بار‌ها اعلام کرده برنامه هسته‌ای خود را در صورتی متوقف می‌کند که همه تحریم‌های آمریکا که در دوران ترامپ اعمال شده برداشته شود.

آلن بن دیوید تحلیل‌گر دفاعی اسرائیلی در توییتر خود نوشته: بدون ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم نطنز در ماه‌های آتی ایران اهرم مذاکرات خود را از دست می‌دهد.

این تحلیل‌گر اسرائیلی در گفتگو با شبکه ۱۳ تلویزیون اسرائیل مدعی شده مقامات آمریکایی از خرابی به وجود آمده در تاسیسات نطنز راضی‌اند.

معلوم نیست آیا مقامات آمریکایی از حادثه نطنز خبر داشته‌اند یا خیر، اما این حادثه درست زمانی اتفاق افتاده که وزیر دفاع آمریکا لیولد آستین به اسرائیل سفر کرده است.

شاید این حادثه به طور مستقیم بر مذاکرات تاثیر نداشته باشد اما ایران در یک دوراهی بزرگی قرار گرفته که گزینه‌های پیش رویش ممکن است هر کدام بر روند مذاکرات برجامی موثر باشند.

از یک طرف دولت به دنبال به سرانجام رساندن مذاکرات برجامی با آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای است و از سوی دیگر جریان‌های مخالف دولت که از بازگشت به برجام و تاثیر آن بر انتخابات ریاست جمهوری واهمه دارند بر طبل انتقام از اسرائیل می‌دمند.

عبدالله گنجی مدیرمسئول روزنامه اصولگرای جوان در توییتر خود نوشته: اگر بنده کاره‌ای در تصمیمات نظام بودم بعد از خرابکاری اخیر در نطنز دستور لغو مذاکرات وین را صادر می‌کردم. چه معنا دارد هنگامی که متعهد می‌شویم به عقب برگردیم و تعطیل کنیم خرابکاری کنند؟ نباید هم چوب را خورد هم پیاز را. این تقسیم کار هویج و چماق آمریکا با صهیونیست‌ها است.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز تحت فشار همین جریان صبح امروز (دوشنبه) با حضور در کمیسیون امنیت ملی مجلس در پی حادثه نطنز آن را «انتقام» اسرائیل از موفقیت ایران در مسیر لغو تحریم‌ها از طریق مذاکرات وین خوانده و از گرفتن «انتقام» سخن گفته است.

ایهود یاری تحلیل گر دفاعی اسرائیلی در یک گفتگو با کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل گفته خبر دست داشتن موساد در اتفاق اخیر به روزنامه‌های عبری درز پیدا کرده و ما به لحظه موعودی که تهران چاره‌ای جز پاسخ نظامی به اسرائیل ندارد نزدیک شده‌ایم.

این تحلیل گر نظامی به صبر ایران در برابر حملات متعدد اسرائیل اشاره کرده و گفته ایران تا امروز مقاومت کرده و علی رغم بروز حادثه ترور محسن فخری زاده در نوامبر ۲۰۲۰ توسط اسرائیل و حملات متعدد اسرائیل به مواضع سوریه، دست به هیچ اقدام متقابلی نزده است. او گفته مقامات اسرائیلی چندین ماه است که از رسیدن به این نقطه واهمه دارند.

نیویورک تایمز در گزارشی که روز گذشته منتشر کرده گفته اگر ایران نتیجه قطعی دست داشتن اسرائیل در حادثه را اعلام کند وضعیت پیچیده خواهد شد. هنری روم تحلیل‌گر امور ایران در اندیشکده گروه اوراسیا به این رسانه گفته تهران با یک موازنه شکننده روبه روست. از طرفی برای اینکه به اسرائیل نشان دهد حملاتش بی پاسخ نمی‌ماند باید دست به انتقام بزند از طرفی نیاز دارد که این انتقام مذاکرات سیاسی با غرب برای بازگشت به برجام را تحت تاثیر قرار ندهد.