سیاست خارجی در دیپلماسی خلاصه نیست / ۱۰۰ روز آینده روحانی، فرقی با هشت سال گذشته‌اش نخواهد داشت
رویداد۲۴ باشگاه خبرنگاران جوان نوشت: عضو مجمع تشخیص گفت: هشت سال گذشته است و به اینجا رسیدیم و حالا مجددا میگویند صد روز آخر هم می‌خواهیم همین مسیر را ادامه بدهیم.
سعید جلیلی عضو شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان در گفتگویی رسانه‌ای با طرح این سوال که راه حل سیاست خارجی بعد از جواب ندادن مسیر مذاکره برای رفع تحریم، چه خواهد بود؟ گفت: اینکه بگوییم برای تقویت اقتصاد داخل، به سیاست خارجی کاری نخواهیم داشت، حرف غلطی است؛ اتفاقاً سیاست خارجی فعال، زمینه‌ساز تقویت اقتصاد داخلی است.
وی افزود: وقتی رهبرانقلاب میگویند که رونق تولید و جهش تولید باید در کشور پدید آید، لازمه آن جهش صادرات و کسب بازار‌های جهانی است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه «سیاست خارجی در دیپلماسی خلاصه نیست» تصریح کرد: دیپلماسی یکی از ابعاد سیاست خارجی و یکی از ابزار‌های آن است؛ همزمان با دیپلماسی، باید به سراغ سایر ابعاد سیاست خارجی هم رفت و آن‌ها را فعال نمود.
وی با بیان اینکه نقاط اشتراک میان کشورها زمینه‌ساز فرصت‌ها در روابط بین‌الملل است، نسبت به اقدامات دشمنان در مقابله با فرصت‌های جمهوری اسلامی در منطقه اظهار داشت: دشمنی با ایران تنها از طریق اعمال فشار تحریم‌ها نبوده است؛ بلکه آن‌ها به دنبال این هستند که فرصت‌های اقتصادی ما را نیز محدود کنند و آن‌ها را از بین ببرند.
جلیلی با اشاره به جایگاه و فرصت مهم ایران در زمینه ترانزیت به لحاظ موقعیت جغرافیایی، عنوان داشت: ایران به لحاظ جایگاه و موقعیت جغرافیایی، از فرصت خوبی در زمینه ترانزیت برخوردار است که اگر به موقع و به خوبی از آن استفاده نشود، دیگران با ایجاد خطوط ترانزیت موازی درصدد تصاحب این فرصت برخواهند آمد.
نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی در این خصوص تاکید کرد: سیاست خارجی فعال و پویاست که با رصد در عرصه روابط بین‌الملل بررسی کند که تعامل با هر کشوری چه فرصت‌هایی برای ما تولید خواهد کرد تا با استفاده از آن فرصت‌ها منافع ملی تامین گردد.
وی افزود: طبیعی است که لازمه اتخاذ یک سیاست خارجی فعال، ارتقاء سطح تعامل با همسایگان است.
جلیلی با اشاره به فرصت مهم وجود پانزده کشور در همسایگی ایران، خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های بازار همسایگان، واردات حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلاری آنهاست.
نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی با بیان اینکه اختلاف میان برخی کشورها نیز می‌تواند تبدیل به فرصت گردد، ضمن اشاره به اختلاف میان اتحادیه اروپا و روسیه، تصریح کرد: تحریم روسیه توسط اتحادیه اروپا نیز می‌تواند برای شما فرصت اقتصادی ایجاد نماید؛ چرا که برای مثال روسیه سالانه تنها ۱۱ میلیارد دلار واردات صیفی‌جات دارد. باید پرسید سهم ما از بازار این کشور فقط در مورد صیفی جات چقدر است؟! شاید تقریباً هیچ!
جلیلی با ذکر خاطره‌ای از سفر خود به استان بوشهر و دیدار با گوجه‌کاران شهر آبدانان، اظهار داشت: کشاورزان در فصل گوجه‌کاری گلایه داشتند که کسی محصول آن‌ها را نمی‌خرد؛ وقتی از آن‌ها پرسیدیم که چرا صادرات نمی‌کنید، گفتند در این مقطع صادرات ممنوع شده است.
عضو شورای راهبردی سیاست خارجی کشورمان با اشاره به ظرفیت‌های مشترک میان دو ملت ایران و افغانستان به منظور ارتقاء سطح همکاری‌های اقتصادی، عنوان کرد: با توجه به روابط تاریخی، اجتماعی و فرهنگی که میان دو ملت ما و کشور همسایه افغانستان وجود دارد، می‌توان از آن به بهترین شکل استفاده نمود. در حال حاضر صادرات ما به افغانستان، ۲ برابر صادرات ما به کل کشورها اتحادیه اروپاست؛ بنابراین اهمیت این فرصت اقتصادی دو چندان است.
جلیلی با کنایه به مسیر تک بعدی وزارت خارجه در هشت سال اخیر نسبت به اجرای سیاست فعال خارجی، تاکید کرد: سیاست خارجی فعال یعنی همه‌ی تخم مرغ‌ها را در یک سبد و آن هم در مذاکره با تنها چند کشور نگذاری و محدود نکنی. سیاست خارجی فعال یعنی استفاده از همه فرصت‌های روابط خارجی در جهت تامین منافع ملی.
وی با اشاره به دوران مدیریت خود در معاونت اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه، گفت: در آن دوران، تراکتور و خودروی تولید ایران به ونزوئلا صادر می‌شد؛ همچنین شرکت‌های انبوه‌ساز ایرانی، ۱۰ هزار واحد مسکن در آنجا ساختند و درآمد ارزی برای کشور حاصل شد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه اولویت‌سنجی یک امر مهم در حکومت‌داری است، اظهار داشت: یک کار مهم دولت، تشخیص اولویت در امور مختلف و به ویژه کار‌های اقتصادی است. دولت باید بداند که ابتدا باید بر روی کدام پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کند و وقت محدود خود را مصروف به آن نماید؟!
وی با اشاره به بر روی زمین ماندن پروژه‌های دارای اولویت در هشت سال گذشته در حوزه ترانزیت نظیر راه‌آهن ۲۵ کیلومتری شلمچه-بصره، خاطرنشان کرد: انجام کار، اراده و پیگیری می‌خواهد؛ ممکن است سنگ‌اندازی صورت بگیرد، اما یک کار مهم دیپلماسی رفع این موانع است.
دبیر سابق شورایعالی امنیت ملی کشورمان با بیان اینکه به فعلیت رساندن ظرفیت‌های بالقوه اقتصادی، به دیپلماسی نیز کمک خواهد کرد، تصریح کرد: اگر فرصت‌های اقتصادی به خوبی استفاده شود تا تحریم بی‌اثر گردد، دست دشمن در مذاکرات نیز خالی خواهد شد؛ وقتی شما بتوانید نفت را به فرآورده تبدیل کنید، دیگر نیازی به مذاکره برای برداشته شدن تحریم فروش نفت نخواهد بود.
وی افزود: دیپلماسی قوی و ایجاد تعاملات اقتصادی پایدار به ویژه با همسایگان، از مولفه‌های سیاست خارجی واقعی است.
جلیلی با بیان اینکه، دیپلماسی اقتصادی یک بخش مهم از سیاست خارجی است، خاطرنشان کرد: ایجاد تعاملات اقتصادی قدرتمند نیازمند نقش فعال همه‌ی وزارت‌خانه‌ها در این عرصه است.
بیشتر بخوانید: حملات تند سعید جلیلی به مذاکرات وین و دولت روحانی
رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده‌ی هسته‌ای کشورمان با بیان اینکه، سیاست خارجی واقعی نیازمند نقشه‌ای همانند نقشه‌ی قالی ایرانی است، گفت: باید کشور به کشور همانند رج به رج قالی برنامه‌ریزی داشت و گره زد؛ وقتی ۲۰۰ واحد سیاسی در دنیا وجود دارد چرا باید معطل ۵ کشور ماند؟ مجموعه‌ی هر میزان از تعامل با هرکدام از این کشورها، فرصت‌های بزرگی را ایجاد خواهد کرد.
جلیلی در ادامه تصریح کرد: وقتی بحث صادرات به همسایگان پیش می‌آید، عده‌ای میگویند با وجود تحریم بانکی چگونه تبادلات مالی را انجام بدهیم؟ در حال حاضر بخش خصوصی ۱۲ میلیارد دلار به عراق صادرات دارد و چنین بهانه‌ای نیز ندارد؛ منظور ما از مدیریت دستگاه‌ها دقیقاً همین است.
وی دراین باره افزود: تفاوت فعالیت دستگاه دولتی با بخش خصوصی در امر صادرات، مربوط به انگیزه‌های آنهاست؛ و الا فرصت برای بخش دولتی مهیاتر است تا بخش خصوصی.
نماینده رهبرانقلاب در شورایعالی امنیت ملی با بیان اینکه تشکیل «باشگاه تحریمی‌ها» یک راهکار خلاقانه برای مقابله با تحریم‌های آمریکاست، عنوان کرد: در حال حاضر نه تنها ایران بلکه چین، روسیه و تعدادی دیگر از کشور‌های دنیا مورد تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند که این تقابل می‌تواند زمینه‌ساز همکاری میان این کشور در جهت ایجاد فرصت اقتصادی باشد.
جلیلی با انتقاد از معطل ماندن اقتصاد کشور در هشت سال گذشته، اظهار داشت: هشت سال گذشت و به اینجا رسیدیم و حالا مجددا میگویند صد روز آخر هم می‌خواهیم همین مسیر را ادامه بدهیم؛ ما به دوستان میگوییم که نتیجه‌ای بهتر از قبل کسب نخواهید کرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ظرفیت وارداتی پاکستان و بازار این کشور، اظهار داشت: در حال حاضر میزان واردات پاکستان به ۶۰ میلیارد دلار رسیده که به گفته مسئولان وزارت صمت، می‌توانیم ۱۶ میلیارد دلار آن را تامین کنیم، اما وضعیت مطلوبی در این بازار نداریم.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی افزود: همانند پاکستان، در افغانستان، سوریه، عراق، روسیه، ارمنستان و.. به صورت بالفعل می‌توانیم افزایش صادرات داشته باشیم؛ اگر این اقدام صورت بگیرد، آن موقع می‌توانیم بگوییم که ارتقاء راهبردی پدید خواهد آمد.
وی با اشاره به روند مطلوب رشد صادرات کشور چین در چهل سال گذشته، گفت: میزان صادرات چین در سال ۱۳۵۷، سیزده و نیم میلیارد دلار بوده که این رقم در سال ۱۳۹۷ به بیش از دو هزار و چهارصد میلیارد دلار رسیده است؛ بنابراین اینگونه است که با یک برنامه‌ریزی درست در سیاست خارجی، می‌توان ارتقاء راهبردی را رقم زد.4جلیلی تصریح کرد: پیدا کردن بازار‌های صادراتی در تک تک کشور‌های دنیا اعم از آسیایی و آفریقایی و حتی اروپایی و آمریکایی و تکمیل مسیر تولید به صادرات، برنامه‌ای بوده است که چینی‌ها در این سال‌ها دنبال کردند.
وی با کنایه به نزول میزان صادرات کشور نسبت به هشت سال گذشته، گفت: گفته می‌شود میزان صادرات کشور در سال گذشته، ۳۴ میلیارد دلار بوده که نسبت به هشت سال پیش دچار ریزش شده است؛ مگر نگفتید با مذاکره مسائل را حل خواهیم کرد؟! حتی بعد از گذشت هشت سال، میگویند در صد روز آخر نیز همان مسیر را ادامه خواهیم داد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اظهار داشت: یک زمان این ایده مطرح می‌شد که با دخالت دادن اروپایی‌ها در اقتصاد کشور، می‌توان از تحریم جلوگیری کرد؛ نمونه‌ی آن دوبار حضور توتال و پژو در ایران بود.
وی افزود: به محض خروج آمریکا از برجام و با اینکه خود اروپایی‌ها ادعا میکردند که ما در برجام هستیم و باقی خواهیم ماند، اما شرکت‌هایشان از ایران خارج شدند. پس معلوم می‌شود آن ایده در عمل به ثمر نرسید.
جلیلی در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه سهم کوله‌بر‌ها و مرزنشینان از دیپلماسی اقتصادی با کشور‌های همسایه چه خواهد بود؟، بیان کرد: بنده تقریباً اکثر پایانه‌های مرزی کشور نظیر شیخ صله در کرمانشاه، ماهی‌رود در خراسان جنوبی و.. را سر زده‌ام؛ حدود هفت میلیون مرزنشین در کشور ما وجود دارد که دارای کارت بازرگانی هستند و می‌توانند با آن به تجارت خارجی بپردازند.
وی افزود: یکی از مهمترین فرصت‌ها در تعاملات اقتصادی خارجی، استفاده از ظرفیت این مرزنشینان است که می‌توانند یک فرصت بزرگ صادراتی برای کشور باشند؛ یعنی هر جوان مرزنشین به جای آنکه بخواهد کوله‌بری کند، می‌تواند به سهم خود، اقدام به صادرات نماید. در همین نگاه، بازارچه‌های مرزی نیز هرکدام به عنوان سکوی صادراتی برای کشور خواهند بود.
نماینده رهبرانقلاب در شورایعالی امنیت با بیان اینکه ایجاد فرصت صادرات برای مرزنشینان منجر به افزایش اشتغال و درآمد این هموطنان خواهد شد، ضمن اشاره به سفر خود یکی از پایانه‌های مرزی با افغانستان، تصریح کرد: وقتی در این پایانه مرزی حضور داشتیم، آنجا گفتیم که حدود سه هفته است مرز بدون دلیل بسته شده است و نمی‌توانیم صادرات کنیم و کسی هم پاسخگو و پیگیر مشکل ما نیست.
جلیلی در این راستا افزود: دیپلماسی اقتصادی نیازمند یک کار قرارگاهی است تا فرصت‌های پیش رو را رصد کند و نگذارد حتی یک فرصت نیز از دست برود؛ چه برسد به آنکه سه هفته از بسته شدن مرز طول بکشد و دستگاه دیپلماسی کشور از افغانستان برای حل این مشکل پیگیری نکرده باشد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه سخنان خود با بیان اینکه تعاملات اقتصادی با همسایگان منحصر در خرید و فروش کالا نیست، اذعان داشت: اقدامات دیپلماسی باید به تعمیق روابط منجر شود؛ برای مثال، «مسئله آب» می‌تواند یکی از موضوعات همکاری با همسایگان باشد، نه اینکه به عاملی برای ممانعت در همکاری تبدیل شود.
جلیلی با بیان اینکه سفارت‌خانه‌های کشور باید مثل یک دیده‌بان هوشیار برای دیپلماسی اقتصادی باشند، اظهار داشت: یک هنر سیاست خارجی آن است که چه در عرصه‌های اقتصادی و چه عرصه‌های امنیتی-سیاسی باید از اتفاقات پیش روی کشور، پیشی بگیرد.
وی افزود: در قضیه صادرات برق ایران به افغانستان، آمریکایی‌ها قصد داشتند موانعی ایجاد کنند که ما طی گزارشی به وزیر محترم نیرو این مسئله را عنوان کردیم و ایشان هم با مسئولان افغانستانی در جریان گذاشتند.
جلیلی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه پیگیری مداوم مسائل یک کار اساسی در دیپلماسی اقتصادی است، خاطرنشان کرد: اگر ما موضوعی را شش بار در سطح رئیس جمهور کشور همسایه پیگیری می‌کنیم یعنی در سطوح پایین نظیر سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها، باید شصت بار پیگیری بشود تا مسئله حل شود. اینگونه نیست که بگوییم ما در تماس تلفنی با رئیس جمهور فلان کشور مشکلات را عنوان کرد و آن مشکلات هم خود به خود حل بشوند.
وی با اشاره به سفر اخیر رئیس جمهور به کشور عراق و عقد قرارداد اقتصادی با این کشور، گفت: یکی از کار‌های خوب دولت یازدهم، توافق اقتصادی با دولت عراق بود، اما نکته مهم این است که پیگیری مفاد این قرارداد به قوت ادامه پیدا کند. اگر یک توافق تا انتها اجرا بشود، بهتر از آنست که ده توافق امضا شود و بر روی زمین بماند.
معاون اسبق وزارت امورخارجه با بیان اینکه ارزیابی کار یک سفارت‌خانه باید براساس نتیجه کار باشد و نه فرایند آن، تصریح کرد: اینکه ده‌ها گزارش کار دیپلماتیک در حوزه‌های اقتصادی از سفارت‌خانه‌ها ارسال شود، کافی نیست؛ بلکه نتیجه کار برای کشور مهم است. در هشت سال گذشته چند کار برنامه‌ریزی شده در حوزه تعاملات اقتصادی خارجی به ثمر رسیده است؟ باید این‌ها را بررسی کنیم تا ببینیم آیا سیاست خارجی ما موفق بوده است یا خیر؟
جلیلی با بیان اینکه عرصه انتخابات، عرصه بررسی کارنامه‌ها و ادعاهاست، اظهار داشت: هدف ما این نیست که بخواهیم فردی را تضعیف یا تقویت کنیم؛ هدف این اینست که بررسی کنیم اگر به مقصد و نتیجه‌ی مطلوبی دست پیدا نکردیم، موانع کار چه بوده است و چگونه می‌توانیم در چهار سال آینده آن‌ها را برطرف کنیم؟
وی در ادامه گفت: بسیاری از ماموریت‌های سیاست خارجی، یک کار میان چند وزارت‌خانه است؛ اینجاست که هنر و کارویژه رئیس جمهور در عرصه تعاملات اقتصادی با سایر کشورها می‌تواند موجبات هم‌افزایی و هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف دولت را بوجود آورده و فعالیت‌ها را نتیجه‌بخش کند
جلیلی افزود: رئیس جمهور باید برای هر بخشی از دولت، ماموریت تعریف کند و با تقسیم وظیفه میان دستگاه‌ها نسبت به هر موضوعی نظیر ترانزیت و.. ماموریت هر بخش را مشخص نماید. اگر میگوییم به دلائل مختلف فرصت‌های اقتصادی خوبی پیش روی کشور ماست، این یعنی مجموعه‌ای از دستگاه‌ها با فرماندهی و مسئولیت رئیس جمهور، یک کار هماهنگ و قرارگاهی را برای انجام ماموریت‌های مختلف شکل بدهند
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه هدف از ارائه این مطالب ترسیم مسیر رسیدن از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب به شکل واقعی است، عنوان کرد: ما معتقدیم که فرصت‌های بالقوه اقتصادی می‌تواند تبدیل به بالفعل شود و علیرغم وجود تحریم‌ها می‌توان در عرصه تعاملات خارجی ارتقاء یافت. هنر دولت این است که با ابتکارات بتواند به نتایج مطلوب در سیاست خارجی دست یابد؛ نه اینکه اقتصاد کشور را هشت سال معطل کند و در آخر به نتیجه هم نرسد.
