چرا لباس‌های ورزشکاران المپیکی ایران حاشیه‌ساز می‌شود؟

رویداد۲۴ طراحی لباس کاروان اعزامی کشورمان به مسابقات المپیک، سال هاست که محل مناقشه بوده و در مواردی انتقادها به تغییر این پوشش هم منجر شده است. امسال نیز وقتی در دقیقه ۹۰ از لباس کاروان اعزامی ورزشکاران کشورمان به توکیو، درونمایی شد، برخی با طرح این پرسش‌ها که این لباس المپیک است یا کادر درمان و یا مهمانداران هواپیما، طرح‌ها را به چالش کشیدند.

شیرین افلاطونی، طراح پارچه و لباس و مدرس دانشگاه که او در ابتدای سخنانش با تاکید بر اینکه «ورزشکاران ما همانند سفیرانِ کشورها هستند»، در این زمینه به ایسنا توضیح داد: در هر کشوری سفیرانی هستند که از طریق آن‌ها کشورشان به جامعه جهانی معرفی می‌شوند. لباس نیز همین گونه است. در درجه اول، رکن مهمی در طراحی لباس هم بانوان و هم آقایان وجود دارد که باید با هم هماهنگ باشند؛ ویژگی‌ای که اصلا در طراحی لباسی این دوره، اتفاق نیفتاده بود؛ در حالی که این هماهنگی باید از نظر اتحاد رنگ، طرح و فرم صورت بگیرد. اما می‌بینید یک لباس آبی فیروزه است و یک لباس سورمه‌ای! فکر می‌کنم اگر فردی اصول اولیه طراحی را بداند، هیچگاه لباس المپیک که نشان‌دهنده پیام یکرنگی و اتحاد ایران است را اینگونه به دنیا معرفی نمی‌کند. همانطور که در طراحی لباس سایر کشورها می‌بینید که این اتحاد رنگ در پوشش وجود دارد.

این مدرس دانشگاه درباره طراحی لباس آقایان در کاروان اعزامی ورزشکاران ایرانی به المپیک، تصریح می‌کند: لباس آقایان، کلاسیک است و طرح و تیپ اداری دارد. هیچ المان خاصی در آن اجرا نشده که نشان دهد لباس رسمی ما در المپیک است. حتی یک المان کوچک پرچم ایران هم در آن استفاده نشده؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم، برای لباس آقایان اصلا طراحی نشده و هیچ ایده‌ای در نظر گرفته نشده است.

او سپس درباره طراحی لباس بانوان ایرانی در المپیک توکیو می‌گوید: هر دو لباس به گونه‌ای است که جداگانه رنگ بدی ندارند؛ مثلا آبی فیروزه‌ای، رنگ سنتی ایرانی است و سورمه‌ای هم به تنهایی رنگ خوبی است. اما بازی المپیک جداگانه نیست. لباس‌ها باید این اتحاد را نشان دهند؛ چرا که پیام هماهنگی و اتحاد یک کشور را نشان می‌دهند اما ما متاسفانه پیام درستی را با این طراحی لباس به کشورهای دیگر منتقل نمی‌کنیم. لباس خانم‌ها اگر از نظر فرم، طرح و رنگ با لباس آقایان هماهنگی داشت و یک ایده در نظر گرفته می‌شد، خیلی می‌توانست به هماهنگی هم کمک کند. اما این کار انجام نشده است.

افلاطونی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه یک سال بیشتر زمان بود و برگزاری رویداد المپیک به تعویق افتاد، انتظار می‌رفت طراحی بهتری ارائه شود. متاسفانه همزمان رونمایی خاصی هم برای لباس کاروان اعزامی ایران در نظر گرفته نشد و رونمایی در فرودگاه، زمان مناسبی نبود. شاید اگر زودتر رونمایی انجام می‌شد، می توانستیم تجدید نظری در لباس داشته باشیم که اینگونه برای المپیک معرفی نشویم.

این طراح لباس در پاسخ به اینکه چرا در اغلب دوره‌ها، طراحی لباس کاروان اعزامی ایران با حواشی و انتقادهایی همراه می‌شود؟ می‌گوید: در دو دوره آخر، نسبت به دوره‌های قبل‌تر نگاه نیمه‌حرفه‌ای حاکم بود و اینکه از طراحان، برای طراحی این لباس‌ها استفاده کنند. ولی استفاده از طراحان تخصصی، قدم اولیه است. قدم بعدی این است که داوری‌ها تخصصی انجام شود که بتوانند لباس درستی انتخاب کنند. اگر کسی حتی طراح لباس هم نباشد اما لباس کشورهای مختلف را در دوره‌های مختلف بررسی کند، به اولین نکته‌ای که می‌رسد این است که لباس آقایان و خانم‌ها با هم هماهنگ هستند و این امر احتیاج به تخصص خاصی ندارد. با یک نگاه اولیه این نکته نمایان می‌شود. خانم‌ها و آقایان تشکیل‌دهنده جامعه ما هستند؛ وقتی که ما دو لباس جداگانه از نظر طراحی، مدل، فرم و رنگ را به جهانیان نشان می‌دهیم، کاملا مشخص است که نگاه تخصصی نداریم.

این مدرس دانشگاه در ادامه صحبت‌هایش یادآور می‌شود: این تصمیم خوب بود که از طراحان استفاده کردند. درست است که فراخوان می‌دهند و همه شرکت می‌کنند اما در نهایت در انتخاب لباس باید نگاه تخصصی‌تر حاکم باشد و داوری‌ها با دقت بیشتری انجام شود. نمی‌توان هم گفت که داوری‌ها عجله‌ای بوده؛ چراکه یک سال زمان کمی برای این کار نبوده است. اما شاید زمانبندی این کار مناسب نبوده و مثل خیلی از کارهای دیگر طراحی را برای دقیقه نود گذاشته‌اند. زمانبندی و نگاه تخصصی به کار می‌تواند مشکل را حل کند که البته باید زودتر انجام می‌شد.

افلاطونی درباره واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی نسبت به طراحی لباس‌های کاروان اعزامی ایران به المپیک توکیو، اظهار می‌کند: المپیک رویداد خیلی خاصی است. در بازی‌های داخل کشور همیشه این حساسیت نسبت به تیم مقابل وجود داشته است. حالا شما حساب کنید در مکانی خیلی بزرگتر، در برابر جهانیان می‌خواهیم خودمان را معرفی کنیم. مردم هر کشوری هم علاقه خاصی به ملیت خود دارند و می‌خواهند کشورشان بهترین‌ها را ارائه دهد. حال اینکه کشور ما که از نظر لباس، قدمت کهن و قدیمی دارد، ما همیشه در این قضیه از نظر پارچه و مدل لباس مدعی هستیم، فکر کنید که کشوری که مدعی است و از نظر پارچه غنی است، بیاید و چنین چیزی ارائه دهد. مردم تا حدی حق دارند، به احساس آنها واقعا صدمه وارد شده است؛ چراکه انتظار و توقع بیشتری داشتند. توقع بی‌جایی هم نیست و کاملا قابل قبول است.

او با تاکید بر اینکه قدم اول استفاده از طراحان بوده که اقدامی مثبت صورت گرفته است، درباره قدم‌های بعدی برای رسیدن به لباس مناسب ورزشکاران ایرانی در رویدادی مانند المپیک، اظهار می‌کند: مدیریت و ساماندهی از جمله قدم‌های بعدی است که باید صورت بگیرد. البته پیشینه طراحی لباس در زمان حال و نه گذشته خیلی قوی نیست ولی خوشبختانه به این سمت پیش می‌رویم که به طراحی لباس اهمیت داده  شود. فکر می‌کنم هنوز سازماندهی درستی نشده و تخصصی نگاه نمی‌شود. زمانبندی خیلی مهم است. شاید اگر هر کسی در زمان مشخص خودش کار تخصصی‌اش را انجام دهد حتی اگر کار نادرست هم انجام شود، ما وقت برای رفع اشکال را داشته باشیم. فکر می‌کنم در دوره‌های بعدی بتوانیم این اشکال را برطرف کنیم.

این مدرس دانشگاه در پایان تاکید می‌کند: از نظر طراحی لباس، چون چند سالی است که این مشکل وجود دارد که در واقع لباس مناسبی برای ورزشکاران ما ارائه نمی‌شود، جا دارد بر روی این قضیه خیلی تخصصی‌تر کار شود و ورزشکاران ما هم به جایگاهی که در شأن‌شان است برسند. این برنامه احتیاج به پشتیبانی و نگاه تخصصی‌تری دارد.