از بغداد تا دمشق؛ نگاه‌ها به وزرای خارجه ایران و عربستان بود
رویداد۲۴ روز شنبه ششم شهریور ماه نشست بغداد با عنوان «کنفرانس همکاری و شراکت بغداد» با حضور سران و مقامات کشور‌های مختلف از جمله فرانسه، ایران، ترکیه، عربستان، مصر، اردن، امارات، قطر، کویت و برخی از نهاد‌های بین المللی و منطقه‌ای برگزار شد. حسین امیرعبداللهیان وزیرامور خارجه ایران اولین سفر رسمی خود را با این نشست آغاز کرد و در بدو ورود به بغداد به محل یادمان سردار شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس رفت و وعده داد که وزارت امور خارجه پیگیر حقوقی و بین المللی ترور فرماندهان شهید مقاومت، سپهبدحاج قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ابومهدی المهندس فرمانده الحشد الشعبی خواهد بود.
وزیر امور خارجه کشورمان در حاشیه این نشست دیدار‌هایی با وزیرخارجه ترکیه، نخست وزیر و رئیس جمهور عراق، وزیر امور خارجه کویت و همچنین رئیس مجلس عراق دیدار و گفتگو کرد که گسترش روابط دو جانبه و رایزنی در خصوص تحولات منطقه از جمله محور‌های مهم این دیدار‌ها بود.
همچنین نشست مشترک وزیر امور خارجه کشورمان با سفیر، روسای نمایندگی‌های کشورمان و مسئولین دیگر نهاد‌های مستقر در سفر ایران در عراق برگزار شد. حسین امیرعبداللهیان با تاکید بر نقش سردار شهید سلیمانی و دیگر شهدای مقاومت از جمله ابومهدی المهندس به تشریح عمق روابط دو کشور ایران و عراق و شکل گیری روابط دولتی و مردمی فیمابین بر پایه‌های عمیق دینی و تمدنی، حوزه‌های مختلف روابط در بخش‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، علمی و فن آوری را مورد اشاره قرار داد و با توجه به اهمیت روابط همسایگی در دولت جدید جمهوری اسلامی ایران، ضرورت توسعه مناسبات فیمابین را موردتاکید قرار داد.
همچنین در حاشیه نشست امیرعبداللهیان با مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق دیدار کرد و با ابلاغ سلام رئیس جمهور کشورمان و تبریک برگزاری موفق نشست حمایت از عراق، حضور خود به نمایندگی از ریاست جمهوری کشورمان را تاکیدی بر عزم راسخ جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حمایت از عراق دانست.
امیر عبداللهیان همچنین در خصوص پروژه‌های اقتصادی فیمابین که منافع اقتصادی آن به دو کشور باز میگردد و زیارت زوار ایرانی در ایام اربعین نیز با نخست وزیر عراق به گفتگو وتبادل نظر پرداخت.
وزیرخارجه کشورمان ضمن دیدر با برهم صالح رئیس جمهور عراق حمایت جمهوری اسلامی ایران از استقلال، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی عراق را مورد تاکید قرار داد.
حسین امیر عبداللهیان همچنین با احمد ناصر المحمد الصباح وزیر امور خارجه دولت کویت، ضمن قدردانی از حضور وی در مراسم تحلیف سیزدهمین رئیس جمهور اسلامی ایران بر روابط دوکشور در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، بر ضرورت فعال سازی روابط و به فعلیت در آوردن توافقات پیشین دو کشور تاکید کرد و آمادگی کامل جمهوری اسلامی ایران برای گشایش همکاری‌های فیمابین را مورد تصریح قرار داد.
امیر عبداللهیان با تشریح دیدگاه دولت سیزدهم در حوزه سیاست همسایگی و اهمیت همکاری بین کشور‌های منطقه، از هرگونه اقدام برای فعال کردن کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور با بهره گیری از روش‌های خلاقانه اعلام حمایت کرد.
با آغاز «کنفرانس همکاری و شراکت بغداد» مقام‌های شرکت کننده در آن به سخنرانی و تببین مواضع پرداختند. نکته اصلی سخنرانی امیرعبداللهیان بر روی امنیت پایدار منطقه‌ای و مشارکت کشور‌های منطقه تمرکز داشت. وی با تاکید بر اینکه سرنوشت دولت و ملت‌های این منطقه بنا به علاقه‌های مشترک به هم پیوند خورده است گفت: آنچه که امروزه بیش از پیش به آن نیازمندیم، "امنیت پایدار منطقه‌ای" با مشارکت کشور‌های منطقه است که تحقق آن در گرو صرف منابع اقتصادی برای تحقق ائتلاف برای صلح و توسعه است. وی همچنین نسبت به عدم حضور سوریه در این نشست ابراز تأسف کرد.
پس از پایان کنفرانس بغداد امیرعبداللهیان راهی دمشق شد که با استقبال گرم بشار اسد مواجه شد. وی در دیدار با رئیس جمهور سوریه با تاکید بر اینکه حضور نیرو‌های بیگانه هیچ کمکی به امنیت و ثبات پایدار در این منطقه حساس نخواهد داشت، گفت: بدون تردید رایزنی‌ها و همکاری‌های کشور‌های منطقه و کشور‌های مسلمان نقش مهمی در ایجاد امنیت پایدار در منطقه ما خواهد داشت.
امیرعبداللهیان با اشاره به بررسی آخرین تحولات منطقه‌ای در این دیدار تاکید کرد: هرگونه ترتیبات سیاسی و امنیتی در منطقه با حضور و مشارکت همه کشور‌های منطقه از جمله جمهوری عربی سوریه محقق میشود و در این مسیر نقش عراق و سوریه را برای کمک به ایجاد تسهیلات جدید منطقه‌ای در حوزه‌های اقتصادی امنیتی و سیاسی مهم می‌دانیم.
بیشتر بخوانید: مذاکرات ایران و عربستان ادامه می‌یابد؟
رئیس دستگاه دیپلماسی در دیدار با فیصل مقداد وزیرخارجه سوریه نیز با ابراز خرسندی از انجام نخستین سفر دوجانبه خود در سمت وزیر امور خارجه به سوریه و با اعلام حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران از این کشور و همچنین قدردانی از مواضع سوریه بعنوان یک عضو موثر و در خط مقدم محور مقاومت، برگزاری موفق انتخابات ریاست جمهوری در سوریه را تبریک گفت و سوریه امروز را سوریه ورود به عرصه اقتصادی، بازسازی و زمینه سازی بازگشت آوارگان دانست و ضرورت عملیاتی ساختن همکاری‌های دو کشور در سطوح کمیسیون مشترک همکاری‌ها و همچنین کمیسیون مشترک عالی بین دو کشور را خصوصا با توجه به تشکیل دولت‌های جدید در دوکشور و در پرتو انتخابات را مورد تاکید قرار داد.
تحلیل‌ها و نگاه رسانه‌ها از اولین سفر دیپلماتیک امیرعبداللهیان
اکثر رسانه‌های عراقی بر این بخش از سخنان امیرعبداللهیان تاکید کردند که «امنیتی جز از طریق اعتماد متقابل بین کشور‌های منطقه میسر نمی‌شود و تهران از نقش عراق در ترویج زبان گفتگو حمایت می‌کند.» امیرعبداللهیان همچنین از ایران به عنوان پیشگام کشور‌های منطقه برای توسعه اقتصادی و حل مشکلات از طریق گفتگو یاد و بر ضرورت همکاری بین کشور‌های منطقه به ویژه توسعه اقتصادی به دور از دخالت بیگانگان تاکید کرد.
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی و تحلیل گران رسانه‌ای عراقی این سخنرانی عربی وزیر امور خارجه ایران را حاوی پیام‌هایی برای طرف‌های حاضر در اجلاس دانستند. به باور این ناظران، سخنرانی عربی امیرعبداللهیان تاثیر مثبتی بر فضای تفاهم بیشتر منطقه‌ای بین ایران و سایر کشور‌ها خواهد گذاشت؛ امری که مورد توجه بعضی رسانه‌های عراقی قرار گرفت.
برگزاری نشست بغداد که ایده آن با الکاظمی نخست وزیر عراق بود از جهاتی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. چرا که بغداد پیش‌تر محل مذاکرات هیأت‌های ایران و عربستان و گامی در راستای تنش زدایی بود. به ویژه اینکه این بار نیز الکاظمی توانست نظر سران چند کشور مهم دیگر را برای شرکت در این نشست جلب کند. اگرچه برخی از تحلیلگران نیز بر این باورند که هدف اصلی این اجلاس حل اختلافات نبود بلکه بیشتر معطوف به همکاری‌های منطقه‌ای بود. با اینحال نشست بغداد اولین سفر مهم و منطقه‌ای امیرعبداللهیان به حساب می‌آید که مورد ازمایش کشور‌های دیگر قرار گرفت.
در همین راستا شبکه خبری الجزیره با اشاره به اولین حضور وزیرخارجه جدید ایران در کنفرانس بغداد به روابط تهران و ریاض اشاره کرد و نوشت: عراق میزبان یک کنفرانسی منطقه‌ای با هدف کاهش تنش‌ها در خاورمیانه و تأکید بر نقش جدید این کشور عربی به عنوان میانجی بود. این رسانه نوشت: هیچ نشانی از ملاقات مستقیم بین ایران و عربستان وجود ندارد، اما عراق گفت که مذاکرات بین دو کشور که در آوریل آغاز شده بود، ادامه دارد. الجزیره همچنین نوشت: علی رغم اختلافات بین تهران و ریاض تلاش‌ها برای بازگشایی سفارت عربستان در ایران ادامه دارد.
در همین راستا خبرگزاری رویترز هم به حضور وزیر جدید ایران اشاره و بر روابط منطقه‌ای ایران و عربستان متمرکز بود، این خبرگزاری با اشاره به اولین سفر امیرعبدالهیان نوشت: مقامات ایرانی و اعراب خلیج فارس روز شنبه در حاشیه نشست منطقه‌ای در بغداد در حالی ملاقات کردند که عراق امیدوار بود همسایگان خود را تشویق کند تا به جای تسویه حساب در سرزمین خود با یکدیگر صحبت کنند. این دیدار‌ها ماه‌ها پس از از سرگیری مذاکرات مستقیم ایران و عربستان سعودی در عراق صورت می‌گیرد که هیچ پیشرفتی به دست نیاورده، اما به جبران تشدید تنش در خاورمیانه کمک کرده است.
در همین راستا پایگاه المانیتور نیز نوشت که وزیر خارجه جدید ایران به امید کاهش تنش‌ها با عربستان به نشست بغداد سفر کرد. این پایگاه همچنین اشاره کرد که ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران نیز به این نشست دعوت شده بود.
فایننشال تریبون نیز گزارش خود را به بخش‌هایی از صحبت‌های امیرعبداللهیان اختصاص داد و نوشت: دیپلمات ارشد ایران بر ضرورت ایجاد امنیت پایدار در خاورمیانه از طریق تلاش‌های جمعی کشور‌های منطقه تأکید کرد.
یک کارشناس روابط بین الملل در همین باره به خبرآنلاین گفت: اهداف سفر‌های وزیر خارجه کشورمان به بغداد ودمشق را بشرح ذیل خلاصه نمود:
۱-ایجاد چارچوبی برای حل وفصل اختلافات فیمابین و سیاست خارجی متوازن میان دول منطقه:به نظر میرسد در میان کشور‌های منطقه چارچوبی برای تبادل نظر و مدیریت بحران‌های منطقه‌ای خالی است. اجلاس بغداد میتواند مقدمه‌ای برای ایجاد چنین ساز و کاری باشد. با افزایش احتمال خروج بیگانگان از منطقه، نیاز به چنین ساختاری ضروری به نظر میرسد.
۲-تاکید بر اینکه کشورمان خواهان ارتباط مسالمت امیز و دوستانه با همه دول منطقه است و مخالف حضور بیگانگان در منطقه و گسترش تروریسم می‌باشد. زیرا بیگانگان با ایجاد اختلافات در جستجوی منافع خود بوده و هستند.
۳-تاکید برگسترش همکاری‌های اقتصادی در میان کشور‌های منطقه:به جرات می‌توان گفت حجم تبادلات تجاری جمعی از کشور‌های منطقه با جهان بالغ بر هفتصدو پنجاه میلیارد دلار است که حجم عمده این تبادلات با چین، اروپا، ژاپن، کره و آمریکا انجام میشود.
جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که بسیاری از تبادلات اقتصادی میتواند در داخل کشور‌های منطقه با تاکید بر بومی سازی تبادلات اقتصادی و همچنین کاهش موانع گمرگی انجام پذیرد. خودکفایی و تعاملات اقتصادی میان کشور‌های منطقه میتواند نگرش‌های نخبگان این کشور‌ها را به یکدیگر نزدیک نموده و زبان مشترکی را در راستای امنیت منطقه‌ای ایجاد کند. زیرا با تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران و سردار شهید سلیمانی نقش تروریست‌ها در مناطقی مانند سوریه کاهش یافته و هم اکنون زمان بازسازی سوریه و مناطق اسیب دیده دیگر منطقه است. در این راستا ایجاد یک هویت منطقه‌ای مشترک میان مردم کشور‌های منطقه ضروری به نظر میرسد.
۴-رایزنی با دول منطقه و مقامات سوریه در جهت حل بحران‌هایی از قبیل تروریسم؛ مقابله با ویروس کرونا؛ وآمادگی برای مشارکت در بازسازی سوریه و عراق از جمله اهداف مهم دیگر سفر‌های اخیر وزیر امور خارجه محسوب میگردد.
با توجه به رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی براولویت روابط با همسایگان و افزایش روابط اقتصادی منطقه‌ای امید است منطقه با همکاری‌های امنیتی به صلح و امنیت و به اوج شکوفایی اقتصادی نائل گردد.
