آینده برجام؛ آیا توافقی صورت می‌گیرد؟
فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین الملل گفت: با توجه به چشم اندازی که وجود دارد به نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها اتفاق خاصی در حوزه برجام رخ دهد.
رویداد۲۴ ولی نصر، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه جان هاپکینز و علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در یادداشتی مشترک که در مجله «فارن‌افرز» منتشر شد، تاکید کردند که تهران و واشنگتن برای رهایی برجام از بن‌بست فعلی، گریزی جز پذیرش ایده‌های جدید ندارند و باید از برخی از خطوط قرمز خود عقب‌نشینی کنند. این دو تحلیلگر مسائل بین‌الملل همچنین بر این باورند که آمریکا باید همزمان با انجام مذاکرات هسته‌ای، گفتگو‌های ایران و اعراب را تشویق کند تا به برخی از مسائل حل‌نشده در منطقه رسیدگی شود.
بر اساس تحلیل مجله «فارن‌افرز»، مقامات غربی نگران آنند که رئیس جمهور جدید ایران، ابراهیم رئیسی، مذاکرات میان کشورش و قدرت‌های بزرگ جهانی را که از زمان خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای در وضعیت نامناسبی قرار گرفته به مرور به تعطیلی کشاند. آن‌ها همچنین نگرانند که رئیسی از سرگیری مذاکرات را به تعویق انداخته و زمانی که مذاکرات در نهایت از سر گرفته می‌شود، دولت او خواسته‌هایی غیرعملیاتی را مطرح کند.
با این حال مانع اصلی بر سر راه مذاکرات، نه دیدگاه‌های تند دولت ایران بلکه شکست تهران و واشنگتن در حل اختلافات اساسی است که آخرین دور از مذاکرات وین در ماه ژوئن را ناکام گذاشت، شکستی که در دولت میانه‌روتر حسن روحانی رخ داد. به نظر می‌رسد دولت جدید ایران، مصمم به ادامه مذاکرات است و گفتگو‌ها را از نقطه‌ای که پیش از این متوقف شده بود، از سرخواهد گرفت.
واقعیت این است که برای رهایی از این بن‌بست، طرفین باید از برخی از خطوط قرمز خود عقب‌نشینی کنند. هیچ دلیلی برای ایران وجود ندارد که دست رد به مذاکرات بعدی زند، چرا که این تعهد نه تنها از نظر حقوقی الزام‌آور نیست و محدودیت زمانی ندارد بلکه مذاکرات می‌تواند برخی از نگرانی‌های تهران درباره کاستی‌های رفع تحریم‌ها را نیز برطرف کند.
این درحالی است که فروپاشی برجام برای هر دو کشور، بدترین اتفاق ممکن است و اگر طرفین نتوانند روش خود را تغییر دهند، مذاکرات به بن‌بست می‌رسد و در صورت پیدا نشدن راهی برای احیای مجدد توافق هسته‌ای، دولت بایدن با فشار سیاسی سنگینی روبه‌رو خواهد شد، زیرا او مخالف سیاست فشار حداکثری ترامپ بود و آن را شکستی فاحش خوانده بود. علاوه بر آن، واشنگتن ناگزیر خواهد شد تصمیمات سختی اتخاذ کند چرا که برنامه هسته‌ای ایران به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت رسیده و درخواست‌های اسرائیل برای اقدام نظامی بیش از پیش تشدید می‌شود.
بیشتر بخوانید: راه نجات توافق هسته‌ای چیست؟
مهم‌ترین موانع احیای برجام
فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه مذاکرات برجام در حال حاضر به نوعی به محاق رفته است، اظهار داشت: طی ۱۸ سال گذشته همواره مذاکرات ادامه داشته، بدون اینکه یک نتیجه غایی و نهایی به دست آید، این درحالی است که در سال ۲۰۱۵ نیز با وجود اینکه برجام به امضا رسید، اما با تغییر رئیس جمهور آمریکا، ترامپ، از برجام خارج شد و باز به نقطه اول بازگشتیم.
وی افزود: بعد از روی کار آمدن بایدن، بسیاری از کارشناسان و حتی دولت ایران پیش‌بینی می‌کردند ظرف مدت کوتاهی آمریکا به برجام برگردد، اما با گذشت نزدیک به ده ماه از حضور دموکرات‌ها هنوز هیچ اتفاق خاصی در این زمینه رخ نداده و علیرغم ۶ دور مذاکرات صورت گرفته در وین، هنوز ایران و آمریکا از مواضع خود کوتاه نیامده‌اند.
مجلسی گفت: با توجه به چشم اندازی که وجود دارد به نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها اتفاق خاصی در حوزه برجام رخ دهد، در این زمینه برای اینکه بن بست مذاکرات از بین رود، باید دوطرف از مواضع خود عقب نشینی کرده و به نوعی از برخی از خطوط قرمز خود عدول کرده، اما به نظر می‌رسد که هیچ یک از طرفین چنین کاری را انجام نخواهند داد. زیرا که دو طرف هیچ اطمینانی به یکدیگر ندارند.
این دیپلمات اسبق کشورمان اضافه کرد: به اعتقاد بنده مسئله اصلی که باعث می‌شود برجام به نتیجه نرسد، مسئله موجودیت اسرائیل است، این موضوع خلاف دکترین امنیت ملی آمریکا بوده، چرا که دولت‌های آمریکا چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه همواره حفظ تامین امنیت این رژیم را یکی از اولویت‌های اصلی خود اعلام کرده‌اند، بنابراین در چنین شرایطی ایران و آمریکا به هیچ توافقی دست پیدا نخواهند کرد.
وی ادامه داد: این در حالی است که مسایل بین ایران و آمریکا فراتر از مسائل هسته‌ای است و با توجه به خصومت، دشمنی و بی اعتمادی که بیش از چهار دهه است که بین دو کشور وجود دارد، به نظر نمی‌رسد که مشکلات حل شود بنابراین تا زمانی که دو کشور خواسته‌هایی دارند که در مقابل هم قرار دارد، برجام همچنان در تعلیق خواهد بود و این بلا تکلیفی ادامه می‌یابد.
مجلسی بیان کرد: همچنین باید به این نکته اشاره کرد که با تغییر دولت و کنار رفتن روحانی به عنوان رئیس جمهوری که متمایل به احیای برجام و رفع تحریم‌ها بود، شاهد روی کار آمدن دولتی هستیم که از ابتدا برجام را خسارت محض می‌دانست و نمایندگان این طیف خواستار آتش‌زدن توافق سال ۲۰۱۵ در مجلس شده بودند، بنابراین با روی کار آمدن چنین دولتی انتظار می‌رفت، برجام دیگر مورد توجه دولت قرار نگیرد.
این تحلیلگر مسائل جهانی تصریح کرد: اما شاهد هستیم دولت ابراهیم رئیسی سیاست مشخصی را در قبال برجام اعلام نکرده، اما اگر قرار باشد که مخالفان دیروز برجام که امروز در دولت مستقر هستند، همچنان سیاست قبلی خود را ادامه دهند، باید منتظر ادامه کشمکش‌ها و افزایش نزاع بین ایران و غرب باشیم، مگر اینکه آن‌ها بخواهند تغییر روند بدهند که این موضوع نیز بسیار بعید است، بنابراین در چنین وضعیت چشم انداز روشنی برای رفع تحریم و احیای برجام به اعتقاد بنده وجود ندارد.
منبع: فرارو
خبر های مرتبط
