حضور ایران در سوریه آمریکا را به همکاری با روسیه ترغیب کرد؟

رویداد۲۴ المیادین در مطلبی به قلم هدى رزق نوشت: تحلیل های زیادی وجود دارد که آنچه در منطقه جریان دارد را به خروج آمریکا از افغانستان مرتبط دانسته و این اتفاق را زلزله ای می داند که باعث نگرانی برخی دولتهایی شده است که در کنف حمایت نیروهای آمریکایی هستند و امنیت اجتماعی، اقتصادی و نظامی خود را جزء جدایی ناپذیری از وجود آمریکا در منطقه می دانند.

در ادامه این مطلب آمده است: وزرای خارجه دولتهای عربی حاشیه خلیج فارس در سازمان ملل از وزیر خارجه آمریکا در مورد خروج نیروهای این کشور، از منطقه توضیح خواستند و در ادامه با وزیر خارجه روسیه دیدار می کنند تا ضمانتهایی را در مورد حفظ امنیت و آرامش خود دریافت کنند.

خروج نیروهای آمریکایی به صورت ناگهانی نبود، چرا که رئیس جمهور آمریکا سیاستهای خود را مشخص کرده و یک توافق امنیتی و آموزشی با عراق امضا نمود تا ضامن موجودیت سیاسی اش در منطقه باشد. علاوه بر این، بایدن با روسیه وارد مذاکراتی شد تا به توافقی در مورد سوریه دست یابد.

از زمان ورود به کاخ سفید، بایدن تصمیم خود مبنی بر خروج نیروهای نظامی آمریکا از منطقه را اعلام و تصریح کرد که ترجیح می دهد از دور با تروریسم مبارزه کند، همانطور که در مورد یمن و پاکستان اینگونه عمل می کند، تا هزینه کمتری برای ایالات متحده داشته باشد.

در ماههای گذشته، روسیه تحرکاتی به سمت دولتهای عربی داشته؛ وزیر خارجه این کشور به عربستان و امارات سفر و این دو را برای سرمایه گذاری در زمینه بازسازی در سوریه تشویق کرد.

مسکو می خواهد در سوریه بین حضور اعراب و حضور ایران و ترکیه توازنی ایجاد کند. این پیامی است برای ایالات متحده تا بداند که در موضوع سوریه، واسطه ای با دولتهای منطقه است. دولت بایدن هم گامهای ملموسی در مورد مساله واردات کمکهای انسانی به مناطق تحت سیطره دولت سوریه برداشت.

عقب نشینی از سوریه یا باقی ماندن؟

دولت جو بایدن جواز تخفیف تحریمهای مربوط به قانون سزار آمریکا در مورد دولت سوریه را صادر کرد و در همین راستا، با گازرسانی به لبنان از طریق سوریه و اردن موافقت نمود. همین مساله چراغ سبزی به دولتهای عربی است تا روابط خود با سوریه را سامان دهند.

با هدف اعلام شکستن محاصره دمشق، یک هیئت وابسته به دولت سوریه در نیویورک، نشست هایی را با هیئتهای مصر، تونس، فلسطین، موریتانی، عمان، اردن و عراق برگزار کرد و این مساله همزمان شد با اجرای مذاکرات دو جانبه ای بین ایران و عربستان در بغداد و اظهارات مسئولان ایرانی در مورد سازنده بودن مذاکرات با عربستان و اعلام ابوظبی در خصوص مشارکت در بازسازی سوریه.

پادشاه اردن، در سفر خود به واشنگتن، شاهد نرمش امریکا بود. زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی مشخص نیست، اما زمینه سازی برای آن در حال انجام است و همین مساله موجب تجدید نظر در مورد حضور نیروهای آمریکایی در عربستان، عراق و سوریه هم می شود. دولت بایدن مانند دولت اوباما، حضور در سوریه را به مبارزه با داعش پیوند زده و با قسد شراکت دارد.

بر این اساس، آمریکا به حزب دموکرات و گروههای کردی در کوبانی و تل ابیض، برای مبارزه با داعش کمک کرد و حتی یک بار اعلام نکرد که از طرح جدایی طلبانه کردی در سوریه حمایت می کند. به همین دلیل، موضوع قسد به روسیه و دولت سوریه مربوط است. دولت بایدن تاکید می کند که حضور نیروهای آمریکایی در سوریه امنیت ملی آمریکا ارتباط دارد. اما با توجه به اینکه واشنگتن چتر حمایتی خود از کردها را برداشته، مسکو معتقد است که کردها باید پیش از تصمیم قطعی واشنگتن برای خروج از سوریه، از ایالات متحده دور شوند، تا روسیه بتواند کردها را به سمت گفتگو با دمشق سوق دهد.

بیشتر بخوانید: مقام اماراتی خطاب به تل‌آویو: جنگ با ایران جنگ همه ماست

بین ایالات متحده و روسیه

افغانستان و ایران، دو دغدغه اصلی دولت آمریکا بودند که در این باره واشنگتن به کمک روسیه نیاز داشت، اما عقب نشینی سریع آمریکا و به قدرت رسیدن طالبان، منجر به از بین رفتن دستور کار و برنامه ریزی های واشنگتن شد، این در حالی است که ادامه حمایت آمریکا در افغانستان به نفع مسکو بود و مسکو نمی تواند اجازه دهد اقتصاد افغانستان غرق شود، از این رو، به کمک خود ادامه می دهد، نه بخاطر واشنگتن، بلکه به دلایل امنیتی و سیاسی خاص خود در افغانستان. در مقابل، واشنگتن هم منافع روسیه در سوریه و لیبی را تسهیل می کند. اما همکاری آمریکا و روسیه در لیبی، منافع هر دو طرف را حفظ کرده و به حمایت از صلح و امنیت در جنوب مدیترانه، کمک می کند.

ایران از اهمیت زیادی برای واشنگتن و مسکو برخوردار است و این دو طرف، در مورد ضرورت دور کردن تهران از تولید سلاح هسته ای، اتفاق نظر دارند. روسیه از نقش منطقه ای ایران غافل نیست و طرحهای تهران و تهدید امنیت اسرائیل، یکی از عواملی است که واشنگتن را به همکاری با مسکو در مورد سوریه واداشت. وزارت خزانه داری آمریکا در همین رابطه حسن نیت خود را در قبال سوریه ثابت کرده و دو شرکت یکی از تاجران سوری نزدیک به بشار اسد را از تحریم خارج نمود.

در این میان، تحلیلگران آمریکایی سوال می کنند: آیا مسکو می تواند خلأ ناشی از عقب نشینی نظامی واشنگتن از منطقه را پر کند؟ اما سوال منطقی این است که آیا مسکو تمایل یا توانی به این کار دارد؟

به عقیده تحلیلگران، مسکو نظام امنیتی به رهبری ایالات متحده در منطقه را به صورت مستقیم به چالش نکشید، بلکه از آن استفاده کرده و بدون تحمل هزینه ها، در سیاست منطقه وارد شد.

غیاب آمریکا از خاورمیانه، هرگز فرصتی برای این منطقه نخواهد بود، چرا که خاورمیانه همواره سیاست خود را بر ویرانه های سیاست آمریکا پی ریزی کرده، همانطور که تنش های منطقه ای روز افزون به دنبال انتفاضه های عربی در سال 2011 هم در شرایط موجود اثرگذار بوده است. این تحلیل ما را به این سمت سوق می دهد که بگوییم استراتژی آمریکا که منجر به حصول این نتایج و ناچاری آن از خروج از خاورمیانه شد، قابل انتقاد است.